تراژدی نمادها

زهرا رستگارمقدم- روزنامه‌نگار

ما با نشانه‌ها زندگی می‌کنیم. همه آنچه در این سال‌ها ساخته و برای آیندگان به یادگار خواهیم گذاشت؛ همانند آنها که ساختند و برای امروز ما به یادگار گذاشتند تا ما با آن زندگی کنیم اما ما چگونه از یادگارهایمان مراقبت می‌کنیم. حالا همه آن نمادها، از نخل‌ها تا گلستان و از زعفران تا فیروزه را چگونه پاسداری کرده‌ایم. در این گزارش بخشی از دارایی نمادین خود را برداشته و جویای این روزهایشان شده‌ایم. حالا بخشی از آن پیش‌ روی شماست. پیش روی شما تا بدانید چه اندوخته‌اید.

ارگ بم

ارگ بم نماد معماری و شهرسازی ایران است. این ارگ در فاصله هزار کیلومتری جنوب شرقی تهران، بزرگ‌ترین مجموعه بنای خشتی است که بیش از ۲۰ قرن محل سکونت اهالی شهر بم بوده است. بم در استان کرمان، در تاریخ ۵ دی ۱۳۸۲، در اثر زلزله آسیب دید، اما در بدو حادثه به‌دلیل اهمیت آن سریعاً در فهرست آثار میراث جهانی درخطر قرار گرفت و با همکاری یونسکو و بسیاری از کشورها پروژه نجات بخشی این اثر انجام شد. هم‌اکنون با توجه به شیوع کرونا مجموعه‌ تاریخی ارگ بم تعطیل است. اما 17سال است که مرمت این بنا به طول انجامیده و حالا پس از سال‌ها کارشناسان پروژه‌ نجات‌بخشی ارگ بم عقیده دارند باید بخش‌هایی از این بنای تاریخی دست نخورده باقی بماند تا آیندگان از زلزله سال ۱۳۸۲ آگاهی پیدا کنند.

پسته رفسنجان

پسته نماد رفسنجان و از مهم‌ترین محصولات صادراتی ایران بوده است؛ محصولی که در سال ۱۳۹۶، حدود ۲۲۰ هزار تن بود که بالغ بر ۱۳۰ هزار تن از آن با ارزش یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار به ۷۵ کشور صادر شد و مصرف داخلی ۲۵ هزار تن بود. رقمی که سال ۱۳۹۷ فقط ۴۰ هزار تن آن معادل ۱۰۰ کانتینر صادر شد. به این ترتیب برای نخستین بار ایران، جایگاه اول تولید پسته در دنیا را از دست داد و بعد از آمریکا و ترکیه در رتبه سوم قرار گرفت. استفاده بی‌رویه سم در باغ‌های پسته رفسنجان یکی از مشکلات اساسی صادرکنندگان است که همین سهم کم پسته در بازارهای خارجی را به خطر می‌اندازد. امسال نیز تقریبا 13هزار و 500تن پسته در رفسنجان و 17هزار تن پسته در شهرستان انار خسارت دیده که در مجموع دو شهرستان 30هزار تن محصول دچار سرمازدگی شده است.

گاندوی سیستان و بلوچستان

گاندو یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی گونه‌ای از راسته تمساح‌ها در ایران است که پهن‌ترین پوزه را در مقایسه با سایر تمساح‌ها دارد. این تمساح، نزد بومیان جنوب سیستان و بلوچستان نمادی از برکت و روزی به شمار می‌رود. گاندو ازجمله گونه‌های ارزشمند ملی ایران و در معرض تهدید نسل بوده که در آخرین طبقه‌بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت IUCN در سال ۲۰۱۵ در گروه آسیب‌پذیر قرار گرفته. در پی سرشماری که اداره کل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان انجام داده، تعداد گاندوها یا تمساح‌های پوزه کوتاه ایرانی که در این استان زندگی می‌کنند به ۲۰۰ سر رسیده. جمعیت این حیوان در سراسر جهان حدود ۲ هزارو ۴۰۰ سر بیشتر نیست که آنها هم در برکه‌هایی که در حال خشکی است در معرض خطر قرار دارند.

چای لاهیجان

لاهیجان را با عطر چای بهتر می‌توان فهمید. شهری پر از قهوه‌خانه و مردمانی که بخشی از درآمدشان را با همین محصول به‌دست می‌آورند. چای ایرانی با 30هزار تن تولید، از ده‌ها محصولی است که توان رقابت با رقیب خارجی خود را دارد، اما با واردات بی‌رویه چنین اتفاقی میسر نشده و معیشت 55هزار خانوار چایکار و دیگر صنایع وابسته به آن را به خطر انداخته است. طبق آمار رسمی گمرک در سال 1398، حدود 83هزار تن چای به‌صورت رسمی وارد کشور شده. هر چند که آمارهای غیررسمی خبر از واردات 120هزارتنی چای به‌صورت مجاز یا قاچاق می‌دهد. این را بگذارید کنار ساخت و سازهای بی‌رویه و ویلاسازی‌هایی که این زمین‌ها را هر روز کوچک و کوچک‌تر می‌کند.

این نخل خوزستان نیست، آدم است

در ادبیات فارسی درخت نخل نشان بخشندگی و در فرهنگ ما نماد استقامت است. نخل اما برای مردم خوزستان تنها یک درخت نیست بلکه به‌عنوان میراث معنوی و المان شهری آنهاست. از آنجا که این درخت بسیار شبیه به انسان است، مرگ هر نخل بسیار غم‌انگیز است. نخل در ۱۶ سالگی بالغ می‌شود. در پیری دندان‌هایش «تَوَخْتَک» می‌ریزد. اگر هنگام جابه‌جایی سرش صدمه ببیند خشک می‌شود، چون در سر نخل «کچ» که مانند مغز آدمی است، وجود دارد. نخل مثل آدم‌ها در آب خفه می‌شود و اگر آب از سرش بگذرد، مرگ درخت حتمی است. سر هر درختی را قطع کنند، بیشتر شاخ و برگ می‌دهد، جز نخل که خشک می‌شود و می‌میرد. از همه جالب‌تر اینکه نخل عاشق می‌شود. حالا بد نیست بدانید آبادان قبل از جنگ شش و نیم میلیون نفر نخل داشت و حالا این عدد به یک میلیون رسیده است.

دماوند

قله دماوند در ایران مظهر پایداری، استواری و نمادی ملی است که در اساطیر ایران از آن یادشده. شهرتش در اسطوره به این سبب است که ضحاک در آن به بند کشیده شده‌. این اثر طبیعی به انواع مختلف تا امروز ثبت شده و تصویرش به‌عنوان نمادی ملی روی اسکناس و... آمده است. مهم‌ترین عوامل آسیب به دماوند اما معدن‌کاوی، جاده‌کشی، چرای بیش از حد دام و زباله است. مشکلات دیگری ساخت‌وساز بی‌‌رویه، تصرف منابع طبیعی برای استفاده غیرقانونی و شخصی، افزایش جمعیت انسانی و خودروها است که به این قله آسیب رسانده. وقف‌ بخش‌هایی از کوه دماوند پرسر و صداترین مسئله‌ای بود که در این سال‌ها درباره این نام مطرح شد؛ مسئله‌ای که با این جواب به سکوت نشست: «منطقه‌ای که سند مالکیتش برای اوقاف صادر شده قله دماوند نیست، بلکه قریه ملار است».

سی‌و‌سه پل

سی‌و‌سه پل نماد اصفهان است؛ نمادی از زندگی و حیات در این شهر. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌. از آنجا که زاینده‌رود همواره زیر پل جاری بوده، این پل نه‌تنها برای شهر جنبه گردشگری داشته که محیطی بوده تا اهالی با رفت‌وآمد در آن و گذر از عرض رودخانه، روح شهر را زنده نگه‌دارند. زاینده‌رود حیات کشاورزان اصفهانی را تامین می‌کند و سی‌وسه پل بنای قدردانی و همزیستی با این رودخانه است. از همین روست که تصویر پل بدون اینکه آبی زیر آن جاری باشد برای اصفهانی‌ها بسیار تلخ است. تصویر تکرار‌شونده این سال‌ها که آسیب بسیاری به پل رسانده. با قطع شدن آب، پای معتادان به زیر پل باز شده. فرونشست زمین، احتمال آسیب سازه، تهدید خشکسالی زاینده‌رود و افسردگی مردم اصفهان از تماشای این وضعیت، نماد شهر را تحت‌تأثیر قرار داده است.

جاده چالوس؛ قاتل زیبای شمال

از مهم‌ترین جاده‌های دسترسی به شمال ایران برای مردم تهران و کرج همین جاده است. نماد سفر و خوشگذرانی و راهی برای رسیدن به شمال؛ جاده‌ای نقاشی شده از بی‌نظیرترین مناظر و چشم‌اندازهای طبیعی که هیچ‌گاه از حادثه خالی نبوده است. این جاده زیبا همواره درگیر مشکلاتی بوده است. ازجمله زمین‌خواری، ساخت‌وساز، آلودگی آب رودخانه، تخریب اکوسیستم، خطر انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی و... . از مهم‌ترین عوامل آلوده‌کننده رودخانه جاده چالوس، واحدهای پذیرایی، هتل‌ها، فاضلاب روستاها و ویلا‌هاست. در چند سال اخیر اقداماتی برای جمع‌آوری و کنترل فاضلاب رستوران‌ها و احداث تصفیه‌خانه‌ فاضلاب‌های روستایی انجام شده است اما عمده روستاها تصفیه‌خانه فاضلاب ندارند.

پلنگ مازندران

پلنگ نماد زیبایی، مقاومت و شکوه است؛ موجودی که امروز گونه‌ای خاص از آن فقط در ایران زندگی می‌کند. روزی در این کشور بیش از 400قلاده یوز زندگی می‌کرد، اما حالا شمار آنها به زحمت به 70 قلاده می‌رسد و این یعنی، حیوان در خطر انقراضی قطعی قرار گرفته. پیشروی ساخت‌وسازها، معدن‌کاوی و سایر عوامل تخریب زیستگاه‌های حیات‌وحش از سویی، تجاوز دامپروری به حریم وحوش از ‌سوی دیگر و شکار بی‌رویه علفخواران، پلنگ را در پیدا کردن طعمه با چالش‌های جدی مواجه کرده است. دسترسی نداشتن به طعمه طبیعی در جنگل‌های هیرکانی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی پلنگ ایرانی در شمال کشور است. در چند سال گذشته به‌دلیل نبود طعمه طبیعی، آنها به سکونتگاه‌های انسانی نزدیک و در تله «گراز گیر» گرفتار و تلف شده‌اند.

بادگیرهای یزد

در شهر یزد برج‌هایی با عنوان بادگیر برای تهویه هوا بر بام خانه‌ها، آب‌انبارها و دهانه معدن‌ها ساخته می‌شد. بادگیرها نماد معماری ایرانی هستند که از سالیان دور در ایران به‌عنوان تهویه‌های قوی ساخته و استفاده می‌شدند. بیشترین تعداد بادگیرها در یزد است، زیرا به‌دلیل آب و هوای گرم و خشکی که دارد. حال دو طرح «شناسایی و مستندسازی بادگیرهای شهر تاریخی یزد» و «سیر تحول و تاریخچه بادگیر با تأکید بر استان یزد» در حال انجام است. از سویی تفاهمنامه‌ای با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان برای «ثبت جهانی بادگیر به‌عنوان میراث ناملموس»، ایجاد «پایگاه جامع پژوهش‌های مرتبط با بادگیر» و تهیه «اطلس جامع بادگیرهای ایران» در دست اقدام و انجام است.

چشمه‌های آبگرم سرعین

فعالیت‌های آتشفشانی، چشمه‌های آبگرم بسیاری را در محدوده‌ این منطقه ایجاد کرده، به‌طوری که سرعین مهم‌ترین قطب آب‌درمانی ایران شده است. اما احداث مجتمع آب‌درمانی جدیدی داخل شهر سرعین و روی چشمه آرتزین که منبع و چشمه اصلی آبگرم‌های سرعین است، چشمه‌های آبگرم این شهر را با خطر مواجه کرده است. این اتفاق در زلزله چشمه را از مسیر خود منحرف کرده و این نگرانی وجود دارد که پس از حفاری عریض و طویلی که قرار است روی چشمه انجام شود، چشمه اصلی آبگرم‌های سرعین به خطر بیفتد.

خوشنویسی قزوین

قزوین پایتخت خوشنویسی ایران، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز در رواج این هنر شمرده می‌شود. خوشنویسی ریشه در ذات اهالی قزوین داشته و اقتصاد بسیاری از مردمان این منطقه از همین راه رشد پیدا کرده است. خوشنویسان بزرگ و مطرح این شهر توانسته‌اند بسیاری از جوایز ملی و بین‌المللی در زمینه هنر خوشنویسی را از آن خود کرده و قزوین را در این زمینه در عرصه جهانی نیز معروف کنند. خوشنویسی قزوین با وجود اینکه به پیشرفت‌های چشمگیری در تاریخ معاصر دست یافته است اما هنوز نتوانسته، جایگاه خود را در بین موزه‌های سنتی تثبیت کند.

گل‌های محلات

ازجمله جاذبه‌های دیدنی شهر محلات در استان مرکزی که در فصل‌های مختلف سال مسافران زیادی را به‌سوی خود جذب می‌کند، بازارهای گل است. اما امسال خبری منتشر شد درباره پژمردن گل‌ها در گلخانه‌ها و خسارت 30میلیارد تومانی وارد شده به فعالان این حوزه. امری که با شیوع کرونا وضعیت اهالی را در این کسب‌وکار به خطر انداخته است. سالانه 20میلیون دلار صادرات گل از شهرستان محلات صورت می‌گیرد. بخش عمده صادرات این محصول به کشور عراق است، کما اینکه چندین سال این شهر به‌عنوان صادرکننده نمونه در این صنعت بوده‌، اما با شیوع  کرونا این بازار نیز دچار مشکل شده‌ است.

آبشارهای لرستان

آبشارهای لرستان از زیباترین آبشارهای ایران در میان طبیعت بکر و سرسبز جای گرفته‎‌ و از مقاصد طبیعت‌گردی استان است. این استان با داشتن بیش از ۵۰ آبشار فصلی و دائمی به سرزمین آبشارها معروف است. بارندگی کافی، وجود رودخانه‌های پرآب و چشمه‌های متعدد از دلایل به وجود آمدن آبشارهای تماشایی این منطقه است.  آبشارهای لرستان در مسیر رودخانه‌های خروشان و در محیط جنگلی جای گرفته‌اند. آبشار بیشه، نوژیان، شوی، سفید آب، سرکانه یا گریت، چکان، وارک و افرینه از معروف‌ترین و زیباترین آبشارهای لرستان است. اما حالا نگرانی از خشکسالی‌ها به این آبشارها هم رسیده است.

مرداب انزلی

تالاب انزلی، نماد رشت و این بندر است. این تالاب زیستگاه گونه‌های بسیاری از آبزیان، پرندگان، گیاهان و از زیست‌بوم‌های ارزشمند جهان به شمار می‌رود که سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۵میلادی) در کنوانسیون بین‌المللی رامسر به ثبت رسید. علل زیادی در تخریب و نابودی تالاب انزلی نقش داشتند. ورود فاضلاب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی از طریق جریان‌های سطحی یا رودخانه‌ها، تخلیه زباله‌های شهری و روستایی، نشت نفت از فعالیت‌های سکوهای حفاری، تخلیه ضایعات لایروبی در اطراف تالاب و ته‌نشینی آلوده‌کننده‌های موجود در هوا از عوامل آسیب‌زا به مرداب انزلی بوده‌اند. همچنین این سال‌ها گیاه مهاجم سنبل آبی از مهم‌ترین دشمنان تالاب‌ها و آبگیرها به جان آنها افتاده و آسیب‌های جدی به آن وارد کرده است.

بهارنارنج شیراز

بهار نارنج نماد خوشامدگویی است و شیراز به عطر این گل خود در اردیبهشت‌ها معروف است. امسال ۱۵ تن بهار نارنج از نارنجستان‌های فارس برداشت شد. ۴۰ درصد از بهار نارنج خشک یا عرق بهار نارنج به کشور‌های آسیای میانه و حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود. درخت نارنج که مقاوم به خشکی، کم‌آبی، سرما و بسیاری آفات است، به‌عنوان پایه مناسبی برای سایر مرکبات استفاده می‌شود. به‌دلیل اقلیم معتدل شیراز و پایین‌تر بودن رطوبت هوای شیراز نسبت به شمال کشور، بهار نارنج شیراز عطر بیشتر و کیفیت بالاتری نسبت به بهار نارنج استان‌های شمالی دارد. استان فارس ۱۴۵۰ هکتار نارنجستان دارد و امسال رویش شکوفه‌های نارنج ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش داشته است.

قالی کرمان

قالی کرمان نماد زیبایی و خوشبختی است. آنقدر که به هر آنچه و هر آن‌کس که در طول سالیان پیر، مستهلک و نابود نمی‌شود، چنین لقبی داده‌اند. اما این زیبایی و خوشبختی چندان به درد خود بافندگان نخورده است. گفته می‌شود از ۷۲ هزار بافنده فرش کرمان، تنها ۱۵ هزار و ۲۰۰ نفر یعنی ۲۰ درصد کل بافندگان بیمه شده‌اند. گذری بر تاریخ فرشبافی کرمان نشان می‌دهد که در گذشته صادرات فرش و قالی این منطقه سرآمد بوده و حتی بیش از یک میلیارد دلار صادرات فرش از این استان، سود و ارز زیادی وارد کشور می‌کرد. اما این روزها برند بی‌رقیب قالی کرمان دیگر در حوزه صادرات جای خاصی ندارد. بی‌توجهی مسئولان و حمایت نکردن و به روز نشدن فعالان این عرصه، باعث شده بافندگان فرش از طرح‌های قدیمی و کیفیت فرش فاصله گرفته‌اند.

جنگل بلوط زاگرس

بلوط نماد قدرت، سختی و طول عمر است. رشته‌کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران است. مردم روز هفتم فروردین را به نام «روز پاسداشت جنگل‌های بلوط» نامگذاری کرده‌اند. این اقدام به‌دنبال وخیم شدن وضعیت بلوط‌های زاگرس صورت گرفت. علاوه بر خشکسالی، کاهش بارندگی و... آفت جوانه‌خوار بلوط هم تهدیدی در کمین این درخت‌هاست. ارزش اکولوژیک هر درخت بلوط حدود یک میلیارد تومان برآورد شده است. این در حالی است که با آغاز فصل گرما رویشگاه‌های زاگرس دچار آتش‌سوزی شده‌ و همچنان آمادگی و امکانات کافی برای اطفای حریق در این رویشگاه مهم و با ارزش کشور وجود ندارد. ۲۱ فروردین امسال بود که نخستین مورد آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد گزارش شد.

لاله واژگون کهگیلویه و بویراحمد

با شروع فصل بهار لاله‌های واژگون در کهگیلویه و بویراحمد سر از خاک بیرون می‌آورند. لاله واژگون از گل‌های افسانه‌ای و اسطوره‌ای ایران و از گونه‌های گیاهی نادر جهان به شمار می‌رود. این گل در دامنه‌های زاگرس به فراوانی یافت می‌شود. به‌دلیل اهمیت لاله واژگون و قرارگیری آن در معرض انقراض، پرونده این گل در یونسکو به ثبت موقت رسیده است و در فهرست انتظار برای ثبت نهایی قرار دارد. در سال‌های گذشته شاهد تخریب گسترده این اراضی ارزشمند ملی هستیم و چنانچه برای حراست و نگهداری از دشت لاله‌های استان تدبیری اندیشیده نشود، دیری نخواهد پایید که این منطقه خالی از گل‌های لاله می‌شود و سیر انقراضی یکی از گونه‌های گیاهی بومی و خود رو کشور شتاب می‌گیرد. با تخریب بخشی از این اراضی، مساحت این دشت 3هزار و 600هکتار، هم‌اکنون به یک هزار هکتار کاهش یافته است.

انگور ملایر

انگور نماد خرد است و ملایر شهر جهانی انگور. آذرماه 1397با ثبت نظام تولید انگور ملایر در سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو)، انگور ملایر بر بام کشاورزی دنیا نشست و حق مالکیت برند جهانی برای تاکستان‌های زرخیز این شهر ثبت شد. اما کشاورزان این منطقه هر سال در فصل برداشت با مشکل تبانی کارخانه‌داران مبنی بر خریداری محصول نهایی آنها، کشمش، روبه‌رو می‌شوند و فریادشان به جایی نمی‌رسد. به‌عبارت دیگر هر ساله کارخانه‌داران و صادرکنندگان دسترنج انگورکاران ملایر را از آنِ خود می‌کنند. سال گذشته نیز طبق روال هر سال کارخانه‌داران با تعیین قیمتی که هزینه کارگری، کود و سموم شیمیایی کشاورزان را به سختی پوشش می‌دهد کشاورزان را در شرایطی قرار دادند که مجبور شوند با کمترین قیمت کشمش خود را به آنها واگذار کنند.

زعفران خراسان

زعفران سوغات خراسان و از نمادهای ملی ایران است. ایران به‌عنوان تولیدکننده منحصر به‌فرد زعفران در دنیا حدود ۹۵ درصد این محصول را در بازار جهانی تولید می‌کند. خراسان جنوبی با ۱۷ هزار و ۲۰۰ هکتار سطح زیرکشت زعفران در رتبه دوم تولید کشور، بعد از خراسان رضوی است و البته از نظر کیفیت این محصول در رتبه اول کشور قرار دارد. این در حالی است که در دو،‌سه سال اخیر شیوع پوسیدگی پیاز زعفران به‌علت آفت کنه کمیت و میزان تولید زعفران را با خطر مواجه کرده. صادرات غیرفرآوری شده، بدون بسته‌بندی و‌برندسازی، افزایش صعودی کاشت زعفران در کشورهایی مانند افغانستان، عرضه در بازار جهانی به نام زعفران اسپانیا، جمع کردن فله‌ای گل زعفران و هدر رفتن محصول و از مشکلات زعفران‌کاران است که در این میان بروز و شیوع آفات و بیماری‌ها بر این مشکلات افزوده است.

انار ساوه

انار به سبب دانه‌های متعددش پیش از هر چیز، نماد باروری و تکثیر نسل و حاصلخیزی و وفور نعمت است. در ایران انار را نماد زایش و شادی دانسته‌اند. همچنین به‌خاطر رنگ قرمز این میوه نماد خورشید است. اما در این سال‌ها گرمای بیش از حد هوای تابستان بلای جان انار و منجر به وقوع پدیده آفتاب‌سوختگی شده است. البته هیچ چاره و روشی علمی برای جلوگیری از آن تا امروز ارائه نشده است. شرایط اقلیمی ساوه که خاستگاه تولید انار مرغوب و باکیفیت جهان بوده و آوازه بین‌المللی دارد به‌گونه‌ای است که همه ساله خسارت‌هایی را به این محصول وارد می‌کند. علاوه بر با پدیده آفتاب‌سوختگی در فصل زمستان و ترکیدگی در فصل پاییز که کاهش کیفیت محصول تولیدی و در نتیجه کاهش درآمد باغدار را به همراه دارد.

چاقوی زنجان

چاقویی که همراه مرد نمکی شماره ۴ در معدن چهرآباد زنجان کشف شده، قدیمی‌ترین سند موثق به‌دست آمده در صنعت چاقوسازی زنجان و سندی مربوط به دوره هخامنشیان است. در استان زنجان بیش از یک هزار و ۵۰۰ نفر در حوزه ساخت چاقو فعالیت می‌کنند درحالی‌که تنها ۲ درصد از چاقوسازان زنجانی تحت پوشش بیمه هستند. درحالی‌که در کشورهایی چاقوسازی به‌عنوان یک رشته تخصصی در دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری تدریس می‌شود، آموختن این صنعت در ایران همچنان به شکل سنتی و قدیمی آن‌که به شکل آموزش استادکار و شاگردی بوده ادامه دارد. بیش از ۲ سال است که در سایه تحریم‌ها و پس از آن شیوع ویروس کرونا هیچ صادراتی از زنجان به کشورهای دیگر صورت نگرفته و چاقوسازان استان زنجان از سر ناچاری و تامین نان شب مشغول به این کارند.

برج آزادی

برج آزادی از نمادهای شهر تهران است. این بنا در فاصله سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ طراحی شد؛ تلفیقی از معماری هخامنشی، ساسانی و اسلامی،  در کنار نمادهای معماری مدرن و ساختار بتنی، برج آزادی را جذاب کرده است. آزادی در سال ۱۳۵۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. تا امروز انتقادهای بسیاری از روش نگهداری این سازه، وجود داشته‌، از روش آبیاری چمن اطراف سازه و میدان که باعث نفوذ آب به درون سازه، بخش‌هایی از آن و نم‌زدگی، شوره و ریزش شده تا همین ترک‌های اخیر که بر سقف آن نشسته است. سال ۱۴۰۰ با شلیک هشت توپ در میدان آزادی تهران تحویل شد. اما با بررسی‌های انجام شده خبر ترک ناشی از انفجار تکذیب شد و عامل ترک‌ها مراقبت نکردن‌های این سال‌ها دانسته شد.

گردوی تویسرکان

گردوی تویسرکان که ثبت ملی بود، سال گذشته به ثبت جهانی رسید. تویسرکان با تولید سالانه 17هزار تن گردو از گذشته قطب تولید گردوی کشور بوده و چند سالی است به نام شهر گردوی کشور نامگذاری شده است. بیشتر درآمد مردم این شهرستان از محل باغداری و تولید و فروش گردوست. گفته می‌شود 80درصد از جمعیت 56هزار نفری این شهرستان زندگی‌شان با گردو گره خورده است. با این حال فقر تکنولوژی و تجهیزات ایمنی هر سال در فصل چیدن محصول صدها مصدوم، چندین کشته و ضایعه نخاعی برجا می‌گذارد که این شهر را نیازمند جذب سرمایه و ایده‌های نوین برای رهایی از شیوه‌های سنتی گردوتکانی کرده است.

گلاب کاشان

واژه گلاب در ادبیات ایران، نمادی از پاکی، عشق و زندگی است. کاشان بزرگ‌ترین قطب تولید و فرآوری عرقیات دارویی و گلاب کشور اما به‌دلیل خام فروشی این فراورده‌ها از سود کلان آن‌ بی‌بهره است. مشکلاتی چون نبود شاخص‌های مناسب ارزیابی فراورده‌های گیاهان بومی و نداشتن استاندارد بین‌المللی ایزو، موانع جدی در امر ورود به بازار‌های بین‌المللی و صادرات محصول برای تولیدکنندگان کاشانی است. تضمین نشدن کیفیت محصولات به‌دلیل نبود یک شبکه مدیریتی منسجم برای کشت و فرآوری متناسب با معیار‌های جهانی و نبود کشت ارگانیک مطابق معیار‌های قابل‌قبول بین‌المللی از دیگر موانع است.

کشتی یونانی کیش

کشتی یونانی از جاذبه‌های گردشگری کیش است. این کشتی در مردادماه 1345در نزدیکی روستای باغو به گل نشست. کشتی یونانی که توسط شرکت ویلیام همیلتون در سال 1322در گلاسکو ساخته شد، آخرین مالک آن یک شخص یونانی بود. هزینه‌های مرمت و بازسازی کشتی یونانی حالا آنقدر زیادشده که نگهداری از آن از نظر اقتصادی دیگر به صرفه نیست. به‌نظر می‌رسد که دیگر امیدی به بقای کشتی یونانی وجود ندارد و باید این حقیقت را پذیرفت که طی چند سال آینده کشتی یونانی که از مهم‌ترین جاذبه‌های جزیره و حتی ایران محسوب می‌شود به کلی از بین برود.

فیروزه نیشابور

فیروزه نماد ثروت و اشراف‌زادگی است و رنگش خاص ایران و به نام آن است. اما نیشابور را شهر فیروزه می‌دانند. این در حالی است که ورود فیروزه‌های قلابی چینی و آمریکایی در بازار جاخوش کرده است. حالا همچون سایر صنایع، برای این سنگ ارزشمند نیز مدل خارجی آن در بازار یافت می‌شود؛ سنگ‌هایی که کیفیت آن بسیار از فیروزه ایرانی پایین‌تر است. در این میان، صنعت فیروزه‌تراشی ضربانی کند و نامتوازن دارد. حوزه سنگ‌های قیمتی حالا با وجود آنکه حوزه معادن و صنایع معدنی وارد دور جدیدی از تحول و توجه اقتصادی شده، سنگ‌های قیمتی رو به فراموشی رفته تا جایی که این نام پرآوازه برای مشتریان جهانی این بازار، غریب شده است.