صدای نفس‌های المپیک

هیوا یوسفی -توکیو

مراسم افتتاحیه المپیک2020 روز گذشته در توکیو برگزار شد تا این رقابت‌ها بعد از وقفه یکساله به‌دلیل شیوع کرونا بالاخره در تابستان2021 رسما آغاز شود. حال و هوای توکیو و حواشی رقابت‌های المپیک کاملا تحت‌تأثیر ویروس کووید-19 است تا آنچه مهم‌ترین رقابت‌های ورزشی جهان را یک سال به تعویق انداخته، حالا هم ردپای خودش را در تمام رقابت‌ها و البته رفت‌وآمدهای حاشیه مسابقات به رخ بکشد. حتی مراسم افتتاحیه هم کاملا تحت‌تأثیر همین موضوع برگزار شد؛ جایی که عدم‌حضور تماشاگران و سکوهای خالی ورزشگاه بیشتر از همیشه به چشم آمد و بخش زیادی از حرکات و نمایش‌های طراحی‌شده برای مراسم افتتاحیه هم با الهام از حال‌واحوال جهان در دوران کرونا طراحی شده بود.

   توکیو منهای المپیک
در توکیو همه‌‌چیز تحت‌تأثیر کرونا‌ست. درحالی‌که اروپا تا حدود زیادی از پس کرونا برآمده و لااقل توانسته ‌رقابت‌های یورو را با حضور تماشاگران برگزار کند، اما در آسیا مشکلات همچنان پابرجا‌ست و مسابقات المپیک بدون حضور تماشاگر برگزار خواهد شد. حتی مردم ژاپن دل خوشی از برگزاری این بازی‌ها در کشورشان ندارند و اتمسفر این کشور آنقدرها که تصور می‌شد، در حال و هوای المپیک قرار نگرفته است. در خیلی از خیابان‌های توکیو علائم خاصی از بازی‌ها دیده نمی‌شود و خبری از بیلبورد و بنر و اقلام تبلیغاتی برای رقابت‌ها وجود ندارد. تنها در نزدیکی‌های دهکده نشانه‌هایی از المپیک هست و سایر نقاط شهر بی‌توجه به المپیک به ادامه زندگی سخت خود در روزهای کرونا مشغولند. برخلاف دوره‌های قبل، این‌بار در خیابان‌ها و میادین شهر از مردم شاد و خندان که آمدن المپیک و المپین‌ها را به شهرشان جشن می‌گرفتند، اثری نیست. تنها قبل از افتتاحیه در نزدیکی ورزشگاه ملی توکیو تعدادی از مردم جمع شده و به خارجی‌ها خوش‌آمد می‌گفتند. خارجی‌هایی که اغلب آنها اهالی رسانه بودند و طبعا در میان آنها هم خبری از تماشاگران همیشگی نبود.

  پروتکل‌ها؟ سرسری مثل تهران!
برخلاف آنچه گفته می‌شد ژاپنی‌ها برای رعایت پروتکل‌ها سختگیری‌های خاصی دارند، در توکیو چندان خبری از کنترل‌های شدید نیست. تنها ‌هنگام ورود به فرودگاه توکیو، عبور از مراحل و تست‌های مختلف زمان زیادی را از اهالی رسانه می‌گیرد اما در هتل و به‌خصوص در رفت‌وآمد از هتل تا سالن رسانه و ورزشگاه‌های میزبان سختگیری خاصی در رعایت پروتکل‌ها دیده نمی‌شود.
 در فرودگاه و در بدو ورود به توکیو از همه اهالی رسانه تست بزاق گرفته شد و گفته می‌شود این تست‌ها هر 4روز یک‌بار تکرار خواهد شد. اما در هتل حتی دمای بدن مسافران هم چک نمی‌شود و ورود و خروج به هتل حتی از ورود و خروج به دفتر روزنامه در تهران هم مراحل کمتری دارد. ژاپنی‌ها برای پیگیری وضعیت سلامت میهمانان خود در طول المپیک برنامه‌ای طراحی کرده‌اند که در این اپلیکیشن اطلاعات کامل همه حاضران به شکل روزانه ثبت می‌شود اما در این برنامه همه اطلاعات به شکل خوداظهاری است و تمامی میهمان‌ها هر روز باید دمای بدن خود را شخصا در این اپلیکیشن ثبت کنند! رفت‌وآمدها هم با وسایل نقلیه‌ای است که فاصله اجتماعی در آنها تقریبا رعایت نمی‌شود. با جمیع این شرایط، چندان عجیب نیست که در همین روزهای نخست حدود 100مورد ابتلا به کرونا گزارش شده و اوضاع چندان مساعد نیست. حتی شایعاتی درباره تعطیل‌شدن و نیمه‌کاره‌ماندن مسابقات هم منتشر شده که البته چندان جدی نیست.

  عجیب‌ترین افتتاحیه تاریخ
مراسم افتتاحیه المپیک2020 تحت چنین شرایطی برگزار شد و طبعا به یکی از عجیب‌ترین افتتاحیه‌ها در تاریخ المپیک بدل شد. این مراسم در کوتاه‌ترین زمان ممکن برگزار شد و عدم‌حضور تماشاگران این جشن را از شکوه و جلال همیشگی‌اش دور کرده بود. کمترین برنامه‌های نمایشی برای این مراسم طراحی شده بود که البته نگاه این نمایش‌ها به مقوله کرونا از نقاط قوت آن به شمار می‌رفت. نمادهای مربوط به دوران قرنطینه و ورزش‌کردن روی تردمیل، ازجمله بخش‌هایی بودند که مراسم را کاملا به عصر کرونا گره می‌زدند. همینطور استفاده خلاقانه از صدای نفس‌ها به‌عنوان نمادی از این ویروس که بیشترین تأثیر را روی دستگاه تنفسی می‌گذارد و در 17ماه اخیر خیلی‌ها را از نفس انداخته است. سال‌ها بعد، خیلی‌ها در مرور زندگی خود وقتی به 2020 و 2021 برسند، این سال‌های تلخ را به شکل دیگری روایت خواهند کرد. سال‌هایی که انگار انسان زندگی نکرد، فقط تلاش کرد زنده بماند تا خودش را به سال‌های پس از کرونا برساند. المپیک توکیو هم دقیقا چنین کارکردی پیدا کرده است. در غیاب تماشاگران خندانی که همیشه برای پرچمداران و المپین‌ها دست تکان می‌دادند، المپیک از شکل و شمایل همیشگی‌اش دور افتاده است. این یک المپیک واقعی نیست، فقط حلقه کوچکی است برای وصل‌کردن المپیک‌های باشکوه گذشته به المپیک‌های بعد از کرونا. نقطه اوج مراسم افتتاحیه هم جایی بود که ژاپنی‌ها با پهپاد کره‌زمینی را ساختند که مقابل دوربین‌های تلویزیونی می‌چرخید. میزبان با کره‌زمین پهپادی‌اش هم قدرتش در تکنولوژی روز را به‌رخ‌کشید و هم جلوه‌ای به افتتاحیه خاص‌ترین المپیک تاریخ داد.