وزرای آموزشی در آزمون مجلس

از زمان معرفی رسمی فهرست کابینه پیشنهادی رئیس‌جمهور تا دیروز که بررسی رسمی صلاحیت افراد پیشنهادی در صحن مجلس کلید خورده، این فهرست موضوع نقد و نظر و بررسی‌های کارشناسانه در فضای عمومی کشور بوده است. از صاحب‌نظران و کارشناسان گرفته تا کاربران فضای مجازی و عامه مردم درخصوص افراد مختلف نظر داده‌اند و از بررسی و تحلیل این فضا می‌توان به برایندی از نظر افکار عمومی درباره گزینه‌های پیشنهادی سیدابراهیم رئیسی رسید. در این زمینه در صفحه اجتماعی روزنامه همشهری، سراغ بررسی وزرایی که در دسته‌بندی مرسوم، وزیران اجتماعی دولت به شمار می‌آیند رفته‌ایم. مقصود از وزیران اجتماعی، در حقیقت وزارتخانه‌هایی است که حیطه مسئولیتی و عملکردی آنها به‌وضوح در حوزه اجتماعی تعریف شده است وگرنه عملکرد سایر وزارتخانه‌های دولت نیز حتما پیامدهایی در حوزه اجتماعی دارد که می‌توان در مجالی وسیع‌تر به آن پرداخت. آنچه در ادامه می‌خوانید گزارش مختصری از سوابق، کارنامه و گزیده نظرات حمایتی و انتقادی افکار عمومی درباره 2 وزیر پیشنهادی برای وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و علوم، تحقیقات و فناوری است.

جوانگرایی در سخت‌ترین وزارتخانه دولت
در میان وزیران پیشنهادی سیدابراهیم رئیسی، حسین باغ‌گلی، از مدیران آستان قدس رضوی بوده است. مدیر 43ساله‌ای که قرار است بخشی از بار جوانگرایی کابینه را به دوش بکشد و اگر بتواند رأی اعتماد نمایندگان مجلس را بگیرد، بر کرسی صدارت بزرگ‌ترین وزارتخانه دولت تکیه خواهد زد. باغ‌گلی دارای مدرک دکتری علوم‌تربیتی از دانشگاه فردوسی مشهد است و هم‌اکنون هم در این دانشگاه تدریس می‌کند. مهم‌ترین سابقه مدیریتی و اجرایی او، مدیرعاملی بنیاد فرهنگی رضوی است که با اعتماد سید ابراهیم رئیسی در زمان تولیت آستان قدس رضوی آن را بر‌عهده گرفته و در دوره بعدی تولیت هم این سمت را حفظ کرده است. این بنیاد درواقع مدیریت مدارس غیردولتی و عام‌المنفعه امام‌رضا(ع) را بر‌عهده دارد که متشکل از 19مدرسه و 7هزار دانش‌آموز است. سابقه همکاری‌های باغ‌گلی با ساختار رسمی آموزش و پرورش کشور نیز علاوه بر معلمی در مدارس مشهد، به عضویتش در کارگروه پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان خراسان‌رضوی برمی‌گردد. باغ‌گلی، دبیر شورای عالی جشنواره ملی فعالیت‌های دینی و قرآن معلمان ابتدایی دانشگاه فرهنگیان هم بوده و البته در این دانشگاه سابقه 5سال تدریس نیز دارد.

تجربه و سوابق اجرایی
کم‌تجربگی و سوابق مدیریتی نه چندان مهم باغ گلی در ساختار آموزش و پرورش کشور، پاشنه‌آشیل وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش است. شمار زیادی از صاحب‌نظران، از نمایندگان مجلس گرفته تا چهره‌های سیاسی یا کارشناسان آموزشی و به‌خصوص معلمان، کم‌تجربگی را به‌عنوان یکی از نقاط ضعف باغ‌گلی برشمرده‌اند. رضا حاجی‌پور، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات پس از حضور وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش در این کمیسیون، بالاترین سابقه اجرایی وزیر پیشنهادی را مدیرعاملی بنیاد فرهنگی رضوی برشمرد و گفت: آموزش و پرورش حوزه وسیعی با مشکلات خاص خود است؛ لذا باید فردی وزیر شود که تجربه کافی در حوزه‌های مختلف داشته باشد. اشرف بروجردی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم جوان بودن باغ‌گلی را تحسین‌برانگیز دانسته، اما تأکید کرده که برای مدیریت آموزش و پرورش معیار تجربه اهمیت بالاتری دارد و بدون تجربه نمی‌توان دردی از دردهای بی‌شمار آموزش و پرورش دوا کرد. در سوی مقابل هم البته برخی از نمایندگان مجلس، پس از جلسه با وزیر پیشنهادی از او حمایت کردند. مالک شریعتی، نماینده تهران، گفته باغ‌گلی از آنچه در رسانه‌ها گفته می‌شود، به موضوعات آموزش و پرورش تسلط بیشتری دارد. نقل‌قول یک جمله حمایتی از رئیس‌جمهور درباره باغ‌گلی در کمیسیون برنامه و بودجه از سوی حمیدرضا حاجی‌بابایی هم در رسانه‌ها به حمایت او از وزیر پیشنهادی آموزش و پروش تعبیر شد؛ هر چند که البته حاجی‌بابایی، در جایگاه ریاست فراکسیون فرهنگیان، اعلام نظر رسمی این فراکسیون را به جلسه رای اعتماد و مجلس موکول کرد که روز گذشته برگزار شد.  سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات، رضا حاجی در جلسه رای اعتماد مجلس  از مخالفت این کمیسیون با وزارت باغ گلی خبر داد.
 از تحلیل محتوای انتقادی درباره حسین باغ‌گلی در فضای رسانه‌های رسمی و غیررسمی چنین برمی‌آید که  تجربه کم در حوزه مدیریت‌های کلان بزرگترین نقطه ضعف او شمرده شده که ممکن است در روز رای‌گیری در صحن مجلس کار دست او دهد. به‌عنوان مثال محمدرضا احمدی‌سنگری، نماینده مردم رشت و عضو هیأت‌رئیسه کمیسیون آموزش مجلس، با یادآوری اهمیت بالای آموزش و پرورش، گفته، در این وزارتخانه جایی برای آزمون و خطا وجود ندارد. سنگری تأکید کرده:‌ یکی از مسائل مهم در معرفی وزیر پیشنهادی برای وزارت آموزش و پرورش، پذیرفتن بدنه این نهاد است که به‌نظر می‌رسد نگرانی‌های جدی در میان معلمان با توجه به ناآشنا بودن وزیر پیشنهادی از مسائل آموزش و پرورش ایجاد شده است. این نگاه نسبت به وزیر پیشنهادی این وزارتخانه را برخی محتوای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی  که مدعی همکاری با باغ‌گلی در سال‌های گذشته بوده‌اند، تشدید کرده است. باغ‌گلی البته در پاسخ، این فضاسازی‌ها را به برخی مدیران رانده‌شده منتسب کرده و گفته این افراد جزء یک شبکه قدرت هستند که برخی مهره‌های بازنشسته آموزش و پرورش در مشهد رهبران اصلی آن به‌شمار می‌آیند.

اقتدار و قدرت چانه‌زنی
از آنجا که آموزش و پرورش با بیش از یک میلیون فرهنگی، بزرگ‌ترین بدنه را در میان وزارتخانه‌های کشور دارد و مهم‌ترین مسئله این وزارتخانه که از دیرباز بر تمام مسائل دیگر آن سایه افکنده، مسئله منزلت و معیشت معلمان است، همواره در افکار عمومی و محافل مرتبط با آموزش و پرورش، اقتدار و قدرت چانه‌زنی وزیر در کابینه، جزو شاخص‌های موفقیت برشمرده می‌شود. منتقدان باغ‌گلی  معتقدند بعید است او  بتواند قدرت چانه‌زنی بالایی در جذب اعتبارات به وزارت آموزش و پرورش داشته باشد و به همین دلیل با فرورفتن در گرداب مسائل اقتصادی و معیشتی معلمان، عملا نخواهد توانست مجری برنامه‌های تحولی در این وزارتخانه شود. در سوی مقابل اما حامیان او می‌گویند، باغ‌گلی با توجه به تجربه همکاری مستقیم با رئیس‌جمهوری که سبب شده او را برای وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد کند، حتما خواهد توانست در چانه‌زنی‌های درون دولت و جذب اعتبارات موفق عمل کند. خود باغ‌گلی هم در یک فایل ویدئویی که اخیرا در فضای مجازی منتشر کرده، با طعنه تلویحی به بطحایی، وزیر اسبق که گفته بود در زمان وزارت به سختی امکان ملاقات با رئیس‌جمهور وقت را پیدا می‌کرد، توضیح داده که در فضای پیش از رأی اعتماد، چندین جلسه رودررو با رئیس‌جمهور داشته است و به این شکل میزان نزدیکی خود با ابراهیم‌رئیسی را به رخ منتقدان کشیده است.

نگاه به مقوله آموزش
مدیریت 3ساله حسین باغ‌گلی در یک گروه مدرسه غیردولتی و همچنین یک فایل تصویری که او در آن از ایده «کوپن آموزشی» سخن می‌گوید، سبب شده که برخی نگاه لیبرال در حوزه آموزش را به او نسبت بدهند و بگویند باغ‌گلی بیش از گذشته سبب خصوصی‌سازی خدمات آموزشی و توسعه مدارس غیردولتی خواهد شد. بحث کوپن آموزشی به ایده‌ای اطلاق می‌شود که در آن دولت با خروج از تصدی‌گری در عرصه آموزش، یارانه پرداختی برای آموزش را در قالب کوپن، مستقیما به خانواده‌ها می‌دهد و آنها با کوپن‌های دریافتی می‌توانند درخصوص ثبت‌نام فرزندان خود در مدارس خصوصی تصمیم بگیرند و البته مابه‌التفاوت هزینه آموزش را خودشان بپردازند. چنین ایده‌ای به‌زعم کارشناسان آموزش و پرورش بیش از گذشته عدالت آموزشی در کشور را دچار خدشه می‌کند و گامی برخلاف اصل 30قانون اساسی است. باغ‌گلی البته در مجلس و گفت‌وگو با رسانه‌ها، گفته این موضوع را در جایگاه یک کارشناس آموزش به‌عنوان یک ایده مطرح کرده و به‌دنبال اجرای آن در آموزش و پرورش نخواهد بود. او گفته در سال‌های مدیریت در مدارس امام‌رضا هم چنین نگاهی نداشته است و برنامه‌هایی در این راستا اجرایی نکرده است.

برنامه‌های وزیر پیشنهادی  آموزش و پرورش
اما موضع خود وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش در مواجهه با این انتقادات چیست؟ او چه برنامه‌هایی برای اداره بزرگ‌ترین وزارتخانه دولت دارد؟ باغ‌گلی در روزهای گذشته مصاحبه‌های متعددی با رسانه‌ها داشته و برنامه‌های خود را هم منتشر کرده است. او گفته در گام اول تلاش می‌کند مدارس در سال تحصیلی آینده به‌صورت حضوری برگزار شود. باغ‌گلی تلاش برای اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش را دیگر برنامه‌محوری خود  اعلام و تأکید کرده برای اجرای برنامه‌های خود قرار نیست کسی را از بیرون از آموزش و پرورش به این وزارتخانه بیاورد. تمرکززدایی و تلاش برای معیشت و منزلت معلمان از دیگر رئوس برنامه‌هایی است که باغ‌گلی گفته آنها را اجرا خواهد کرد. وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش گفته اجرای طرح رتبه‌بندی و انگیزش معلمان و همچنین افزایش کیفیت آموزش در دستور کار او خواهد بود. او همچنین اعلام کرده در برنامه‌های خود به‌دنبال دستیابی به عدالت آموزشی که یکی از اهداف بنیادین سند تحول است، خواهد بود. حالا باید منتظر ماند و دید، آیا نمایندگان مجلس با اعتماد به حسین باغ‌گلی، ‌کلید ساختمان خیابان سپهبد قرنی تهران را به او می‌سپارند؟
 
استمرار صدارت استادان دانشگاه همدان بر آموزش عالی
اگرچه انتخابات بیست‌وهشتم خرداد، ردای ریاست‌جمهوری‌ را بالاخره از تن سمنانی‌ها درآورد و آن را به یک خراسانی سپرد، اما ظاهرا کلید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری همچنان قرار است در دست یکی از استادان دانشگاه بوعلی‌سینای همدان باقی بماند. محمدعلی زلفی‌گل، شیمیدان 55ساله که برای سکانداری وزارت علوم از سوی رئیس‌جمهور معرفی شده، از سال87تا93 رئیس دانشگاه بوعلی سینای همدان بوده است؛ درست مثل منصور غلامی، کلیددار فعلی وزارت علوم که دقیقا بعد از زلفی‌گل، یعنی از 93تا96 ریاست این دانشگاه را بر‌عهده داشته است. او البته یک مقطع در زمان دولت اصلاحات نیز ریاست این دانشگاه را بر‌عهده داشته است. زلفی‌گل جزو استادان شیمی کشور است. او پیش از ریاست بر دانشگاه بوعلی‌سینای همدان، مقطعی به‌عنوان قائم‌مقام معاون اول رئیس‌جمهور در بنیاد نخبگان مشغول به‌کار بوده و این احتمالا مهم‌ترین سابقه مدیریت اجرایی او به شمار می‌آید.

سوابق سیاسی وزیر پیشنهادی علوم
اگرچه محمدعلی زلفی‌گل را نه به‌عنوان یک چهره سیاسی که بیشتر به‌عنوان یک چهره علمی می‌شناسند، اما او در دنیای سیاست هم سوابقی دارد که این روزها در رسانه‌ها به آن اشاره شده است.
در دسته‌بندی افراد معرفی شده برای تصدی‌گری در کابینه دولت سیزدهم، زلفی‌گل جزو چهره‌های منتسب به محمود احمدی‌نژاد هم به شمار می‌آید. او در ابتدای دولت احمدی‌نژاد، با حکم پرویز داوودی به‌عنوان قائم‌مقام معاون اول رئیس‌جمهور در بنیاد نخبگان منصوب شده بود، بعد از مدتی هم رئیس دانشگاه همدان شد تا مجری برنامه‌های زاهدی و کامران دانشجو در این دانشگاه‌ باشد. علاوه بر اینها محمود احمدی‌نژاد در سال۹۰ به پاس ارائه ۳۱۰مقاله ISI و انجام پژوهش‌های علمی و کاربردی از وی با اعطای نشان ملی تقدیر کرده است.
از دیگر سوابق مهم محمدعلی زلفی‌گل، ریاست ستاد انتخاباتی سیدابراهیم رئیسی در انتخابات اخیر در استان همدان است. او که از سوی علی نیکزاد، رئیس ستاد مرکزی رئیسی به‌عنوان مسئول ستاد استان همدان انتخاب شده بود، تنها رئیس ستادی است که از سوی رئیس‌جمهور به‌عنوان وزیر به مجلس معرفی شده است. حامیان او البته معتقدند پیشنهاد او به‌عنوان وزیر علوم، ارتباطی به فعالیت‌های انتخاباتی او ندارد و او به‌خاطر وجهه علمی‌اش کاندیدای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شده است.
در مقابل برخی منتقدان انتخاب زلفی‌گل را در واقع تداوم سیاست‌های وزارت علوم دوران حسن روحانی می‌دانند و به نزدیکی او با وزیر علوم دولت اعتدال اشاره
می‌کنند.

موضع وزیر پیشنهادی علوم درباره پذیرش دانشجویان پولی
بازنشر یک مصاحبه از محمدعلی زلفی‌گل که در سال1389 انجام شده، سبب شده تلقی حمایت او از پذیرش دانشجویان پولی در دانشگاه‌ها به‌وجود بیاید. او در آن سال که به‌تازگی زمزمه‌های پذیرش دانشجویان پولی مطرح بود، در مصاحبه‌ای رفع کسری بودجه و جلوگیری از عزیمت دانشجویان به کشورهای خارجی را به‌عنوان اهداف پذیرش دانشجویان پولی برشمرده و گفته بود:‌ دانشجویان شبانه عملا از امکانات دانشجویان روزانه استفاده می‌کنند، اما برای دانشگاه سوددهی ندارند.
زلفی‌گل در فرصتی که تا روز اخذ رأی اعتماد دارد به‌صورت جسته‌وگریخته، گرایش‌ها و اولویت‌های خود را برای اداره و تحول وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرده است. او از برنامه عملیاتی خود برای هدفمندسازی رساله‌های دکتری و کارشناسی‌ارشد در راستای دانشگاه کارآفرین و مسئله‌محور برای رفع نیازهای جامعه رونمایی کرده است.
وزیر پیشنهادی علوم البته در تشریح رویکرد خود نسبت به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی دانشجویان چندان حاشیه نرفته و در گفت‌وگو با ایلنا گفته است: «وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجری مقررات وضع شده برای رشد و تعالی دانشجویان است. بر این اساس تمامی تلاش خود را در جهت ایجاد فضای مناسب برای ارائه دیدگاه‌ها در چارچوب تعریف شده با استفاده از مکانیزم‌های طراحی شده به‌کار خواهم بست. فضای مباحثات دانشجویی بستر مناسبی برای ارائه دیدگاه‌های سازنده در جهت رشد و تعالی یک دانشگاه خواهد
 بود.»

نمایندگان مجلس چه می‌گویند؟
در میان نمایندگان مجلس، محمدعلی زلفی‌گل چنان‌که از مواضع و مصاحبه‌ها برمی‌آید، چهره محبوبی است و بر همین اساس برخی پیش‌بینی می‌کنند که او کار دشواری را برای کسب رأی اعتماد بهارستان‌نشین‌ها در پیش نداشته باشد. مهم‌ترین موضع‌گیری درباره زلفی‌گل در مجلس به کمیسیون تخصصی آموزش و تحقیقات برمی‌گردد که بعد از جلسه با زلفی‌گل از او حمایت کرده است. مهرداد ویس‌کرمی، عضو این کمیسیون، اعلام کرده‌ اعضای کمیسیون، بعد از بررسی سوابق و برنامه‌های وزیر پیشنهادی علوم، درخصوص او نظر مثبت داشته‌اند.
زهره الهیان، نماینده مردم تهران هم درباره او گفته است: زلفی‌گل سوابق علمی،تحقیقاتی، مدیریتی و تجربیات قابل‌توجهی در حوزه دانشگاه دارد و با توجه به فعالیت‌های وی در دانشگاه و تشکل‌های دانشگاهی شخصی قابل و توانمند برای تصدی جایگاه مهم وزارت علوم است.
او البته مخالفان معدودی نیز در بین نمایندگان مجلس دارد؛ به‌عنوان مثال روح‌الله ایزدخواه درباره او در فضای مجازی نوشته است: گزینه پیشنهادی وزارت علوم هنوز در پارادایم نسل اول آموزش عالی سیر می‌کند. او آموزش را مأموریت اصلی دانشگاه می‌داند و از مقاله‌محوری دفاع می‌کند. برای آمایش آموزش عالی هم ایده روشنی ندارد. در زمینه چالش‌ها و مناقشات سیاستگذاری فناوری اشرافی ندارد. قطعا با دانشگاه‌ها به چالش خواهد
خورد.