پرده پایین افتاد
آینده تاریک سینمای افغانستان در عصر طالبان
آینده سینما، تئاتر و سایر هنرها ازجمله موسیقی و نقاشی و هنرهای تجسمی، در افغانستان، پس از تصرف دوباره کابل توسط طالبان در معرض تهدید جدی قرار گرفته است. درحالیکه هنوز بهطور دقیق مشخص نیست عملکرد طالبان در این دوره نسبت به دوره قبلی که قدرت را در دست داشتند چگونه است. بسیاری از فعالان عرصه هنر و سینما پس از چیرگی دوباره طالبان بر افغانستان نسبت به وضعیت سینما و تئاتر در این کشور بهشدت ابراز نگرانی کردهاند. به گزارش ایندی وایر، پیش از حمله آمریکا به افغانستان در سال2001، طالبان بهمدت بیش از 5سال در این کشور قدرت را در دست داشتند، در این دوره زنان از حضور در تمامی عرصههای زندگی اجتماعی محروم شدند، از ورود دختران به مدارس جلوگیری شد و آنچه در افغانستان هنر غیرمذهبی خوانده میشد ازجمله سینما و تئاتر، ممنوع اعلام شد. طالبان در دوره اول حاکمیت در افغانستان نشان داده بودند که نهتنها نظر مثبتی نسبت به هنر سینما ندارند که از آن نیز بهطور ویژهای متنفرند. اما طی 2دهه بعد از سقوط طالبان، زنان توانستند تحصیلات خود را در مدارس و دانشگاهها ادامه دهند و نتیجه آن شد که زنان افغان به عرصه سیاسی راه یافتند، دختران زیادی در این کشور از امکانات آموزشی بهرهمند شدند و سینما و فیلمهای ساخت افغانستان بهطور ویژهای توجه مخاطبان سینما و منتقدان را در عرصه جهانی برانگیخت. اما تمامی این دستاوردها اکنون با تصرف دوباره افغانستان توسط طالبان در معرض خطر قرار دارند.
نامه تکاندهنده فیلمساز افغان
صحرا کریمی، فیلمساز افغان که در سال 2019 بهعنوان نخستین زن اداره کمپانی دولتی تولید فیلم در افغانستان را بهعهده گرفت اخیرا در نامهای سرگشاده که در توییتر به دفعات به اشتراک گذاشته شده، این نگرانی را منعکس کرده است. او در نامه خود ضمن شرح داستان فرار خود از افغانستان تحت سلطه طالبان و وحشتناک توصیف کردن شرایط افغانستان در ماههای اخیر، خواستار آن شده تا اعضای جامعه سینمایی در عرصه بینالملل از صدای خود برای مقابله با اقدامات طالبان ازجمله اقدامات ضدفرهنگی این گروه در افغانستان استفاده کنند.
او در بخشی از این نامه خود نوشته است: تمام آنچه من بهعنوان یک فیلمساز طی سالهای اخیر تلاش کردهام در عرصه صنعت سینمای افغانستان انجام دهم در معرض نابودی قرار گرفته است. اگر طالبان واقعا بتوانند بر کشور مسلط شوند و حکومت مورد نظر خود را مستقر کنند، اجرا، ساخت و تولید تمام آثار هنری در کشور را ممنوع اعلام خواهند کرد. من و دیگر فیلمسازان افغان نیز میتوانیم افراد بعدی در لیست سیاه طالبان باشیم. طالبان، تمام حقوق زنان را زیر پا خواهند گذاشت و ما به خانههای خود رانده خواهیم شد و صدا و نظر ما در سکوت خفه خواهد شد.
صحرا کریمی در بخش دیگری از این نامه نوشته است که تقاضا دارم کمک کنید دنیا نسبت به آنچه در افغانستان میگذرد بیدار و آگاه شود و برای سرنوشت فرهنگ و مردم افغانستان اهمیت قائل شود.
این نامه سرگشاده صحرا کریمی در توییتر توسط بسیاری به اشتراک گذاشته شده است.«مارک کازینز» کارگردان ایرلندی که فیلم «چشمان ارسن ولز» را در کارنامه خود دارد و «لینا مانیمکالای» کارگردان هندی و سازنده فیلم«ماداتی: داستانی غیرمنصفانه» نیز ازجمله افرادی هستند که نامه «کریمی» را در حساب توییتری خود به اشتراک گذاشتهاند.
آخرین فیلم صحرا کریمی با عنوان«حوا، مریم، عایشه» در سال2019 در ونیز اکران شد، او در این فیلم به داستان زندگی 3زن در کابل پرداخته که هریک از آنها با چالشی بزرگ در زندگی خود مواجه هستند.
سینمای افغانستان در سال1968 کار خود را آغاز کرد، اما در دهه1990 میلادی و پس از تصرف افغانستان توسط طالبان صنعت فیلمسازی این کشور دوره بیسابقهای از رکود را تجربه کرد. در 2دهه اخیر اما فیلمسازان افغان دوباره نام خود را در عرصه سینما مطرح کردند. فیلم«اسامه» اثر «صدیق برمک» جایزه گلدن گلوب برای بهترین فیلم خارجی در سال2003 را دریافت کرد. فیلم «پسران بوزکاشی» نیز در رشته فیلمهای کوتاه لایو اکشن اسکار2012 کاندیدای دریافت جایزه شده بود. در دوران اول حاکمیت طالبان بر افغانستان 7هزار اثر تاریخ سینمای این کشور از خطر نابودی نجات یافت و به مدد فیلمسازان افغان در قالب دیجیتال حفظ شد. هماکنون سینماگران افغانستانی شرایط کشور را برای ادامه فعالیت مساعد نمیبینند و امیدوارند بتوانند برای حفظ امنیتشان از افغانستان خارج شوند.