بهترین شکل ممکن
دوبله فارسی بیلیاردباز ارزش افزوده کلاسیک محبوب رابرت راسن است
شاهرخ شانجانی ـ روزنامه‌نگار
در دیدارهای مکرر بیلیاردباز جز فصل‌ها و لحظاتی که باند صدای دوبله موجود نبوده و ناچار فیلم را در این لحظات به زبان اصلی تماشا کرده‌ایم، فیلم رابرت راسن همیشه با صدای دوبلورهایش برایمان معنا داشته است؛ پل نیومن /ادی تند دست با چنگیز جلیلوند، پایپر لوری/ سارا پاکارد، با زهره شکوفنده، جورج سی. اسکات /برت گوردون با پرویز ربیعی، جک گلیسون/ بشکه مینه سوتا با منوچهر اسماعیلی و مایرون مک کوریک / چارلی با خسرو شایگان. شاهکار رابرت راسن با شاهکار دوبله فارسی همراه شده و ارزش افزوده‌ای را به همراه آورده که نتیجه‌اش ماندگاری فیلم در طول سالیان برای ایرانیان است. برای محبوبیت فیلمی که بیش از نیم‌قرن در حافظه جمعی ایرانیان دوام آورده باید سهمی ویژه برای دوبله‌اش قائل شد. دوستداران اصالت و دشمنان دوبله هم به گمانم در خلوت ترجیح می‌دهند بیلیاردباز را به‌صورت دوبله ببینند. (درست مثل فیلم «چه‌کسی از ویرجینیا ولف می‌ترسد؟» ساخته مایک نیکولز که فقط آدم‌های بسیار بی‌ذوق می‌توانند از دوبله فارسی‌اش گذر کنند و خرده جنایت‌های زناشویی الیزابت تیلور و ریچارد برتون را به زبان اصلی تماشا کنند).
چنگیز جلیلوند، دوبلور ثابت پل نیومن
چنگیز جلیلوند دوبلور ثابت پل نیومن در دهه‌های 50 و 40شمسی، در چند فیلم نیومن، با ته‌لهجه‌ای لاتی، نقش‌ها را دوبله کرده که بهترین و مناسب‌ترینش همین بیلیاردباز است. ادی تند دست با این گویش دلپذیر‌تر و دوست‌داشتنی‌تر است. با این لهجه لاتی، کاراکترش را بهتر درک می‌کنیم؛ چه در جاهایی که با نوعی کودک صفتی، همه داشته‌هایش را می‌بازد و چه در اواخر فیلم که مصمم به برنده شدن است و مقابل برت گوردون هم می‌ایستد. طنین صدای جلیلوند، حقانیتی به ادی تند دست می‌دهد که تماشاگر را به همذات‌پنداری با خود دعوت می‌کند: «من همیشه برنده‌م، حتی اگه این بارم ببازم بازم برنده‌م.»
کاراکتر سارا پاکارد با بازی پایپر لاری تجسمی است از معصومیت از دست رفته و شکنندگی همراه با احساس فراوان، در صدای زهره شکوفنده کاملا متجلی شده است. چه در صحنه‌های عاطفی فیلم و چه در بزنگاه‌هایی که سارا را به فروپاشی روانی می‌رساند، زهره شکوفنده با جنس صدایش پژواکی از حس و حساسیت و انهدام کامل روحی موجود در کاراکتر را ملموس‌تر می‌کند؛ دوبله‌ای در خدمت کاراکتر و فیلم.
برت گوردون با بازی جورج سی. اسکات بی‌آن که بد‌منی کلاسیک باشد، منفورترین کاراکتر فیلم است. نکته برت گوردون همین فاصله‌اش از تصویر کلاسیک بد‌‌من و پیچیدگی شخصیت‌اش است؛ نکته‌ای که در بازی جورج سی.اسکات هم کاملا نمود دارد. نوعی موذی‌گری که دوبله پرویز ربیعی کاملا در خدمت آن است. در کل‌کل‌های برت گوردون با ادی تند دست بیشتر عقلانیت به چشم می‌خورد و در مواجهه با سارا پاکارد بیشتر خباثت.
اگر جلیلوند ادی تند دست جای ادی تند دست کاملا رها صحبت می‌کند، منوچهر اسماعیلی نقش بشکه مینه سوتا را با کنترل‌شدگی مثال زدنی‌ای دوبله کرده است. اسماعیلی از مهارت تغییر صدایش به خوبی بهره گرفته و وزن و وقاری که در بشکه مینه سوتا وجود دارد را در دوبله لحاظ کرده است؛ صدایی کاملا همخوان با جنس بازی جکی گلیسون.
در بیلیاردباز همه دوبلورها در جای درست خود قرار گرفته‌اند؛ آنقدر درست که هیچ صدایی را جایشان نمی‌شود متصور شد. بیلیاردباز از شاهکارهای دوبله فارسی است.
