توافق برای حفظ نظم و انضباط

مرضیه ثمره‌حسینی ـ روزنامه‌نگار

روزگاری است که تصور زندگی بدون خودرو سخت شده و برای خیلی‌ها عجیب است بشنوند که خانه و خانواده‌ای (چه بسا همه اعضای خانواده!) خودروی شخصی نداشته باشند! احساس نیاز به‌خودرو تا آن اندازه شدید شده که غیرممکن است خیابان و کوچه‌ای را به‌خصوص در شهری مانند تهران خالی از خودرو ببینی. در 24ساعت شبانه‌روز، خودروها در شهر حضور دارند؛ یا روشن هستند و در حال عبور و مرورند یا با قرق فضای کنار خیابان‌ها و کوچه‌ها و حتی پیاده‌روها عرصه را بر عابرین پیاده و ساکنان محلات تنگ می‌کنند. ریشه این مزاحمت‌ها به نبود پارکینگ برمی‌گردد. متأسفانه بسیاری از ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری بدون توجه به نیاز اساسی تأمین پارکینگ ساخته شده‌اند و به تعداد کافی پارکینگ ندارند و این چنین است که معضل جای پارک جدی شده است. بحث پیش‌روی ما، نقد وضعیت تهران و پرداختن به این معضل نیست بلکه ما پیگیر نحوه استفاده از پارکینگ‌های موجود در آپارتمان‌ها شده‌ایم. به ‌هر حال، استفاده از پارکینگ در ساختمان‌ها تابع قوانینی است که بی‌توجهی به آن باعث دعوا و مرافعه و بروز اختلاف بین ساکنان می‌شود. در صحبت با حسین یاوری، حقوق‌دان، به بررسی قوانین پارکینگ آپارتمان‌ها، نحوه تقسیم پارکینگ در ساختمان‌های نوساز، پارکینگ مزاحم و مراحل و نحوه برخورد با پارک‌های بی‌اجازه و مزاحمت‌های پارکینگی پرداختیم.



حق استفاده از پارکینگ
به‌طور کلی، پارکینگ آپارتمان به 2دسته پارکینگ اختصاصی و پارکینگ مشاع تقسیم می‌شود. پارکینگ اختصاصی در سند منزل و یا اجاره‌نامه قید شده و به شکل اختصاصی به یک فرد یا یک واحد مسکونی تعلق می‌گیرد و هیچ‌کس دیگری حق استفاده و ایجاد مزاحمت در آن را ندارد. پارکینگ مشاع معمولاً برای آپارتمان‌هایی است که تعداد واحدهایشان زیاد ولی تعداد پارکینگ‌ها کم است. یاوری درباره استفاده از این پارکینگ‌ها می‌گوید: توافق، مهم‌ترین نکته در اختصاص پارکینگ مشاع است و هیچ‌کسی نمی‌تواند بدون جلب توافق و رضایت دیگر ساکنان ساختمان بگوید پارکینگ فقط برای من است بلکه باید با توافق یا با قید قرعه بین همه ساکنان از آن استفاده شود. این وکیل پایه یک دادگستری می‌افزاید: در مورد پارکینگ‌های مشاع باید گفت که حق استفاده به‌صورت مشترک و مشاع در برخی از سندها ممکن است قید شده باشد و در برخی دیگر نه. در این ‌صورت در آنهایی که قید شده است، حق استفاده دارند و آنهایی که قید نشده، مطلقاً حق استفاده ندارند مگر باز با توافق آنهایی که این حق را دارند، بتوانند از آن استفاده کنند. وی همچنین به این نکته اشاره می‌کند که چه پارکینگ اختصاصی باشد و چه مشاع، ممکن است یک حق «ارتفاق» برای بقیه ساکنان تعریف و داخل سند قید شود، به این شکل که شخصی که دارای این حق است برای اینکه به پارکینگ خودش برسد می‌تواند از پارکینگ بقیه رفت‌وآمد کند و دیگران حق ممانعت ندارند، چون اگر این کار را انجام دهند دسترسی او به پارکینگش قطع می‌شود.

نحوه تقسیم پارکینگ در ساختمان‌های نوساز و قدیمی
یاوری درباره نحوه تقسیم پارکینگ در واحدهای نوساز می‌گوید: این کار براساس مصوبات شهرداری و توسط مأمور و نماینده سازمان ثبت انجام می‌شود. به این صورت که از ضلع شمال‌غربی به سمت عقربه‌های ساعت، پارکینگ‌ها به طبقات فوقانی می‌رسد و به همین ترتیب تقسیم‌بندی ادامه پیدا می‌کند. برای مثال، اگر یک آپارتمان دارای 6واحد مسکونی باشد، نخستین پارکینگ یا پارکینگ شماره یک که از ضلع شمال‌غربی شروع می‌شود متعلق به واحد 6است و دومین پارکینگ به واحد 5تعلق دارد. اگر فقط پارکینگ همکف نباشد و مثلاً دو‌طبقه باشد واحدهای 6، 5و 4در طبقه همکف و واحدهای 3، 2و یک در طبقه زیرزمین خودروی خود را پارک می‌کنند. این حقوق‌دان درباره اینکه بین تقسیم پارکینگ در ساختمان‌های نوساز و قدیمی تفاوتی وجود دارد یا خیر، می‌گوید: نمی‌توان گفت در این خصوص قوانین خاصی برای ساختمان‌های قدیمی وجود دارد، جز آنکه غالباً بیشتر ساختمان‌های قدیمی دارای سند رسمی هستند و بنابراین پارکینگ به همان شکلی واگذار می‌شود که داخل سند قید شده است. اگر در سند چیزی قید نشده باشد، پارکینگ در قسمت مشاعات ساختمان طبقه‌بندی می‌شود و بنابراین باز به همان شکل توافق همه اعضا تقسیم می‌شود. درصورتی هم که توافق حاصل نشد، این کار به قید قرعه انجام می‌شود و تعدادی از ساکنان برای مدتی از پارکینگ استفاده می‌کنند و نوبت بقیه بعد از آنهاست. بدین‌ترتیب به شکل چرخشی از فضای پارکینگ استفاده می‌شود.

پارکینگ مزاحم 
معمولاً در محل پارکینگ ساختمان‌ها اگر فضایی وجود داشته باشد که بشود یک خودروی جدید پارک شود، از آن به‌عنوان پارکینگ مزاحم که مورد استفاده خودروی دوم است، استفاده می‌شود؛ یعنی دو خودرو پشت‌سر هم به‌گونه‌ای پارک شوند که برای خروج یکی از آنها نیاز به جابه‌جاکردن خودروی دیگر باشد. یاوری با بیان اینکه قیمت پارکینگ مزاحم اصولاً‌ ارزان‌تر از پارکینگ اصلی است، درباره نحوه تقسیم این نوع پارکینگ می‌گوید: دراینجا نیز تقسیم‌بندی براساس توافق تمام اعضای ساختمان است و اگر توافقی به‌وجود نیاید، شهرداری و اداره ثبت براساس نخستین و آخرین قرارداد، پارکینگ را تقسیم می‌کنند و معمولاً پارکینگ مزاحم به واحدی که آخرین قرارداد را منعقد کرده است، می‌رسد.

نحوه شکایت از مزاحمت‌های پارکینگی
عضو کانون وکلای استان اصفهان با بیان اینکه فرقی نمی‌کند کسی با گذاشتن یک سنگ در محل پارکینگ دیگری مزاحمت ایجاد کند یا خودرو و موتور خود را در آنجا پارک کند، می‌افزاید: در کل هر اقدامی بدون هماهنگی و توافق با صاحب پارکینگ، خلاف قانون و قابل پیگیری قانونی است. وی درباره نحوه پیگیری شکایت از مزاحمت‌های پارکینگی می‌گوید: از 2طریق می‌توان اقدام کرد؛ نخست از طریق کیفری است که شاکی می‌تواند طبق ماده 690قانون مجازات اسلامی درخصوص شخصی که باعث مزاحمت شده یا مانع استفاده از پارکینگ است، شکایت کیفری مطرح کند. اگر با تأمین دلیل و شهادت شهود و... رأی دادگاه به نفع او صادر شود، در این‌صورت با حکم قانون هم از پارکینگ رفع مزاحمت می‌شود و هم شخص مرتکب تخلف به مجازات قانونی می‌رسد. طریق دیگر، طرح دعوای حقوقی مبنی بر دعاوی ثلاثه یعنی دعاوی تصرف عدوانی، ممانعت از حق و مزاحمت از حق است که در آیین دادرسی مدنی در مواد مرتبط با این موضوع از ماده 158تا 177به‌صورت کامل در این‌باره توضیحات داده شده است. یاوری تأکید می‌کند که شاکیان حتماً پیش از هر اقدامی نسبت به اخذ مشاوره از وکلایی که به‌صورت تخصصی در این زمینه اطلاعات دارند، اقدام کنند و بعد از آن طرح دعوا صورت گیرد.

جزای مالی تا حبس
این وکیل پایه یک دادگستری درخصوص مجازات مزاحمت‌های پارکینگی می‌گوید: اگر مزاحمت، جرم درنظر گرفته شود، مجازات آن طبق ماده 690قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، قبلا یک‌ماه تا یک سال حبس بود اما طبق قانون کاهش مجازات تعزیری هم‌اکنون به 15روز تا 6‌ماه حبس کاهش پیدا کرده است که به‌صورت مستقیم باید در دادگاه مطرح شود چون این جرم در درجه‌بندی ماده 19قانون مجازات اسلامی، درجه 7محسوب می‌شود. از نظر حقوقی هم اگر دعوا اثبات شود، حکم به رفع ممانعت یا مزاحمت یا تصرف عدوانی صادر می‌شود ضمن اینکه درصورت مطالبه‌خواهان، اجرت‌المثل ایام تصرف و خسارات وارده نیز توسط محکوم‌علیه باید پرداخت شود.