راه آهن ایران میراث جهانی شد

 مسیر راه‌آهن شمال - جنوب ایران که دریای خزر را به خلیج‌فارس متصل می‌کند و از همین دو نقطه دروازه‌های شمال و جنوب جهان را به روی یکدیگر گشوده است، عصر دیروز در چهل‌و‌چهارمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در چین و البته با حمایت قاطع اعضای حاضر در این اجلاس ثبت جهانی شد.
بدین‌ترتیب نخستین میراث صنعتی ایران که به اذعان نمایندگان کشورهای مختلف در یونسکو نقش مهمی در ایجاد تغییر در سبک زندگی و اقتصاد و رفاه کشورهای منطقه، از آسیای مرکزی تا کشورهای عربی داشته است، در فهرست میراث جهانی بشر قرار گرفت.
مسیر راه‌آهن شمال- جنوب ایران بیش از 1500کیلومتر طول دارد و بیش از یکصد ایستگاه راه‌آهن نیز در این مسیر قرار گرفته است.
براساس آنچه دیروز نماینده کشورها در کمیته میراث جهانی یونسکو در حمایت از ثبت جهانی مسیر راه‌آهن شمال- جنوب ایران اعلام کردند، این مسیر علاوه بر برخورداری از مناظر فرهنگی متعدد، خلاقیت خاص در احداث و مهندسی و تأثیر آن در اعتلای ارزش‌های جهانی و تأثیر در برقراری تعامل کشورها با یکدیگر، به‌عنوان یک پل فرهنگی میان کشورها نیز مطرح است که به ایجاد ارتباط و صلح و دوستی بین ملت‌ها کمک کرده است.
نماینده قرقیزستان در کمیته میراث جهانی یونسکو عصر دیروز در حمایت از ثبت جهانی راه‌آهن ایران از تأثیر این مسیر ریلی بر اتصال کشورهای منطقه و جهان و همچنین مهندسی خاص این مسیر سخن گفت.
نماینده استرالیا نیز از تأثیر زیاد راه‌آهن شمال - جنوب ایران بر اقتصاد و فرهنگ سخن گفت و نماینده عمان با اعلام حمایت آن کشور از ثبت جهانی راه‌آهن ایران این مسیر ریلی را دارای فواید اقتصادی برای کشورها و افزایش تعاملات جهانی اعلام کرد. نماینده برزیل نیز در کمیته میراث جهانی یونسکو مسیر راه‌آهن ایران را پل فرهنگی آسیای مرکزی و کشورهای عرب اعلام کرد که ثبت جهانی آن با ارزش‌های جهانی مطابقت دارد.
نماینده روسیه نیز با مهم خواندن ثبت جهانی مسیر راه‌آهن شمال-جنوب ایران، تکنیک ساخت و مهندسی این مسیر را بسیار خاص اعلام کرد که در بیش از 1500کیلومتر ریل و احداث تونل‌های متعدد، خلیج‌فارس را به دریای خزر متصل کرده است. او راه‌آهن ایران را در ارتباط بین فرهنگ‌ها نیز مؤثر خواند و گفت: راه‌آهن شمال- جنوب ایران دارای ارزش‌های جهانی است و بهتر است همه کشورها از ثبت جهانی آن حمایت کنند.
نماینده آفریقای‌جنوبی نیز از ثبت جهانی راه‌آهن ایران حمایت و در سخنانی اعلام کرد: مسیر ریلی ایران از چشم‌اندازهای فرهنگی متفاوت برخوردار است و آفریقای‌جنوبی با توجه به ارزش‌های جهانی این مسیر و تکنیک ویژه احداث آن از ثبت جهانی راه‌آهن شمال - جنوب ایران حمایت می‌کند.
نماینده اوگاندا در اجلاس جهانی یونسکو نیز با اشاره به‌ وجود بیش از یکصد ایستگاه راه‌آهن و مهندسی خاص در احداث این مسیر، راه‌آهن شمال- جنوب ایران را دارای ارزش‌های جهانی برای ثبت در فهرست میراث جهانی اعلام کرد.
نماینده چین نیز از مدافعان ثبت جهانی راه‌آهن ایران در فهرست جهانی یونسکو بود. او اعلام کرد: مسیر راه‌آهن ایران مثال خوبی در ایجاد تغییر در ارزش‌های جهانی است. چون تأثیر زیادی در اقتصاد و حفظ مسیر باستانی جاده ابریشم داشت و به همین دلیل چین از ثبت جهانی این مسیر حمایت می‌کند.
نماینده بوسنی در چهل‌و‌چهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو اما زیباترین تعبیر را در مورد راه‌آهن شمال- جنوب ایران به کار برد. او گفت: راه‌آهن سراسری ایران تأثیر زیادی در گشودن درهای فرهنگ و اقتصاد کشورها به روی یکدیگر داشت.

طولانی‌ترین مسیر ریلی جهان
تدوین پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن شمال- جنوب ایران در سال۹۷ آغاز شد. ساخت مسیر راه‌آهن سراسری ایران از بندر‌ترکمن در شمال کشور آغاز شد و به بندر امام‌خمینی در جنوب کشور منتهی شد. آغاز احداث راه‌آهن ایران در سال۱۳۰۵ شمسی به تصویب رسید و یک‌سال بعد از آن بود که مهندسان ایرانی، آلمانی و آمریکایی احداث این مسیر۱۳۹۴ کیلومتری را آغاز کردند. مسیر راه‌آهن سراسری ایران نه‌تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز‌اهمیت است و به همین دلیل نیز هم راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و هم وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این مسیر تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو درنظر داشتند و حالا یونسکو در اجلاس چین رأی به جهانی‌شدن این مسیر مملو از جاذبه‌های طبیعی، بناها، پل‌ها، ایستگاه‌ها، تاسیسات و حتی لوکوموتیوهای تاریخی داد که در آینده گردشگری ایران بسیار اثر خواهد داشت و به جاذبه‌ای ویژه بدل می‌شود. اگرچه پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق نخستین راه‌آهن در ایران به دوره قاجار و سال ۱۲۲۷ خورشیدی ( ۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر‌انزلی بازمی‌گردد که بقایای آن همچنان در مسیر رشت به پیربازار با یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد اما تحقق کامل این آرزوی ملی تا سال۱۳۰۶ به طول انجامید. در سال۱۳۰۶، قرارداد نقشه‌برداری برای احداث خطوط راه‌آهن با کنسرسیومی متشکل از کمپانی آمریکایی یولن و شرکت‌های آلمانی فیلیپ هولتسمان - ویولیوس برگر و زیمینس باواونیون به بهای هر کیلومتر حداکثر ۳۶۸تومان بسته شد. بهره‌برداری کامل از راه‌آهن سراسری ایران در سال۱۳۱۴ آغاز شد و علی منصور، وزیر راه و شهرسازی وقت، در دوازدهم مرداد۱۳۱۴ لایحه‌ای برای تشکیل مؤسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر۱۳۱۴ «نگاهداری و به‌کارانداختن همه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسایل نقلیه و ساختمان‌های فنی متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه ارومیه» را به‌عهده بگیرد.
پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن سراسری شمال - جنوب ایران در یونسکو به ۸ناحیه با خصوصیات مشترک اقلیمی در داخل هر ناحیه و متمایز با سایر نواحی تقسیم شد و ۸۹ایستگاه منتخب نیز به‌دلیل اهمیت ارزش‌های تاریخی و کارکردی مورد‌مطالعه و مستندنگاری قرار گرفت. این مسیر از بندر ترکمن در شمالی‌ترین نقطه آن آغاز و به بندر امام‌خمینی در جنوبی‌ترین نقطه منتهی می‌شود و در میانه راه از ایستگاه‌های مهمی همچون قائمشهر، گدوک، گرمسار، تهران، اراک، دورود، شهبازان و اندیمشک عبور می‌کند.