توسعه شهر ز یرسایه کرونا

خدیجه نوروزی ـ روزنامه‌نگار

آخرین صحبت‌های محسن هاشمی، رئیس سابق شورای شهر تهران در گفت‌وگو با روزنامه ایران مبنی بر این بود که وضعیت فعلی شهر در شرایطی باثبات و توأم با آرامش تحویل داده خواهد شد. با توجه به اینکه سکان هدایت پارلمان شهری تهران در دستان یک چهره آشنا از جناح اصولگرایان یعنی مهدی چمران قرار گرفته و مانند دوره قبلی شورا و شهرداری در دوره ششم یک‌دست هستند، باید دید وضعیت تهران به چه سمت و سویی خواهد رفت و تا چه اندازه مشکلات و دغدغه‌های شهروندان تقلیل خواهد یافت؛ آن‌هم در وضعیتی که کرونا مشکلات را مضاعف کرده و تحریم‌ها و کاهش منابع مالی، کار پیش‌روی مدیران شهری پایتخت را سخت‌تر کرده است. در ادامه، ۲نفر از کارشناسان شهری درخصوص مدیریت تهران در دوره جدید می‌گویند.

افزایش ظرفیت حمل‌ونقل و نوسازی ناوگان عمومی
هرمز ذاکری ـ کارشناس حمل‌ونقل شهری

حمل‌ونقل به‌عنوان شریان حیاتی شهر، با مدیریت مناسب در نحوه توسعه و ارائه خدمات تأثیر زیادی بر زندگی شهروندان و کیفیت سلامت شهر دارد. کاهش زمان سفر شهروندان، آلودگی کمتر، راحتی مسافران و کاهش ترافیک و هزینه‌های مدیریت شهری ازجمله آثار مدیریت و توسعه مناسب حمل‌ونقل شهری است.
با آغاز به‌کار دوره جدید مدیریت و شورای شهر، شهروندان در انتظار اجرای برنامه‌های ارتقای کیفیت خدمات شهری هستند. با توجه به نیاز شهری و اقتضای شرایط موجود، پیش‌بینی می‌شود بهبود کیفیت خدمات بخش حمل‌ونقل عمومی در اولویت برنامه‌ها باشد. برای دستیابی به این هدف در اولویت نخست، افزایش ظرفیت حمل‌ونقل و نوسازی ناوگان عمومی به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل انبوه شامل خطوط مترو و BRT، توسعه خطوط ظرفیت مترو با تکمیل خطوط در حال ساخت و گسترش خدمات مترو به همه مناطق شهری و مدیریت تقاضا در این بخش با هدف ارائه خدمات با کیفیت بهتر ازجمله در زمانبندی حرکت‌ها و ساماندهی خدمات جدید حمل‌ونقل مثل خدمات تاکسی‌های اینترنتی در دستور کار مدیریت شهری قرار خواهد گرفت. این توسعه بر مبنای سیاست توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل عمومی(TOD) با نگاه انسان‌محور خواهد بود که ازجمله این سیاست‌ها، در کنار توسعه ظرفیت حمل‌ونقل عمومی، توسعه مسیرهای تردد ویژه دوچرخه، عابران پیاده و همچنین توسعه گذرگاه‌های ویژه عابر در مناطق مختلف شهری است. همچنین ساماندهی و ارتقای کیفیت خدمات سیستم‌های هوشمند و مدیریت ترافیک برای ارتقای مدیریت ترافیک و بهره‌وری بخش مورد توجه مدیریت شهری خواهد بود.
در کنار توسعه کمی و کیفی خدمات بخش حمل‌ونقل، توسعه شبکه معابر در سطح شهر، یکی از دغدغه‌های شهروندان است که پیش‌بینی می‌شود سیاست توسعه معابر با عملکرد شریانی برای افزایش سرعت جابه‌جایی سفرهای طولانی شهروندان همچنان در دستور کار باشد.
در کنار سیاست توسعه ناوگان و زیرساخت‌ها به‌عنوان دغدغه مدیریت شهری، توسعه خدمات الکترونیک و خدمات از راه دور برای کاهش هزینه‌ها و سفرهای شهروندان نیز ازجمله اقداماتی خواهد بود که به اقتضای شرایط موجود و به‌عنوان یک درس‌آموخته از شرایط پاندمی کرونا از سوی مدیریت شهری برای مدیریت عرضه و تقاضا پیگیری خواهد شد.
توجه به ساماندهی مراکز معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک در فصول سرد سال برای کاهش آلودگی هوا و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان از طریق ساماندهی سایر مشاغل مؤثر بر کیفیت هوا با همکاری دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌های مسئول و جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز و خارج از طرح‌های جامع و تفصیلی شهرها و توسعه مناطق کم‌برخوردار شهری ازجمله اقدامات مدیریت شهری برای پاسخگویی به مطالبات شهروندان و ارتقای کیفیت زندگی آنها خواهد بود.

به‌کارگیری متخصصان حرفه‌ای
سیدرضا حسینی لاهیجی ـ کارشناس در حوزه زیبایی‌شناسی شهری و مدیریت نوآوری

دوران معاصر امروز، عصر شهرهای پیشرو، خلاق، و باهویت است؛ شهری که بتواند به نیازهای انسانی جامعه خود پاسخ دهد و دارای اصالت و شخصیتی باشد که شهروندانش به آن افتخار کنند. در این روزها، مجموعه مدیریت شهری تهران که شامل اعضای شورای شهر و شهردار و معاونان اصلی است، ترکیب خود را پیدا کرده و به سرعت درحال شکل‌گیری و تدوین برنامه‌های پیش‌رو است. اکنون پرسش‌های اساسی از طرف دانشگاهیان و مدیران برجسته و کارشناسان مطرح می‌شود که:
مسیر و رویکرد تیم جدید مدیریت شهری پایتخت چیست؟ آیا می‌توان آن را پیش‌بینی کرد ؟ و آیا متخصصان در این حلقه مدیریتی جایگاهی دارند؟ 
این نگرانی‌ها کاملا بجا و منطقی است که باید بدان پرداخته شود.
هرکدام از منتخبان شهرداری تهران خلاصه برنامه‌ای شامل وضعیت موجود تا ایده‌هایی برای حل مشکل ارائه کرده‌اند. مطالعه این متون برای هر خواننده‌ای جالب توجه است زیرا به برخی نکات مهم اشاره شده که تاحدی نشان‌دهنده روند فکری و رویکرد نگاه به مدیریت شهری است.
شهردار جدید جناب آقای زاکانی، در برنامه خود سرفصل‌هایی را معرفی کرد که کلیات آن شامل موارد زیراست: اسناد بالادستی، وضع موجود، وضع مطلوب، اهداف کلان و حوزه‌های تخصصی.
سپس چالش‌های مختلف را نام برده و برای هرکدام راهبردی را پیشنهاد داد. البته نمی‌توان انتظار داشت که تمامی جزئیات در همین چند صفحه مشخص باشد ولی همه ما می‌دانیم تهران دارای پیچیدگی‌هایی است که حل آنها نیازمند ساعت‌ها فکر و نوآوری و تصمیم‌گیری است. برخی کارشناسان نیز درباره تکراری‌بودن مطالب گفته‌اند، ولی به‌نظرم این نیز خیلی مهم نیست بلکه وجود چند کلید واژه اساسی کافی است تا به قدم‌های بعدی پی ببریم.
1. برخی اشارات برنامه ایشان موجب دلگرمی مجموعه کارشناسان دلسوز شهرداری است که در بخش رویکردهای مدیریتی ذکر شده است مانند «تخصص‌گرایی» و «شایسته‌سالاری». در ادامه نیز حوزه‌های تخصصی شهرداری مانند معاونت‌های اصلی را نام برده و درباره مشکلات آنها و ارائه راه‌حل، توضیحاتی داده‌اند.
2. ظاهر برنامه نشان می‌دهد که ایشان با راه‌اندازی اتاق فکر و دعوت از متخصصان، به‌دنبال تفکرات جدید برای تحول پایتخت و حل مشکلات جاری هستند. درضمن به شورای شهر نیز به‌عنوان فرصت نگاه شده که نشان از امید به همکاری صمیمانه با این مجموعه دارد. ولی پرسش بعدی این است که حالا برنامه اساسی شورای شهر چیست؟ ظاهرا شورا به‌دنبال ادامه کارهای شورای قبلی است و گرفتار مشکلات پیچیده تهران امروز. چون هنوز فرصتی نداشتند که در اتاق فکر خود برنامه‌ای نوین و خلاق برای مسیر آینده مدیریت شهری ترسیم کنند؛ کاری بسیار مهم که شهروندان و خبرگان جامعه در انتظارش هستند.
3. سیستم نوین مدیریت شهری تهران آگاه است که تهران با مشکلات بسیاری روبه‌روست و شاید مهم‌ترین آنها تراکم شدید جمعیتی و تمرکز همه‌‌چیز در پایتخت است. به‌نظر می‌رسد لازمه حل این مشکل، کاهش تراکم باشد؛ موضوعی که درظاهر بسیار سخت و ناممکن خواهد بود. آنها می‌دانند که روش‌های قبلی درمان مشکلات، بی‌فایده بوده و اکنون می‌بایست با «تغییر نگرش» و تدوین «استراتژی مدیریت شهری»، رهبری این کلانشهر را به‌دست گیرند. شنیده‌ها حاکی از آن است که اتاق فکر جدید مدیریت شهری درحال شکل‌گیری است. در رویکردهای جدید، شهر‌فروشی کنار گذاشته می‌شود و راه‌های تازه‌ای برای درآمدزایی و قدرت‌بخشیدن به اقتصاد شهری در دست تهیه است. در هر سازمان قرار است متخصصان حرفه‌ای شناسایی و دعوت به‌کار شوند تا سال‌های سیاه تصمیم‌گیری خودسرانه مدیران قبلی به پایان برسد و تهران خردمندانه مدیریت شود.
در این روزگار سخت که جهان درحال شخم‌خوردن است و همه‌‌چیز زیر و رو می‌شود، ظاهرا بایستی برای رویش جدید آماده شویم. نسل فرهیخته آینده به‌زودی آماده حضور خواهد شد و از حالا می‌بایست بدون فوت وقت برای نسل‌های دیروز و امروز و فردا اندیشه کنیم. تفکرات ملال‌آور و کسالت‌بار به هیچ وجه کارساز نیست و می‌بایست با تغییر نظام مدیریت شهری موجود، اجازه دهیم جا برای افراد خبره با تجربه و ایده‌های نوآورانه آنها باز شود. باید بدون تعارف، تمامی سطوح مدیریتی ناکارآمد به کمک متخصصان و کارشناسان و اتاق فکر به سمت کارآمد‌شدن حرکت کنند.