کرمان روی خط قرمز کم‌آبی

اسماء پورزنگی‌آبادی-خبرنگار

امسال کم‌آبی، چهره‌ زمخت و خشن خود را عریان‌تر از همیشه به ساکنان شهرها و روستاهای استان کرمان نشان داده‌است. براساس اعلام وزارت نیرو، کرمان چهارمین استان کم‌بارش کشور در سال‌زراعی جاری بوده‌ و متوسط بارندگی امسال در کرمان 50میلیمتر گزارش شده‌است؛ یعنی کمتر از ۵۰درصد متوسط بارندگی میان‌مدت. کم‌بارشی امسال در کنار سوءمدیریت‌های چندین و چند ساله، سبب شده حتی ساکنان شهر کرمان، به‌عنوان مرکز استان، از اواسط خردادماه امسال با کم‌آبی و در برخی روزها و ساعت‌های شبانه‌روز، با قطع کامل آب مواجه شوند. درچنین شرایطی، آبرسانی با تانکر راهکاری است که برای فرونشاندن عطش شهر به‌کار گرفته‌ شده‌است.

آبرسانی سیار برای دام‌ها
بیش از 90درصد از آب آشامیدنی شهر کرمان از طریق چاه‌ها و منابع زیرزمینی تأمین می‌شود. «علی رشیدی»، مدیرعامل آب منطقه‌ای استان دراین باره معتقد است که بیشتر چاه‌ها کف‌شکنی و جابه‌جا شده‌اند و شرایط به‌گونه‌ای است که کف‌شکنی و جابه‌جایی دیگر چندان امکان‌پذیر نیست. این درحالی‌است که عمق برخی از چاه‌ها در دشت کرمان هم‌اکنون به 400متر رسیده‌است.  دراین میان وضعیت در روستاهای استان کرمان نامناسب‌تر است؛ روستاییان نه فقط خود، بلکه دام‌های‌شان هم تشنه مانده‌اند. به‌گفته‌ مسئولان مربوط، در برخی از روستاها، حتی برای دام‌ها آبرسانی با تانکر درحال انجام است؛ موضوعی که عمق بحران را به‌خوبی نشان می‌دهد. نیاز آبی استان کرمان براساس جمعیت فعلی، ۱۳هزارو ۵۸۰ لیتر بر ثانیه برآورد شده‌است و متولیان امر می‌گویند که با کمبود 2هزارو ۴۴۱لیتر بر ثانیه مواجهیم که هزارو ۷۴۳لیتر برثانیه آن مربوط به شهرها و بقیه، مربوط به کمبود آب روستاهاست. درپی این عدم توازن بین تولید و مصرف، 60درصد از جمعیت شهری استان در تنش‌آبی قرار گرفته‌اند. همه مشکل اما مربوط به کمیت نیست؛ کیفیت آب نیز در برخی از شهرهای استان افت جدی پیدا کرده‌است.

چشم‌امید به طرح‌های آبرسانی
برای رفع مشکل کم‌آبی در استان کرمان، از اوایل دهه90 پروژه‌های انتقال آب متعددی تعریف شد که به‌جز آب خلیج‌فارس، که آن هم برای صنعت است، تاکنون، آب دیگری به کرمانِ تشنه نرسیده‌است. یکی از این پروژه‌ها، انتقال درون حوضه‌ای است که قرار بوده آب «هلیل‌رود» در جنوب استان، به شهر کرمان منتقل شود؛ پروژه‌ای که با مخالفت‌های جدی ساکنان حاشیه‌ این رود مواجه شد و با وجود اینکه بیش از 40درصد پیشرفت فیزیکی دارد، به کندی پیش می‌رود که البته کارفرما، دلیل آن را، مشکلات مالی اعلام کرده‌ است. پروژه‌ دیگر، آبرسانی به شهرهای شمالی استان (بهشت‌آباد/ خِرسان) است که قرار بود با اجرای 770کیلومتر خط انتقال، از سرشاخه‌های کارون، بخشی از نیاز آبی کرمان و تعدادی دیگر از شهرها تأمین شود. این پروژه از سال94 آغاز شده، اما اجرای این پروژه هم با مشکلات مختلفی مواجه است.
کرمان همچنین به آب دریای عمان چشم امید بسته است؛ سال گذشته از آب این دریا، حدود 126میلیون مترمکعب برای صنعت و 25میلیون مترمکعب برای مصرف آشامیدنی شهرهای جنوبی استان اختصاص یافت. این‌درحالی‌است که مسئولان مربوط می‌گویند به‌دنبال جذب سرمایه‌گذار برای اجرای این پروژه هستند.
در شرایطی که کم‌آبی در استان رو به وخامت گذاشته است، از سال گذشته، متولیان به فکر اجرای پروژه‌ دیگری افتاده‌اند تا لااقل آب مرکز استان را تامین کنند؛ پروژه‌ای که با اجرای آن، بخشی از آب خلیج‌فارس که به سمت صنایع مس و گل‌گهر روانه است، برای رفع کمبود آب آشامیدنی، به شهر کرمان منتقل می‌شود. گفته می‌شود اجرای این خط انتقال، به حدود 2هزارو100میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که بخشی از آن ازسوی دولت و بخشی هم ازسوی صنایع تأمین می‌شود.
همه اینها درحالی‌است که پیش از این، مسئولان وعده‌ آمدن آب خلیج‌فارس به شهر کرمان در تابستان1400 را داده بودند؛ وعده‌ای که محقق نشد و وعده‌ای جدید جای آن‌را گرفت که از اجرای کامل این پروژه تا تابستان سال آینده و رفع مشکل کم‌آبی شهر کرمان حکایت دارد.

درحال‌حاضر به اذعان همه مسئولان و کارشناسان، کم‌آبی بزرگ‌ترین چالش استان کرمان است؛ آب آشامیدنی سالم در دسترس همگان نیست، توسعه‌ صنعتی کند شده و کشاورزی از این وضعیت، لطمه های زیادی دیده‌است و باغ‌ها یکی پس از دیگری خشک می‌شوند. استان‌کرمان درحال‌حاضر، علاوه بر پروژه‌های انتقال آب، به دستاوردهای طرح «سازگاری با کم‌آبی» نیز دل‌خوش کرده که قرار است طی 5سال، یک میلیارد مترمکعب صرفه‌جویی را رقم بزند؛ طرحی که کشاورزان می‌گویند آن را قبول ندارند و پیش‌بینی می‌کنند در عمل، با شکست مواجه شود.