نگرانی از احتمال افشای اطلاعات میلیون‌ها ایرانی

عمادالدین قاسمی پناه- خبر‌نگار

سوءاستفاده از دیتا و اطلاعات شخصی کاربران ایرانی مسئله جدیدی نیست. چند سال قبل افشای اطلاعات کاربران یک اپراتور سروصدا‌ساز شد، بعدها نشت اطلاعات بانکی ۳۰ میلیون کاربر یک شرکت پرداخت الکترونیک جنجال تازه‌ای به پا کرد.
طی روزهای اخیر، اخبار و شایعاتی درباره افشای اطلاعات بیش از 14میلیون خودرو منتشر شده است. آنگونه که ادعا شده اطلاعات ظاهرا از پایگاه داده پلیس راهور ایران نشت کرده و در یک فروم امنیتی منتشر شده است.
به‌گفته یک سایت، این دیتابیس شامل اطلاعات کامل صاحبان پلاک‌های انواع وسایل نقلیه در ایران تا پایان سال 1399است که شامل موتورسیکلت‌ها، خودروهای دولتی، عمومی، شخصی و صنعتی می‌شود.
کسانی که ادعای هک این دیتابیس را کرده‌اند، می‌گویند که این اطلاعات شامل شماره پلاک، کاربری خودرو، سیستم خودرو، نوع خودرو، رنگ، شماره بدنه، شماره سریال موتور، سال ساخت، شماره VIN و حتی اطلاعات هویتی، آدرس منزل، شماره تلفن همراه و منزل و دستورات قضایی به همراه انبوهی از اطلاعات است.
با این حال، سرهنگ حسین رمضانی، معاون اجرایی پلیس راهور ناجا درخصوص خبر منتشر شده در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مبنی بر هک شدن سایت راهور گفته است که در یکی، دو‌ماه گذشته تا الان 2بار افرادی با اکانت‌های مختلفی که خودشان را هکر معرفی می‌کردند، اعلام کرده‌اند که اطلاعاتی را از دیتابیس سامانه شماره‌گذاری پلیس راهور در اختیار دارند.
رمضانی با اشاره به اینکه ما البته به هکر بودن این افراد مشکوک هستیم، گفت: «بنده اعلام می‌کنم که رعایت حریم خصوصی و نگهداری از اطلاعات مردم در پلیس راهور یک «اصل» است و مردم عزیز نگران این موضوع نباشند. تاکنون حتی یک bit از این اطلاعات انتشار پیدا نکرده و این صرفاً در حد یک ادعاست.»
با این حال به‌گفته کارشناسان امنیتی کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند. یکی از ساده‌ترین روش‌های سوءاستفاده از اطلاعات کاربران فریب آنها به قصد سرقت است. کارشناسان امنیتی می‌گویند به همین‌خاطر کاربران باید همیشه احتیاط لازم را درباره اعلام مشخصات‌شان در تماس‌های تلفنی یا پیامک داشته باشند.

اهمیت سامانه سماوا
صرف‌نظر از صحت و سقم این خبر، درصورتی که چنین اطلاعاتی درز کند، می‌تواند باعث سوءاستفاده و کلاهبرداری‌های مختلف از سوی تبهکاران شود؛ چراکه سوءاستفاده‌کنندگان می‌توانند با مشاهده پلاک یک فرد به همه اطلاعات شخصی مالک دست یابند و زمینه‌ای برای سوءاستفاده‌های بعدی فراهم شود. به این ترتیب، به‌نظر می‌رسد ضرورت بهره‌مندی از سامانه سماوا یک‌بار دیگر اهمیت پیدا می‌کند.
 بهنام ولی‌زاده، معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات ایران چندی پیش تأکید کرده بود که اینگونه افشای داده‌ها به‌علت تجمیع اطلاعات هویتی افراد در سامانه یک سازمان رخ می‌دهد، اما درصورت استفاده دستگاه‌ها از سامانه سماوا، اطلاعات هویتی افراد در یک سازمان تجمیع نخواهد شد و اینگونه اتفاقات کاهش می‌یابد. به‌گفته او، سند نظام هویت معتبر در جلسه ۵۹ شورای‌عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است که براساس این مصوبه، تأمین‌کنندگان شناسه هویتی پایه در کشور مشخص شده‌اند و سازمان فناوری اطلاعات هم به‌عنوان ایجاد‌کننده سامانه احراز هویت معتبر در فضای مجازی معرفی شده است.
ولی‌زاده تامین‌کنندگان شناسه هویت معتبر را براساس این سند، سازمان‌هایی ازجمله ثبت اسناد، ثبت احوال، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، وزارت کشور، بانک مرکزی، شرکت پست و نیروی انتظامی اعلام کرد. معاون دولت الکترونیک سازمان فناوری اطلاعات ایران کارکرد سماوا را فقط احراز هویت کد ملی یا احراز هویت سجلی ندانست و مؤلفه‌ها و کاربردهای مختلفی را برای آن بر شمرد. به‌گفته ولی‌زاده، علاوه بر اینکه در سماوا، امضای الکترونیکی پیاده‌سازی شده است، تطابق اطلاعات افراد حقیقی، حقوقی و کسب‌وکارها با شناسه‌های مختلف ازجمله شناسایی هویت سجلی و شناسه هویتی اشیا هم قابل انجام است.