هراس تولید از انبار خالی و بی‌برقی

تازه‌ترین اطلاعات منتشر شده از وضعیت شاخص مدیران خرید(PMI) موسوم به شامخ، از نگرانی و هراس بنگاه‌های اقتصادی از کمبود و گرانی مواداولیه و همچنین قطعی برق در فصل گرما حکایت دارد.
به گزارش همشهری، آمار و ارقامی که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران از شاخص شامخ منتشر کرده، نشان می‌دهد در خردادماه، شامخ کل اقتصاد با رقم 51.27واحد و شامخ بخش صنعت با رقم 54.21واحد همچنان در محدوده رونق باقی مانده اما همزمان به‌واسطه مسائلی نظیر کاهش سفارش های جدید مشتریان، کمبود و گرانی مواداولیه، کسادی بازار و همچنین قطعی مکرر برق در فصل گرما، نگرانی‌های جدی برای فعالان و بنگاه‌های اقتصادی ایجاد شده و تردیدهایی  را در باره استمرار وضعیت موجود دامن زده است.

تردید در شامخ اقتصاد
طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی، در بیست و یکمین دوره محاسبه شامخ، در خرداد امسال، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران به رقم 51.27 رسیده است که نسبت به اردیبهشت‌ماه 2.57واحد کاهش نشان می‌دهد. در این‌ماه زیرشاخص‌های میزان سفارش‌های جدید مشتریان و موجودی مواداولیه عدد زیر 50را ثبت کرده‌اند و تقاضای مشتریان متأثر از بلاتکلیفی بعد از انتخابات همچنان با کاهش روبه‌رو بوده است. فقط در بخش ساختمان همه زیرشاخص‌های اصلی عدد بالای 50 را به ثبت رسانده‌اند. یکی از نکات مطرح شده در شامخ خردادماه این است که عرضه نیروی کار کاهش پیدا کرده، آن هم درحالی‌که شرکت‌ها متقاضی استخدام هستند. کمبود نیروی انسانی معضلی است که برخی از شرکت‌ها از آبان99 تاکنون با آن روبه‌رو هستند و یکی از دلایل عمده آن، نبود تناسب میان دستمزد و هزینه معیشت است.
شاخص میزان فعالیت‌های کسب‌وکار در خردادماه به 52.46 رسیده که 6.18واحد کمتر از اردیبهشت است. این شاخص اگرچه هنوز در وضعیت مثبت و بالای 50واحد قرار گرفته اما در مقایسه با 5‌ماه گذشته (به‌غیراز فروردین) کمترین میزان رشد را تجربه کرده است. همچنین در خردادماه، شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان برای سومین‌ماه پیاپی کمتر از 50واحد ثبت شده که به‌نظر می‌رسد، دلیل آن کاهش تقاضا ناشی از شرایط بعد از انتخابات و بلاتکلیفی طرف تقاضا در تصمیم برای خرید و شرایط قیمتی بازار باشد. نکته دیگر در شامخ کل اقتصاد این است که کاهش شاخص موجودی مواداولیه و لوازم خریداری شده برای تولید، دوباره شدت گرفته و بیشترین افت در 7‌ماه گذشته از آذر (غیر از فروردین) را تجربه کرده است. همچنین در خردادماه شاخص قیمت خرید مواداولیه و لوازم خریداری شده برای تولید بازهم افزایش پیدا کرده و با رشد یک واحدی به 77.19 رسیده است. این اتفاق نشان‌دهنده ادامه روند افزایشی قیمت تمام‌شده تولید است اما به اعتقاد فعالان بازار افزایش قیمت‌ها مواداولیه و لوازم، به‌دلیل شرایط رکود حاکم در بازار هنوز به‌طور متناسب بر قیمت فروش محصولات اثرگذار نبوده است و پیش‌بینی افزایش قیمت‌ها در ماه‌های آینده وجود دارد.

امید به گشایش تا پاییز
البته باوجود مشکلاتی که برای بنگاه‌های اقتصادی وجود دارد، فعالان اقتصادی همچنان نسبت به وضعیت ماه‌های آتی خوش‌بین هستند و شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در‌ماه آینده با 4.82واحد افزایش به 63.78 رسیده است که یکی از بیشترین مقادیر آن در 21‌ماه اخیر محسوب می‌شود و از خوش‌بینی فعالان اقتصادی نسبت به بهبود فعالیت‌ها و خارج‌شدن از شرایط رکودی حکایت دارد. در سایه این خوش‌بینی‌ها، شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی باوجود کاهش 0.45واحدی همچنان بالای 50 باقی‌مانده است. به‌طورکلی براساس نظرسنجی انجام شده در خردادماه از فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌شود که با تعیین وضعیت انتخابات، معضلات سیاسی که طی ماه‌های اخیر باعث کاهش تقاضای مشتریان و رکود بازار شده بود، در تیرماه تقاضا به حالت عادی خود بازگردد. اما از طرفی ممکن است به‌علت افزایش شدید قیمت مواداولیه، در ماه‌های آتی بر افزایش قیمت محصولات و به‌دنبال آن تقاضای مشتریان اثرگذار باشد. به عقیده تعدادی از فعالان بازار بلاتکلیفی سیاسی باعث شده تا پیش‌بینی رکود تا شهریورماه وجود داشته باشد.

کاهش تولید و فروش صنعتی
در سی و سومین دوره شامخ براساس داده‌های به‌دست‌آمده از بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید این بخش در خرداد با سقوط 8.79واحدی به 54.21واحد رسیده است و گرچه با قرار گرفتن در محدوده بالای 50واحد همچنان در وضعیت رونق قرار دارد اما نسبت به اردیبهشت‌ماه نامساعدتری را تجربه می‌کند. در این ماه، شاخص مقدار تولید محصولات بخش صنعت به دلایل متعدد ازجمله قطعی‌های مکرر برق 15.04واحد کاهش پیدا کرده و به 53.64واحد رسیده است که کمترین میزان در 5‌ماه گذشته (به‌غیراز تعطیلات فروردین) بوده است. همچنین شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان در این‌ماه 8.53واحد کاهش پیدا کرده که به‌نظر می‌رسد تحت‌تأثیر شرایط سیاسی و انتخابات بوده است. از سوی دیگر، شاخص موجودی مواداولیه نیز در خردادماه دوباره به روند کاهشی خود بازگشته و به‌دلیل کمبود ارز برای واردات مواداولیه و همچنین افزایش قیمت مواداولیه، 6.07واحد افت کرده است. شاخص میزان فروش محصولات نیز 9.53واحد نسبت به اردیبهشت‌ماه کاهش پیدا کرده شدت آن می‌تواند متأثر از کاهش تقاضای بازار طی 5‌ماه گذشته باشد.

در انتظار روزهای بهتر
در خردادماه باوجود همه نگرانی‌ها و ناملایمات تولید صنعتی، شاخص انتظارات فعالان این بخش برای تولید در‌ماه آینده 2.46واحد رشد کرده و به 63.12واحد رسیده است. همچنین در این‌ماه برای هفتمین‌ماه متوالی، شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی بخش صنعت نسبت به‌ماه قبل رشد کرده که از انتظار و امید فعالان صنعتی برای بهبود شرایط در ماه‌های آینده حکایت دارد. بررسی اطلاعات شامخ بخش صنعت در خردادماه نشان می‌دهد: طبق نظر فعالان اقتصادی، قطعی‌های مکرر برق باعث شده تا خسارت‌های بسیار زیادی را به فرایند تولید و مواداولیه وارد کند و تولیدکنندگان با همان هزینه تولید قبلی ناچارند با ظرفیت تولیدی کمتر از توان خود تولید کنند. علاوه بر این رکود ناشی از اتفاق‌های سیاسی همراه با کمبود تقاضا باعث افزایش هزینه‌های تولیدکنندگان شود. از سوی دیگر اکثر شرکت‌ها با افزایش شدید قیمت‌ها در مواداولیه و دستمزدها و همچنین مشکلات ارزی روبه‌رو بوده‌اند که به‌تدریج این موضوع روی شاخص قیمت محصولات تولیدشده یا خدمات ارائه شده به‌ویژه در بخش‌هایی که تغییرات قیمت سالانه اعمال نشده تأثیرگذار خواهد بود.