بوستان‌های بی‌مانند

رامین حاجیان فرد
بوستان‌ها و پارک‌ها امروزه  به فضاهایی ضروری برای زندگی مردمان شهری تبدیل شده‌اند؛ فضاهایی که با آوردن طبیعت به زندگی پر دود و دم شهری، آرامش را  به تن و جان ما هدیه می‌کنند. شاید به همین خاطر  در هر شهری که باشیم هر از گاهی از میان هیاهو و سروصدای ازدحام شهری هوس گذراندن اوقاتی را در بوستان‌های شهر به دل راه می‌دهیم. اگر قصد سفر به شهرهای گوناگون جهان را دارید، پیشنهاد می‌کنیم که حتما بازدید از پارک‌ها و بوستان‌های مهم آن‌ها را در برنامه سفر خود قرار دهید. در اینجا سری به برخی از مشهورترین بوستان‌های زیبای دنیا زده‌ایم و علاوه بر طبیعت دلپذیرشان، بناها و آثار موجود در آن‌ها را برای شما معرفی کرده‌ایم.




این پارک در شهر شلوغ نیویورک و در میان انبوهی از آسمان‌خراش‌هایی که یکی پس از دیگر سر بر آسمان ساییده‌اند، مکانی عالی برای دورشدن از هیاهوی شهر و نزدیکی به زیبایی‌های طبیعی محسوب می‌شود. پارک مرکزی با حدود چهل میلیون دیدارکننده در سال مکانی است که صدها گونه گیاهی از درختان بلند و کهنسال گرفته تا بوته‌ها، چمنزارها و آب‌نماهای بسیار زیبا را در خود جای داده است. اینجا مکانی است که صحنه‌هایی از فیلم‌های مشهوری همچون شکارچیان روح، صبحانه در تیفانی، کریمر علیه کریمر، سریندیپتی و تنها در خانه، در گوشه‌وکنار آن ساخته شده اند. طراحی جالب و خلاقانه این پارک بعدا  الهام‌بخش پارک‌هایی در شهرهای سانفرانسیسکو، توکیو و ونکوور قرارگرفت. در این پارک چندین پل و دریاچه به شیوه‌ای طراحی شده‌اند که طبیعی به‌نظر برسند. غیر از بخشی شبیه به جنگل، چمنزارهایی نیز در این پارک تعبیه شده که مکان استراحت به‌ویژه در روزهای آفتابی بوده و در برخی از آنها ورزشکاران و تیم‌های ورزشی به فعالیت مشغولند. اگر علاقه‌مند به درشکه‌سواری باشید چندین درشکه زیبا که با اسب کشیده می‌شوند شما را در میان خیابان‌های این بوستان بزرگ می‌گردانند. در این مکان علاوه بر گیاهان و آب‌نماهای جذاب چندین سازه و اثر هنری و تاریخی نیز جلب توجه می‌کند. از جمله این آثار می‌‌توان به ستونی هرمی‌شکل و بلند به ارتفاع بیست‌ویک‌متر و وزنی حدود دویست تن به‌نام ستون کلئوپاترا اشاره کرد که مربوط به تمدن مصر باستان بوده و در سال 1475 پیش از میلاد مسیح در شهر هلیوپولیس در مصر برپا بوده است. این ستون در سال 1877 میلادی از سوی والی مصر به ایالات متحده هدیه داده شده و در سال 1881 در این پارک نصب شد. روی این ستون نوشته‌هایی به خط باستانی مصر یعنی هیروگلیف نقش بسته است. تعداد زیادی پیکره نیز در این پارک نصب شده که از آن جمله می‌توان به پیکره‌ای از «آلیس در سرزمین عجایب» اشاره کرد. از حیوانات و پرندگانی که آزادانه در این پارک به جست‌وخیز و پرواز مشغول هستند می‌توان به اردک، سنجاب و شاهین دم قرمز اشاره کرد. در فصل زمستان که پارک پوشیده از برف و یخ می‌شود محوطه‌ای یخ بسته برای دوست‌داران اسکی روی یخ آماده می‌شود. این پارک در فهرست مکان‌های مورد بررسی برای ثبت در یونسکو قرار دارد.




هاید پارک در قلب شهر لندن شاید یکی از مشهورترین پارک‌های دنیا باشد که سابقه  ساخت آن به حدود پنج سده پیش؛ یعنی زمان شاه هنری هشتم برمی‌گردد. هنری زمین اینجا را به‌ شکارگاه سلطنتی اختصاص داده بود و حدود یک سده بعد یعنی در سال 1637 مکان یاد‌شده به‌عنوان پارک به‌روی عموم مردم باز شد. این پارک در طول تاریخ خود شاهد رخدادهای متعددی از برپایی چندین دوئل توسط نجیب‌زادگان انگلستان تا برگزاری نمایشگاه بین‌المللی سال 1851 بوده است. اما یکی از ویژگی‌های معروف این پارک که از نیمه دوم سده نوزدهم بدین‌سو در آن به‌چشم می‌خورد مکانی است در پارک که به آن گوشه سخنرانی آزاد گفته می‌شود. در این گوشه پارک افراد به ایراد سخنرانی در مورد موضوع مورد علاقه خودشان پرداخته و هر از گاهی تعدادی از مردم را می‌توان مشاهده کرد که دور آنها جمع شده و به نظرات‌شان گوش فرا می‌دهند. از اشخاص مهمی که در طول تاریخ به این مکان رفت‌وآمد داشته‌اند می‌توان به کارل مارکس، ولادیمیر لنین و جورج اورول (نویسنده کتاب‌های مشهور 1984 و قلعه حیوانات) اشاره کرد.

هاید پارک مکان برگزاری برخی از کنسرت‌های مشهور نیز بوده که از جمله گروه‌های مشهور راک می‌توان به پینک‌فلوید، رولینگ‌استون و کوئین اشاره کرد که اجراهایی در اینجا داشته‌اند. سخنرانی پاپ بندیکت شانزدهم در سال 2010 در این پارک با حضور بیش از هشتاد هزار تن همراه بود. در بخشی از قسمت شرقی این پارک فضای یادمانی به یاد قربانیان حمله تروریستی هفتم جولای سال 2005 در شهر لندن برپا شده که شامل 52 ستون فلزی به یاد 52 قربانی واقعه مذکور است. علاوه بر این تعداد زیادی مجسمه و سازه‌های یادبود در گوشه‌وکنار پارک می‌توان یافت. در بخشی از این پارک گلخانه‌ای به مساحت حدود یک و نیم هکتار قرار دارد که در آن گیاهان و درختان لازم برای کاشت در این پارک و برخی از پارک‌های شهر پرورش داده می‌شود. در سال 1994 یک باغ گل‌سرخ به این پارک اضافه شد که امروزه یکی از جاذبه‌های مهم آن به حساب می‌آید.




این پارک که بین خیابان‌های لیبرتادور و فیگوئرا آلکورتا در پایتخت زیبای آرژانتین قرار گرفته به‌خاطر درخستان‌ها، دریاچه‌ها و باغ‌های گل سرخش شهرت بالایی دارد. نامگذاری این پارک با اشاره به یک رخداد تاریخی یعنی سوم فوریه سال 1852 و پیروزی مردم بر دیکتاتور محلی صورت گرفته است. البته در زبان محلی به اینجا «باسک د پالرمو» یعنی جنگل پالرمو نیز گفته می‌شود. در این پارک علاوه بر زیبایی‌های گیاهی، سازه‌هایی نیز قرار گرفته که برای دیدارکنندگان از اینجا جالب توجه است. یکی از این جاذبه‌ها ستون یادبود کارتامانگا با تعدادی مجسمه در اطراف و روی آن است که در سال 1927 ساخته شده است.

سالن سرپوشیده دوچرخه‌سواری با عنوان «ولودروم» از بناهای دیگری است که در این پارک ساخته شده و مورد استفاده دوچرخه‌سواران و برگزاری مسابقات قرار می‌گیرد. آسمان‌نمای گالیله از دیگر سازه‌های موجود در این پارک است که هم مورد استفاده علاقه‌مندان علم نجوم و هم عموم مردم قرار دارد. این آسمان‌نما دارای سیصد و شصت صندلی بوده و سقف نیم کره‌ای آن از آلومینیوم ساخته شده و همچنین موزه‌ای کوچک مرتبط با نجوم در آن قرار دارد. مردم در این پارک علاوه بر پیاده‌روی و دویدن، امکان دوچرخه‌سواری در مسیرهای تعیین شده را نیز دارند. در سه دریاچه اینجا قایق‌های متعددی نیز برای استفاده علاقه‌مندان وجود دارد. در این پارک تندیس‌هایی از ادیبان و نویسندگان مشهوری همچون خورخه لوئیس بورخس و ویلیام شکسپیر را می‌توان یافت. باغ وحش شهر نیز در اینجا واقع شده که به خاطر پاره‌ای از مشکلات از سال 2016 بدین‌سو بسته و حیوانات آن به مکان‌های دیگری در شهر و اطراف آن منتقل شده‌اند. یکی از بخش‌های مشهور این پارک باغ ژاپنی بوده که در سال 1967 احداث شده و بزرگترین باغ در نوع خود در خارج از مرزهای کشور ژاپن به‌حساب می‌آید. در باغ ژاپنی علاوه بر گیاهان ژاپنی حس و حال این کشور کهن آسیایی را می‌توان در پل‌ها و سازه‌هایی که به شیوه معماری ژاپنی ساخته شده‌اند تجربه کرد. یکی از گل‌های جالب در این بوستان گل‌های درختچه‌ای به‌نام سِئیبو است که در پارسی بدان درخت یا درختچه فردوسی گفته شده و در واقع از گل‌های ملی و مورد توجه کشورهای آرژانتین و اروگوئه به‌شمار می‌آید.





نام محلی: حدیقه‌الازهر
مکان: کشور مصر/ شهر: قاهره
سال تکمیل: 2005
مساحت: 30 هکتار
گیاهان: نخل، نعناع، گشنیز، آویشن


بوستان الازهر در شهر کهن قاهره با صرف مبلغی معادل سی‌میلیون دلار ساخته شد. این بوستان روی مکانی ساخته شده که ده سده پیش؛ یعنی در دوران خلافت فاطمیون بر مصر سازه‌هایی در آنجا ساخته و در طول تاریخ زیر خاک مدفون شده بود. هنگام بنای این بوستان بخش‌هایی از دیواره‌های باستانی از سازه‌های یاد‌شده از زیر خاک سربرآورد. بیش از یک میلیون و سیصد هزار مترمکعب خاک از این تپه‌ها برداشته شد و عملیات پاکسازی این مکان که سده‌ها به فراموشی سپرده شده بود بیش از ده سال به درازا کشید. ساخت این بوستان در یکی از محله‌های قدیمی و فقیر قاهره باعث شد که محله مذکور یعنی درب‌الاحمر نیز شاهد تغییرات و بازسازی‌هایی قرار گرفته و چهره‌ای بهتر از پیش به‌خود گرفته و برخی از اهالی آنجا نیز صاحب شغل‌هایی جدید مرتبط با این بوستان شوند. این بوستان بر مکانی بلند که دیدی مناسب به شهر جدید قاهره دارد ساخته شد. در طراحی این بوستان از شیوه‌های باغ‌سازی معماری اسلامی که ریشه در سنت‌های دیرینه چهارباغ‌های ایرانی داشته بهره گرفته شد. بیش از سیصد گونه گیاهی که بیشتر آنها بومی این ناحیه بوده در اینجا کاشته شد.درختان و سایر گیاهان موجود در این بوستان به زیبایی و ظرافت در میان باغچه‌های طراحی شده قرارگرفته و همگی دارای نشان‌هایی  هستند که نام و گونه گیاهی مورد نظر برای اطلاع دیدارکنندگان درج شده و به نمایش درآمده است.

در بخش ورودی اصلی این بوستان پس از عبور از دروازه‌ای زیبا با آب‌نمایی در ابتدای حیاط و ردیف‌هایی منظم از درختان نخل مواجه می‌شویم. در وقت نماز اگر در این بوستان باشید گنبدها و مناره‌های فراوانی را که از گوشه‌وکنار شهر سربرکشیده خواهید دید و انعکاس صدای اذان از این مناره‌ها وقتی شهر را پر می‌کند، فضایی معنوی و زیبا به شما عرضه خواهد داشت.




پارک گوئل روی تپه‌ای در شهر بارسلون با سرمایه‌گذاری شخصی به‌نام اوزه ‌بی‌گوئل و با طراحی معمار مشهور سده بیستم آنتونیو گائودی بین سال‌های 1900 تا 1914 ساخته و سال 1926 رسما افتتاح شد. البته اینجا در ابتدا قرار نبود که پارک باشد بلکه مکانی برای سکونت خانواده گوئل درنظر گرفته شده بود. در آن زمان رویکردهای نوگرایانه در هنر و معماری در شهر بارسلون موج می‌زد و احداث این پارک پاسخی به این عطش تند از سوی ساکنان و مدیران شهری بود. گائودی در طراحی این پارک اوج خلاقیت و مهارتش در هنر معماری را نشان داده و سازه‌هایی را با الهام از عناصر طبیعی به شیوه‌هایی نوین در این پارک طراحی کرده است. آنچه که بیش از هر چیز دیگر در این پارک توجه دیدارکنندگان را به خود جلب می‌کند درودیوار رنگین و انحناهای عجیب و غریبی است که در هر گوشه به چشم می‌خورد. گویی که شما وارد شهری افسانه‌ای در کارتون‌های تخیلی شده‌اید. این شیوه معماری ارگانیک یعنی الهام‌گرفته از عناصر طبیعی با کاربرد خرده‌های سرامیک رنگی، شکل‌ها و طرح‌هایی شاد و دلپذیر ایجاد می‌کند؛ مثلا در گوشه‌ای یک نیمکت سنگی بلند و مارپیچ با طرح‌های رنگین همچون ماری خوش خط و خال مکانی برای استراحت دیدارکنندگان ایجاد می‌کند و در جایی دیگر هنگام عبور از یک راهروی دست‌ساز گویی در یک غار عجیب و غریب در طبیعت گام گذاشته‌اید.



در بخشی از این پارک خانه‌ای که گائودی هنگام طراحی و ساخت پارک در آنجا ساکن بود، تبدیل به موزه‌ای کوچک شده که بیشتر لوازم آن همچون میزها، تخت‌ها و صندلی‌ها با طرح‌های بدیع از خود گائودی ساخته شده‌اند. در بخشی از این پارک که مانند یک تراس بزرگ است چشم‌انداز زیبایی از شهر بارسلون را می‌توانید به تماشا بنشینید. پارک گوئل هر روز از ساعت هشت صبح تا 9 شب باز  است و برای عزیمت به آن می‌توان از خطوط مترو و اتوبوس و همچنین تاکسی استفاده کرد. در کنار اینجا پارکینگی نیز برای پارک کسانی که با خودروهای شخصی می‌آیند در نظر گرفته شده است. ورود به محوطه عمومی پارک مجانی است ولی برای ورود به داخل موزه گائودی باید بلیت تهیه کنید. قیمت این بلیت به‌صورت آنلاین حدود یک یورو کمتر از خرید در محل بوده و حدود هفت یا هشت یورو است. این پارک در سال 1984 از سوی یونسکو به‌عنوان یک میراث فرهنگی جهانی ثبت شد.




پارک جنگلی مونسانتو یک اکوسیستم ویژه و تأثیرگذار به‌حساب می‌آید؛ به گونه‌ای که تجربه یک طبیعت پهناور را برای ساکنان شهر لیسبون فراهم می‌آورد. در این پارک که بر فراز تپه‌های «مونسانتو» قرار گرفته چشم‌اندازی از شهر و دریای نیلگون در افق خواهید داشت. علاوه بر صدها گونه گیاهی و جانوری ساکن در این پارک مکان‌های متعددی همچون سالن برگزاری نمایشگاه، مرکز منابع رسانه‌ای و یک مرکز حفاظت از محیط‌زیست در اینجا به چشم می‌خورد. این پارک یک مکان آرمانی برای دوست‌داران طبیعت است و در آن امکانات ورزشی گوناگونی برای رشته‌های مختلف وجود دارد. رخدادهای فرهنگی و هنری زیادی نیز در اینجا برگزار می‌شود که از آن جمله می‌توان به برگزاری تئاتر، موسیقی و نمایشگاه‌های فصلی اشاره کرد.

در مکانی که این پارک روی آن بنا شد قبلا جنگلی وجود داشت که با ساخته شدن پارک سرو سامانی دیگر به آن داده شده و با اضافه شدن تدریجی گونه‌های گیاهی و حفاظت و رسیدگی مستمر شکل و شمایلی دیگر گرفت. در بخشی از این پارک با عنوان «آلتوداسرافینا» امکانات مناسبی برای پیک‌نیک خانواده‌ها فراهم شده و وسایل بازی برای کودکان به اندازه کافی در نظر گرفته شده است. در بخش‌هایی از این پارک امکانات خوبی برای دوچرخه‌سواران نیز در نظر گرفته شده است. هر چند که اینجا بیشتر برای بهره‌گیری اهالی شهر در نظر گرفته شده و در اولویت‌های دیدار توسط جهانگردان به‌شمار نمی‌آید ولی پیشنهاد می‌شود که اگر زمان کافی داشتید و به‌ویژه علاقه‌مند به پیاده‌روی یا دوندگی بودید حتما به این پارک سری بزنید و از طبیعت زیبایش بهره ببرید.






نام محلی: پترین سکه سادی
مکان: کشور: چک/ شهر: پراگ
تاریخ تکمیل: در طول چند سده به مرور
گیاهان: بادام، آلبالو، گل‌سرخ، لاله و ...


بسیاری از جهانگردانی که از شهرهای اروپایی دیدن به‌عمل آورده‌اند و شهر پراگ را نیز دیده‌اند آن‌را تجربه‌ای برتر دانسته‌اند. دورانی طولانی این شهر مرکز علم، ادب، فرهنگ و هنر اروپا به‌شمار می‌آمد و امروزه بناهای متعددی از دوران مختلف شکوه و عظمت شهر پابرجاست. اینجا شهری است که یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های جهان که هنوز به فعالیتش ادامه می‌دهد در آن قرار گرفته‌است. افزون بر این‌ها، در شهر زیبای پراگ در کنار رود ولتاوا تپه‌ای صخره‌ای به‌نام پترین قرار گرفته که در گذشته از سنگ‌های آن برای ساخت خانه‌های شهر استفاده فراوانی می‌شد. احتمالا نام اینجا نیز از واژه لاتین پتروس به معنی صخره گرفته شده است. در سده‌های میانه در اینجا تاکستان‌ها و مزارع کشاورزی برپا شده بود. در سده چهاردهم میلادی چارلز چهارم دیواری را در اینجا ساخت که هم برای حفاظت از آن برای کشت و زرع محصولات مورد نیاز مردم شهر  و هم برای حفاظت خود اهالی شهر از حمله مهاجمان درنظر گرفته شده بود. در دهه 1980 میلادی یک برج در این پارک تعبیه شد که امروزه بیشتر جهانگردان از بالای آن چشم‌اندازی بی‌نظیر از شهر زیبای پراگ را در اختیار دارند.

از جمله بخش‌های موجود در این پارک می‌توان به باغ گل‌سرخ، باغ لوکبوویتز، باغ نِبوزیزک، باغ اطراف برج و باغ سمینار اشاره کرد در باغ نبوزیزک می‌توان مجسمه‌هایی از مشاهیر چک همچون مجسمه شاعر چک کارل هینکماچا و آهنگساز این سرزمین ویتسلاونوواک را دید. در باغ گل‌سرخ یک مجموعه مجسمه با عنوان احساس و ادراک و یک پل ساخته شده که روی آن نیز مجسمه‌های زیبا و ظریفی تعبیه شده است. یکی از سرگرمی‌های جالب در این پارک هزارتوی آینه‌ای بوده که هم مورد توجه کودکان و هم بزرگسالان است. از جمله نقاط دیدنی این پارک بنای یادمان قربانیان دوران کمونیسم، دیوار هونگر، رصدخانه استفانیک و کلیسای جامع سن لورنس را می‌توان نام برد. در اینجا برای رفت‌وآمد به بالای تپه خط تراموا نیز در نظر گرفته شده است.




این پارک در دوره‌ای از تاریخ کشور کهن ژاپن بنانهاده شد که سرزمین مذکور از انزوا و گوشه‌گیری جهانی خارج شده و توجه بیشتری به مراودات فرهنگی با غرب و سایر نقاط جهان از خود نشان می‌داد. پارک اوئنو نیز که در همین دوره ساخته شد بازتابی از چنین رویکرد فرهنگی بود به‌طوری که در طراحی آن شیوه‌های خارجی و غیرسنتی مورد توجه قرار گرفت. اینجا علاوه بر این‌که بوستانی دلپذیر بوده مکانی فرهنگی و هنری نیز محسوب می‌شود. یکی از این مکان‌ها موزه ملی هنرهای غربی است که در سال 1959 میلادی تأسیس شد. طراحی این بنا توسط معمار مشهور جهانی «لوکوربوزیه» صورت گرفت که رویکردهای هنری و معماری او در سده بیستم از شهرت بالایی برخوردار بود. در این موزه آثار برجسته‌ای از هنرمندان غربی خریداری و به نمایش گذاشته شده است، آثاری از هنرمندان همچون روبنس، بروگل، فراگونارد، مانه، مونه، ون‌گوگ و پیکاسو. موزه مهم دیگری که در این پارک قرار داشته موزه ملی ژاپن است که با نمایش آثاری ارزشمند از تمدن کهن ژاپن و برخی از مناطق آسیا یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های جهان به‌شمار می‌آید. این موزه در سال 1872 میلادی تأسیس شده و از آثار برجسته موجود در آن می‌توان به مجسمه‌هایی از بودا متعلق به سده‌های نخست میلادی اشاره کرد که مربوط به تمدن گندهارا در مناطقی از هند و پاکستان کنونی است. یکی دیگر از مکان‌های فرهنگی مهم این پارک موزه هنری متروپولیتن توکیو است که در اینجا نیز آثار و نمایشگاه‌های گوناگونی از هنرمندان و آثار هنری غربی و ژاپنی متعلق به سده‌های گذشته و نیز دوران معاصر به نمایش درمی‌آید. موزه دیگری نیز با عنوان موزه شیتاماچی در اینجا واقع شده که در آن آثار و شیوه زندگی طبقه متوسط و پایین جامعه ژاپن در دوران گذشته به نمایش در‌می‌آید. از نقاط دیگر این پارک می‌توان به چندین بنای یادبود، یک زمین بیس‌بال و باغ‌وحش اشاره کرد. هر سال در فصل بهار مراسم‌هانامی که با گرامیداشت شکوفایی درختان همراه بوده در این پارک برگزار می‌شود و جمعیت زیادی در میان شکوفه‌های آلبالو و سایر درختان به تفرّج می‌پردازند.




نام محلی: شالیمار باغ
مکان: کشور پاکستان/ شهر لاهور
سال تکمیل: 1642
مساحت: 16 هکتار
گیاهان: بادام، سیب، زردآلو، آلبالو، انبه، توت سفید، هلو، آلو، پرتقال، انار، تبریزی، سرو و انواع گل‌های معطر


باغ شالیمار در دوران بالندگی و شکوه معماری دودمان مغولان هند یا گورکانیان؛ یعنی در دوران حکمرانی شاه‌جهان بر هندوستان ساخته شد. شهر لاهور در آن زمان بخشی از هند بود و هنوز کشور مستقلی به‌نام پاکستان وجود نداشت. در واقع شهر لاهور در آن دوران پایتخت دوم دربار هند یعنی جایی بود که ولیعهد در آن سکونت می‌کرد. بنای این باغ قدیمی بر بنیان طرح چهارباغ ایرانی که نمادی از بهشت موعود روی زمین بوده قرار داشت. در دوران حکمرانی مغولان از این باغ به‌عنوان مکانی خصوصی برای استفاده خانواده دربار جهت تفرّج و خوشگذرانی و برگزاری برخی از میهمانی‌ها استفاده می‌شد. طرح این باغ الهام‌گرفته از باغ‌هایی به همین نام در کشمیر بوده که در زمان پدر شاه‌جهان یعنی جهانگیر ساخته شد. در زمان ساخت این باغ موضوع دسترسی دائمی و آسان به آب در اینجا مورد توجه معماران و سازندگان قرار گرفت .به همین خاطر هنوز با گذشت چندین سده از احداث این بوستان، می‌توان سرسبزی و لطافت درختان کهنسال را دید و از آن لذت برد.

ساخت این باغ در سال 1641 آغاز و عملیات ساخت هجده ماه به طول کشید. در دوره‌ای به خاطر برخی از جنگ‌ها و درگیری‌ها بخشی از سنگ‌های مرمر مورد استفاده در این باغ به یغما رفت. این باغ در سال 1962 ملی اعلام شد و از آن پس حفاظت و ترمیم آن بر عهده دولت قرار گرفت. فواره‌های آبی که در این باغ تعبیه شده‌اند و درون حوض‌های مرمرین می‌ریزند از بهترین و پرتزئین‌ترین نمونه‌هایی هستند که در دوران مغولان ساخته شده. از بناهای خیره‌کننده‌ای که یادگاری از معماری دوران طلایی مغولان  است چندین نمونه را اینجا می‌توان یافت که از آن جمله می‌توان به حمام درباری، ایوان یا تالار بزرگ، خوابگاه سلطنتی، نقاره‌خانه، خوابگاه بیگم صاحب، کلاه فرنگی تابستانی، دیوان خاص، دیوان عام، دو ایوان ورودی و مناره‌های دو سوی باغ نام برد. تزئینات به‌کار رفته با سنگ مرمر در ایوان‌ها و راهروها و سایر سازه‌های این باغ نهایت ظرافت صنعت‌گران ماهر را در میان سرسبزی طبیعی درختان سبز به نمایش می‌گذارد. اگر به زبان انگلیسی آشنا باشید در این باغ شخصی را خواهید یافت که با دریافت مبلغی شما را در پارک گردانده و تاریخچه و ویژگی‌های گوشه و کنار آن را به شما نشان خواهد داد. اگرچه عملیات بازسازی و ترمیم در اینجا به سرعت مناسبی پیش نرفت ولی حضور در این باغ و مشاهده این دستاورد معماری از دوران باشکوه یک دودمان تاریخ‌ساز در هند تجربه‌ای فراموش ناشدنی به‌حساب می‌آید. باغ شالیمار در سال 1981 توسط یونسکو به ثبت جهانی رسید.