بی‌خبری نوجوانان از قواعد اجتماعی در دوران کرونا

 اردشیر گراوند  -  جامعه‌شناس

جامعه‌پذیری نوجوانان در دوران کرونا و چگونگی برقراری ارتباطات سالم اجتماعی آنها در شرایط فعلی و همچنین در آینده فرایندی است که از کودکی شروع می‌شود، در نوجوانی شکل کامل‌تری به‌خود می‌گیرد و در جوانی قوام و دوام می‌یابد، اما این فرایند، هیچ‌گاه تمام نمی‌شود و نمی‌توان گفت در مقطعی از زندگی به پایان می‌رسد. رشد این فرایند ممکن است حتی در سالمندی و دوران پیری هم ادامه پیدا کند. گاهی اما، در این پروسه اختلالاتی پیش می‌آید؛ این اختلال‌ها هم بر اثر حوادثی ایجاد می‌شوند که خانواده و حتی فراتر از آن را در برمی‌گیرد. مثل فقر که یک دانش‌آموز را از آموزش از راه دور در دوران کرونا دور می‌کند یا حتی سیل و زلزله و بیماری‌های سخت که مشکلات زیادی برای افراد ایجاد می‌کند. حالا در این میان، در دنیا گاهی اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای مانند همین اپیدمی کرونا، رخ می‌دهد که نزدیک به 2سال تمام روابط اجتماعی در دنیا را مختل می‌کند. باید به این موضوع توجه داشت، عواملی که باعث جامعه‌پذیری نوجوانان و جوانان می‌شود، ارتباطات تسهیل شده اجتماعی، به اضافه آموزش و ارتباطات خانوادگی و همچنین دوستی با هم‌سن‌و‌سالان و ارتباطات میان‌فردی است. این منابع باعث درگیری بیشتر افراد با جامعه می‌شود. جامعه هم به افراد فشار می‌آورد که تبعات آن را بپذیرند. در این شرایط، افراد تلاش می‌کنند با جامعه همراه شوند؛ درحالی‌که اپیدمی کرونا باعث شد ارتباطات میان کودکان و نوجوانان به‌ویژه دانش‌آموزان با نخستین محیط خارج از خانواده یعنی مدرسه قطع شود. پس از آن ارتباط با دوستان و همسالان، دیدار با خانواده‌ها، آشنایان دور و نزدیک هم یا قطع شد یا به کمترین میزان خود رسید. این‌گونه محدودیت‌ها باعث بروز سکته، خلأ یا انقطاع میان فرد و جامعه می‌شود و در نهایت سبب بی‌خبری نوجوانان از قواعد حاکم بر فضای خارج از خانه خواهد شد. به این ترتیب، نوجوانان از قواعد نظام اجتماعی بی‌خبر می‌شوند. به همین دلیل امکان دارد بعد از کرونا رفتار دور از انتظاری از آنها سر بزند؛ درحالی‌که تمرین روزانه برقراری ارتباطات بین‌فردی باعث لطافت رفتار آدم‌ها خواهد شد، اما در نبود چنین رفتاری، افراد «خودگزینی» می‌کنند؛ یعنی خودشان را محور قرار داده و به این ترتیب گاهی هم رفتارهای ضد‌اجتماعی از خود نشان می‌دهند. در مجموع به‌نظر می‌رسد کرونا باعث ایجاد اختلال در فرایند جامعه‌پذیری و آموزش دانش‌آموزان شده و با تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها و روابط اجتماعی و فضاهای ورزشی و هنری، در آینده با کج‌رفتاری‌ها یا ناآگاهی‌هایی از قواعد جامعه مواجه خواهیم بود که قطعا در نظام اجتماعی هم تأثیرات مخربی بر جای خواهد گذاشت؛ هر چند که با تمرکز بیشتر خانواده‌ها و نظام آموزشی بر این موضوع، تا حد زیادی می‌توان جلوی این‌گونه رفتارها را گرفت.