آفت کرم چینی در صنعت ابریشم

وحیده اسماعیلی  |  رشت – خبرنگار:

گیلان یکی از قطب‌های مهم نوغانداری در کشور است و سالانه بیش از نیمی از نیاز ابریشم کشور توسط نوغانداران گیلانی تامین می‌شود. 
نوغانداران با شروع دومین ماه از فصل بهار درکنار کاشت برنج و چایکاری با پرورش پیله کرم ابریشم، اشتغالی کوتاه مدت و با درآمد بالا برای خود فراهم می‌کنند. 

صنعت نوغانداری که از چند صد دهه گذشته تا کنون در این استان رواج دارد در سال‌های اخیر به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بازارهای مناسب با افت و خیزهای فراوانی روبه‌رو شد و در رکود قرار گرفت. اما در دهه 90 و با گسترده شدن چتر حمایت دولتی و خرید تضمینی پیله ابریشم، بار دیگر چرخ این صنعت که با تاریخ گیلان گره خورده به حرکت درآمده است. شهرهای شفت، صومعه سرا، لنگرود، شلمان، لاهیجان و آستانه اشرفیه از مناطق مستعد پرورش پیله کرم ابریشم در گیلان هستند. 


نوغان چینی، عامل بیماری پیله‌ها

یک نوغاندار لنگرودی که 25 است به نوغانداری اشتغال دارد درباره پرورش پیله ابریشم به همشهری گفت: در حال حاضر نوغانداری به صرفه نیست. با این حال دولت برای خرید هر جعبه تخم نوغان یارانه در نظر گرفته است و هر جعبه تخم نوغان 7500 تومان به کشاورز فروخته می‌شود. 
«کاظم نگین راز» افزود: قیمت بیمه محصولات کشاورزی برای ابریشم افزایش بسیار زیادی پیدا کرده است. از سوی دیگر در سال گذشته که تخم نوغان چینی به ما تحویل داده بودند نتوانستیم محصول خوبی به دست بیاوریم و بیمه هم جبران خسارت ناچیزی انجام داد.

وی افزود: مسئولان می‌گویند نوغان چینی بهره‌وری بیشتری دارد و در این چند سال آن را بین کشاورزان توزیع می‌کنند. اما نامرغوب بودن نوغان چینی که با آب و هوای ما هم سازگاری نداشت باعث بروز بیماری در پیله‌ها و خسارت به نوغانداران شد. 
این نوغاندار لنگرودی اضافه کرد: دولت هر ساله نرخی را برای خرید تضمینی پیله‌ها تعیین می‌کند که بسیار کم‌تر از نرخ بخش خصوصی است و اصلا خرید تضمینی به صرفه نیست. به هم دلیل ما به ناچار برای اینکه زمین‌هایمان رها نشوند هر سال این کار را ادامه می‌دهیم. از سوی دیگر پیله‌های تولید شده در استان به دلیل نبود کارخانه خریدار ندارد و مشتریان ما از استان خراسان هستند. 


تمکن مالی پایین نوغانداران 

یک نوغاندار اهل شفت نیز گفت: بسیاری از کشاورزان با کمبود جایگاه و تلنبار پرورش کرم ابریشم مواجه هستند و درآمد مناسبی برای ساخت تلنبار یا انبار ندارند و به ناچار زیر پلاستیک به نوغانداری می‌پردازند.
« رمضان رشت پیما» که خود توزیع‌کننده تخم نوغان در شفت است،‌ ادامه داد: بیشتر کسانی که در این کار هستند تمکن مالی پایینی دارند و قادر به تهیه انبار نیستند. لذا از دریافت وام‌های زنجیره‌ای سه نفره که ضامن یکدیگر بشوند استقبال می‌کنند. 
رشت پیما با اشاره به کیفیت نامناسب پیله‌های چینی افزود: کیفیت پیله و نخ ابریشم تولید شده از تخم نوغان ایرانی خیلی بهتر است و بخش خصوصی از آن استقبال می‌کند. نوغان‌های چینی کیفیت پایین‌تری دارند، اما به دلیل اینکه تولید بالایی دارند سال گذشته و امسال تخم نوغان چینی بین نوغانداران عرضه شد. 
این کشاورز نیز تصریح کرد: نبود کارخانه ابریشم‌کشی در استان موجب شده تا تولیدات کشاورزان با قیمت تضمینی پایین از سوی دولت خریداری شود. بخش خصوصی هر کیلو پیله تر ابریشم را 23 هزار تومان و دولت هر کیلو را 18 هزار تومان خریداری می‌کند. 


افزایش تعرفه واردات و حمایت از تولید داخلی

 در این زمینه رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور به همشهری گفت: توزیع تخم نوغان از دوم اردیبهشت در گیلان آغاز شده است. تا کنون 12 هزار جعبه در کشور توزیع شده که نیمی از توزیع تخم نوغان و تولید پیله ابریشم در گیلان بوده است. «علی‌اصغر داداش‌پور» افزود: پرورش کرم ابریشم از سوی کشاورزان گیلانی به عنوان شغل جانبی و مکمل در کنار تولید برنج و چای دنبال می‌شود و در کل کشور بیش از 18 هزار خانوار و در استان 8 هزار خانوار به این کار مبادرت دارند. 

وی با بیان اینکه از 14 هزار هکتار توتستان کشور بیش از 6 هزار هکتار در گیلان واقع شده است به افزایش سطح توتستان‌های استان اشاره کرد و گفت: بیش از میزان فعلی به توتستان نیاز داریم. برای اصلاح و توسعه زیرساخت‌های نوغانداری برنامه تولید و توزیع نهال توت اصلاح شده را در دستور کار قرار دادیم که در سال 96 بیش از 330 هزار اصله نهال توت تولید و بین نوغانداران توزیع شد. برای امسال نیز تولید 400 هزار نهال توت پیش‌بینی شده است. این نهال‌ها بعد از 3 سال به بهره‌وری اقتصادی می‌رسند.

داداش‌پور با اشاره به تولید 850 تن پیله تر ابریشم و فراوری 136 تن نخ ابریشم در سال گذشته افزود: بیش از 450 تن پیله کرم ابریشم در گیلان تولید شده و با توجه به افول نوغانداری در سالیان گذشته وزرات جهاد کشاورزی مصمم به احیا و توسعه این صنعت است. لذا در این راستا با تعیین خرید توافقی و بالاتر از قیمت تضمینی و افزایش تعرفه واردات نخ ابریشم از 15 درصد به 26 درصد سعی دارد تجار را به خرید پیله ایرانی ترغیب کند. 


نبود صنایع تبدیلی، چالش نوغانداری

رئیس مرکز توسعه نوغانداری کشور با تاکید بر اینکه نیاز داخل کشور به تولید پیله بیش از تولید فعلی است از تشویق کشاورزان و نوغانداران به این کار خبر داد و گفت: تسهیلات تعمیر و ایجاد جایگاه‌های پرورش کرم ابریشم و افزایش تعرفه پیله وارداتی از جمله حمایت‌های دولت از این صنعت است.
«علی‌اصغر داداش‌پور» توفیق نوغانداری در کشور را مستلزم حمایت همه جانبه و زنجیره وار از نوغانداری تا تولید نهایی دانست و گفت: ارزش افزوده محصولات تولید شده از محصولات پیله ابریشم برابر با تولید فرش ابریشمی و سایر محصولات جانبی است و در این زمینه وزارت صنایع و سازمان گردشگری باید برای رونق صنایع راکد ابریشم‌کشی و احیای کارگاه‌های سنتی ابریشم دراستان تلاش کنند. غیر فعال بودن کارخانه‌‌های ابریشم‌کشی استان و نبود صنایع تبدیلی و فراوری از چالش‌های صنعت نوغانداری در گیلان است.