نقشه سقوط کابل

سمیرا مصطفی‌‌نژاد- روزنامه‌نگار

خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از افغانستان از یازدهم اردیبهشت‌ماه سال 1400آغاز شد؛ یک سال و چند‌ماه پس از آنکه آمریکا براساس توافقنامه دوحه متعهد شد همه نیروهای آمریکایی و ناتو را از افغانستان خارج کند. قرار بر این بود که به شرط پایبندی طالبان به تعهداتش در کاهش خشونت و محدودیت فعالیت القاعده در مناطق تحت کنترل طالبان، به‌تدریج نیروهای آمریکایی و ناتو طی 14‌ماه از افغانستان خارج شوند. براساس توافقنامه دوحه، قرار بود نیروهای خارجی تا روز یازدهم اردیبهشت سال 1400به کلی از افغانستان خارج شده باشند اما این اتفاق با تأخیر رخ داد و همین تأخیر موجب خشم اعضای طالبان شد. بااین همه تا 6مرداد 1400بیش از 95درصد از نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج شده بودند. رویترز در اوایل مرداد‌ماه 1400گزارش کرد طالبان در راستای پایبندی به تعهداتش درباره ممانعت از فعالیت‌های تروریستی علیه آمریکا و متحدینش، پس از امضای توافقنامه از پایگاه‌های نیروهای غربی در افغانستان در برابر حملات گروه‌های مختلف محافظت کرده‌اند. اما این به معنی کاهش خشونت، ‌به شکلی که در توافقنامه ذکر شده نبوده است. درواقع کشتار افغانستانی‌ها در این کشور به‌دست نیروهای طالبان همچنان ادامه دارد و از همان زمان آغاز خروج رسمی نیروهای خارجی از افغانستان، حملات طالبان به شکل‌های مختلف در کشور نمود پیدا کرد. ساعاتی پیش از خروج رسمی نیروها از افغانستان، موتورسیکلتی مملو از مواد منفجره در منطقه لوگر منفجر شد و جان 24غیرنظامی را گرفت و 110نفر را مجروح کرد. طالبان درباره این حمله سکوت کرد اما دولت افغانستان طالبان را مقصر این حمله اعلام و این اقدام را تهدیدی برای مذاکرات صلح افغانستان توصیف کرد. پس از این رویداد، حملات و رویداد‌های خشونت‌بار بیشتری در افغانستان رخ داد و تا به امروز که طالبان رسما سرتاسر افغانستان را تحت تصرف خود درآورده است، ‌همچنان ادامه یافته است. درحقیقت مروری بر حملات طالبان در افغانستان پس از آغاز خروج رسمی نیروهای آمریکایی و ناتو از این کشور نشان می‌دهد نیروهای طالبان و حامیان پشت پرده این گروه برای آغاز حمله گسترده و تصرف افغانستان ثانیه شماری می‌کرده‌اند؛ زیرا در زمان نوشتن این مطلب و حدود 3 ‌ماه پس از آغاز روند خروج نیروهای غربی از افغانستان، سرتاسر افغانستان به تصرف نیروهای طالبان درآمده است و رئیس دولت مرکزی هم از کشور گریخته است، تعداد زیادی از غیرنظامیان کشته شده‌اند و اموال بسیاری از شهروندان افغانستانی به‌دست نیروهای طالبان به غارت رفته است. نکته دردناک اینجاست که در میان اخبار ، گزارش‌ها و تحلیل‌هایی که از روند توافق صلح میان افغانستانی‌ها یا میان طالبان و آمریکا در جهان منتشر می‌شود، زندگی و مرگ غیرنظامیانی که قربانی سیاست‌های فاسد دست‌اندرکاران وضعیت فعلی افغانستان هستند، همواره در حاشیه قرار می‌گیرد و در پایان این سؤال باقی می‌ماند که نتیجه توافقنامه صلح میان آمریکا و طالبان دقیقا چه بود؟

 پس از انفجار خودروی بمب‌گذاری شده در شهر پل‌اعلم در ولایت لوگر در روز 11اردیبهشت 21نفر کشته و 90مجروح شدند. طالبان مسئول این حمله شناخته شد.
 حمله غیرمستقیم نیروهای طالبان به فرودگاه قندهار در روز 11 اردیبهشت تلفات جانی و خسارت جانی به‌دنبال نداشت.
 حمله به یک پاسگاه در ولایت فراه در روز 13 اردیبهشت به مرگ 7نفر منجر شد.
 طی حمله‌ای به یک پاسگاه در مرکز بغلان در روز 14اردیبهشت 20نفر کشته و 16نفر اسیر شدند.
 انفجارهای زنجیره‌ای در نزدیکی مدرسه دخترانه‌ای در کابل با بیش از 85کشته و بیش از 145مجروح در روز 18 اردیبهشت افغانستان را عزادار کرد. طالبان دست داشتن در این انفجارها را تکذیب کرد.
 انفجار بمب کنار جاده‌ای در ولایت زابل و ولایت پروان در روزهای 19و 20اردیبهشت که بیش از 25کشته و 41مجروح به جا گذاشت و هیچ گروهی مسئولیت این حملات را به‌عهده نگرفت.
 شهرستان نرخ در ولایت میدان ورک روز 22 اردیبهشت به‌دست نیروهای طالبان افتاد.
 درگیری ارتش افغانستان با نیروهای طالبان در شهر مهتارلام در روز سوم خرداد و تسخیر 37ایستگاه بازرسی امنیتی در این شهر توسط طالبان.
 تسخیر منطقه شهرک واقع در ولایت غور توسط طالبان در روز 17خرداد و بمب‌گذاری در ایستگاه پلیس در منطقه خاص بلخ ولایت بلخ که منجر به مرگ 4 نفر و مجروحیت 50نفر دیگر شد.
 در فاصله روزهای 17و 18خرداد، درگیری طالبان با نیروهای دولتی افغانستان در 26ولایت این کشور دست‌کم 157سرباز افغانستانی کشته یا مجروح شدند.
 شهرستان جغتو در 18کیلومتری شهر غزنی روز 18خرداد به تصرف طالبان درآمد.
 تسلط طالبان بر منطقه تولاک و زاری واقع در ولایت‌های غور و بلخ و کشته شدن دست‌کم 20نیروی امنیتی و اسارت 10نیروی دیگر در روز 22خرداد ماه.
 روز 26خرداد طالبان 22کماندوی تسلیم شده افغانستانی را در استان فاریاب در نزدیکی مرز افغانستان و ترکمنستان اعدام کرد. در این روز همچنین دانش صدیقی، خبرنگار هندی رویترز توسط طالبان شکنجه و کشته شد.
 درگیری طالبان با نیروهای افغان در منطقه دولت‌آباد ولایت فاریاب در روز 28خرداد منجر به کشته شدن 23نفر شد. در همین روز طالبان به فرمانداری شهرستان زنده‌جان در هرات حمله کرد و جان 3 نفر را گرفت.
 طالبان روز 6تیر‌ماه ادعا کرد طی یک‌ماه گذشته نزدیک به 40شهرستان را به تصرف خود درآورده است. در همین تاریخ طالبان شهرستان شورتپه از توابع بلخ را هم تصرف کرد.
 رسانه‌های محلی افغانستان در نخستین روز تابستان از پیشروی طالبان به سمت مرکز بلخ و نزدیک شدن آنها به دروازه‌های مزارشریف خبر دادند.گذرگاه شیرخان بندر که گذرگاه مرزی اصلی میان افغانستان و تاجیکستان است هم در این روز به‌دست طالبان تصرف شد. شهرستان چهاردره آخرین شهرستان ولایت قندوز هم در این روز به تصرف طالبان درآمد.
 طالبان در روز دوم تیر‌ماه ادعا کرد چندین منطقه از 3 ولایت قندوز، بغلان و بلخ را تصرف کرده است.
  طالبان روز نهم تیرماه و چند روز پس از اعلام سقوط 13شهرستان به‌دست طالبان، اعلام کرد در کمتر از یک روز 4 شهرستان در سمنگان، بلخ، کبیسا و غزنی را تصرف کرده است.
 نیروهای طالبان روز 16تیرماه تقریبا تمامی بخش‌های ولایت بادغیس را تصرف کردند و خود را به شهر قلعه نو در مرکز این ولایت رساندند.
 طالبان روز 18تیرماه خود را به گذرگاه مرزی اسلام قلعه میان ایران و افغانستان واقع در هرات غربی رساند و آن را تسخیر کرد. همزمان حوزه هفتم قندهار به میدان نبرد میان طالبان و ارتش افغانستان تبدیل شد و 2 پاسگاه پلیس در این منطقه سقوط کرد. طالبان در این روز ادعا کرد کنترل 85درصد از افغانستان را به‌دست گرفته است.
  نیروهای طالبان روز 19تیرماه ادعا کردند کنترل بیش از 150منطقه را در این کشور به‌دست گرفته‌اند.
 طالبان 80زندانی که طی تصرف 8 ولایت افغانستان اسیر شده بودند را در آخرین روز تیرماه به مناسبت عید قربان آزاد کرد.
  روز 31تیرماه نیروهای طالبان ادعا کردند کنترل 90درصد از مرزهای افغانستان با کشورهای همسایه ازجمله تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران را کاملا در دست دارند و مرزهای پاکستان جز بخش‌هایی کوچک هم در کنترل آنهاست.
  سهیل پردیس، مترجم افغانستانی که به استخدام ارتش آمریکا درآمده بود اما درخواست ویزای او برای خروج از افغانستان توسط ارتش آمریکا رد شده بود، روز سوم مرداد توسط طالبان سر بریده شد.
 درگیری میان نیروهای دولتی افغانستان و طالبان در نزدیکی شهر هرات در روز هشتم مرداد‌ماه منجر به متواری شدن بخشی از ساکنان این شهر شد. همزمان نیروهای طالبان در این روز توانستند خود را به لشکرگاه، پایتخت ولایت هلمند برسانند.
 روز نهم مرداد دفتر سازمان ملل در هرات مورد هدف گروهی از نیروهای ضد‌دولت افغانستان قرار گرفت اما گروه خاصی مسئولیت این حمله را نپذیرفت.
 دهم مرداد همزمان بود با شدت گرفتن درگیری‌ها میان سربازان دولتی افغانستان و طالبان در شهر هرات و ورود نیروهای طالبان به بخش‌های جنوبی این شهر.
 افزایش درگیری میان نیروهای طالبان و نیروهای دولت افغانستان در کابل و تلاش طالبان برای حمله به زندانی در لشکرگاه در روز 11مرداد‌ماه که منجر به کشته شدن 40نفر از نیروهای طالبان شد. در این روز همچنین طالبان شدت حملات خود برای تصرف 3 شهر در هرات، لشکرگاه و قندهار را افزایش داد.
 ساختمان تلویزیون و مرکز رادیوی شهر لشکرگاه در مرکز ولایت هلمند روز 12مرداد‌ماه توسط طالبان تصرف شد. در این روز همچنین نیروهای طالبان به خانه بسم‌الله خان محمدی وزیر دفاع افغانستان حمله کردند و در جریان این حمله 8 نفر کشته و 20نفر مجروح شدند.
 شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز و شبرغان مرکز ولایت جوزجان در روز 14مرداد‌ماه به تصرف طالبان درآمد.
 دواخان مینه‌پال رئیس مرکز اطلاعات و رسانه‌های دولت افغانستان روز 16مرداد توسط نیروهای طالبان ترور شد. در همین روز طالبان ادعا کرد کنترل شهرهای زرنج و شبرغان پایتخت ولایت‌های نیمروز و جوزجان در شمال افغانستان را به‌دست گرفته است. درگیری طالبان با نیروهای دولتی در شبرغان ادامه یافت و طالبان زندانی محلی در این منطقه را تصرف کرد.
 حمید‌الله عظیمی خلبان ارتش افغانستان در روز 17مرداد بر اثر انفجار بمبی در خودروی شخصی‌اش که توسط نیروهای طالبان کار گذاشته شده بود، در کابل کشته شد. در همین روز نیروهای طالبان وارد بخش‌هایی از ولایت قندوز و سرپل شدند. طالبان خود درحالی‌که هنوز با نیروهای دولتی افغانستان در این مناطق درگیر بود ادعا کرد این 2 شهر که پایتخت ولایت‌های قندوز و سرپل هستند و شهر تالقان، پایتخت ولایت تخار را تصرف کرده ‌است. به این ترتیب با احتساب این شهرها طالبان طی 2 روز 5 پایتخت ولایت در افغانستان را در کنترل خود گرفتند.
 درگیری نیروهای دولتی افغانستان با نیروهای طالبان در شهرهای هرات، قندهار و لشکرگاه در روز 18مرداد همچنان شدید و اوضاع هرات نامساعد اعلام شده است. در همین روز طالبان در تلاش به نفوذ به ولایت سمنگان شهر ایبک مرکز این ولایت را تحت کنترل خود گرفت. همچنین از  4 جهت به مزار شریف مرکز ولایت بلخ حمله کرد. درصورت سقوط بلخ، کل شمال افغانستان تحت سلطه طالبان خواهد بود.

 طالبان در روز 18مرداد مدعی شد میدان هوایی قندوز را پس از تسلیم شدن سربازان ارتش افغانستان تصرف کرده است. همزمان توفان عمر مدیر شبکه رادیویی پکتیا گاج به ضرب مستقیم گلوله در کابل توسط نیروهای طالبان به قتل رسید و یک خبرنگار محلی به نام نعمت‌الله همت در ولایت هلمند توسط این گروه ربوده شد. طالبان مسئولیت ترور عمر و ربوده شدن خبرنگار را بر‌عهده نگرفت.
 مرکز ولایت فره روز 19مرداد به‌دست طالبان افتاد. همزمان طالبان اعلام کرد هنوز تصمیمی برای ورود به کابل ندارد.
  طالبان روز 20مرداد ادعا کرد ولایت بدخشان را تصرف کرده است. این نهمین ولایت افغانستان بود که طی یک هفته به‌دست طالبان افتاد.
 شهر غزنی در 150کیلومتری کابل روز 21مرداد تصرف شد. شهر هرات هم در این روز به‌دست طالبان افتاد.
  قندهار پس از هرات، غزنی و قلعه نو در روز 22مرداد توسط طالبان اشغال شد و ولایت لوگر به تصرف طالبان درآمد و طالبان به 50کیلومتری کابل رسید.
 مراکز ولایت پکتیکا و کنر روز 23مرداد به‌دست طالبان سقوط کرد. طالبان در این روز علاوه بر افزایش تسلطش بر ولایت‌های مختلف افغانستان ادعا کرد بر مزارشریف و میمنه مرکز ولایت فاریاب هم مسلط شده است.
 میدان وردک در 40کیلومتری کابل روز 24مرداد به‌دست طالبان تصرف شد. در همین روز با ورود طالبان به کابل و تصرف کاخ ریاست‌جمهوری، اشرف‌غنی رئیس‌جمهور افغانستان کشور را ترک کرد.
 طالبان روز 25مرداد خبر از پایان جنگ در افغانستان داد. با این‌همه هنوز ولایت پنجشیر، به‌عنوان یکی از نماد‌های افغانستان در مبارزه با طالبان به تصرف نیروهای طالبان در نیامده است. احمد مسعود پسر احمد شاه مسعود روز 26مرداد اعلام کرد در کنار مردم خود در پنجشیر حضور دارد و قیام جدیدی را علیه طالبان به راه خواهد انداخت.