خودروهای هیبریدی حلقه مفقوده طرح ترافیک جدید

سید محمد فخار|خبرنگار:

کمتر از 2 هفته دیگر طرح ترافیک جدید تهران اجرایی خواهد شد و تردد خودروهای پایتخت با پرداخت عوارض بر مبنای میزان ایجاد آلودگی هوا  صورت خواهد گرفت. توجه به معاینه فنی در این طرح به‌عنوان نقطه عطفی برای تردد در نقاط مرکزی شهر درنظر گرفته شده و خودرویی که معاینه فنی برتر با استانداردهای آلایندگی سختگیرانه‌تری را پاس کند، تخفیف بیشتری در جریان پرداخت عوارض روزانه خواهد داشت.

در عین حال بخش مهم‌تری از خودروهای کمتر آلاینده، برخلاف طرح اولیه، مغفول مانده‌اند که این می‌تواند به‌عنوان نقطه‌ تاریکی در جریان اجرای طرح جدید درنظر گرفته شود. این درحالی است که طراحان و کارشناسان طرح، اجرای آن در برابر طرح قدیمی را براساس پشتوانه علمی و کارشناسی دانسته بودند و با اصلاحات جدید مشخص نیست چه میزان از بار علمی طرح حذف شده است و در اجرا مشخص خواهد شد.حسین آخانی- عضو هیأت علمی دانشگاه تهران- در گفت‌وگو با همشهری به نکاتی مغفول‌مانده از طرح ترافیک 97 اشاره کرده که توجه به آنها می‌تواند در راه اجرای این طرح جدید سودمند باشد.

خودروهای هیبریدی به خاطر آلایندگی اندک، اولین انتخاب دوستداران محیط‌زیست هستند. به‌نظر شما برای تردد این وسایل در شهر باید امتیازی درنظر گرفته شود؟

حتما همین‌طور است. بعد از افزایش شدید تعرفه ورود خودروهای هیبریدی و البته اعتراض گسترده که باعث کاهش آن (تعرفه خودروهای هیبریدی بین 5تا 20درصد اعلام شده بود) شد، این بار نوبت شهرداری است که تخفیف خودروهای هیبریدی را ظاهرا به کلی حذف کند.

منظورتان طرح ترافیک جدید است؟

بله، وقتی طرح اولیه تغییر ترافیک اعلام شد، گفته شد که خودروهای هیبریدی و برقی 90درصد تخفیف دارند. من با داشتن خودروی هیبریدی برای اطمینان از اینکه چنین تخفیفی اعمال می‌شود ثبت‌نام کردم؛ البته قصد گرفتن طرح را نداشتم چون در گذشته هم پیگیر طرح نبوده‌ام و در هفته یک‌بار یا به ندرت 2 بار با ماشین به دانشگاه می‌روم. اما با گذشت حدود یک ماه از ثبت‌نام خبری نشد. به‌تازگی حساب کاربری‌ام را بررسی کردم و دیدم ظاهرا بررسی شده و تخفیفی هم درنظر گرفته نشده است. در بخش شرایط خاص هم گزینه‌ای برای این خودروها لحاظ نشده است.

مگر پیش از این شرایط تردد خودروهای هیبریدی تفاوتی  با دیگر خودروها داشت؟

زمانی خودروهای هیبریدی مجانی وارد طرح ترافیک می‌شدند، سال قبل به آنها تخفیف 50درصدی داده شد و در نسخه نهایی امسال هم به‌نظر می‌رسد کلا تخفیف آنها حذف شده است. این برای شورای شهر اصلاح‌طلب خبر خوبی نیست. نکند حرف‌های وزیر بهداشت و رئیس سازمان محیط‌زیست درست است که کسی زورش به این خودروسازهای داخلی نمی‌رسد!

به نظر شما خودروسازها نقشی در طراحی و اجرای طرح ترافیک جدید دارند؟ 

خودروهای هیبریدی به‌علت ایجاد آلودگی هوای کمتر و مصرف بنزین پایین در مرکز توجه قرار گرفته است. این خودروها از جمله وسایلی هستند که باید مورد حمایت قرار بگیرند و اجازه تردد در محدوده‌ طرح ترافیک می‌تواند مصداقی از این حمایت باشد. وقتی هدف، کاهش آلودگی هواست باید به چنین وسایلی امتیازات بیشتری داده شود تا شهروندان کمتر سراغ وسایل نقلیه فرسوده و آلاینده بروند.

خودروساز چگونه توانسته از اهمیت خودروهای هیبریدی در طرح ترافیک بکاهد؟

در سال‌های اخیر با بالا بردن تعرفه ورودی طرح برای هیبریدی‌ها هم تفاوت آنها با دیگر خودروها نادیده گرفته شده و هم امتیاز آلایندگی کمتر در بخشی از خودروها حذف شده است.

امسال گویا نخستین نسخه از خودروهای هیبریدی داخلی وارد بازار می‌شود و همین می‌تواند عده بسیاری را به سمت چنین خودروهایی بکشاند.

نه، به اعتقاد بنده تصور اینکه این فناوری را داشته باشیم که خودروهای هیبریدی‌ را در کشور به تولید انبوه برسانیم کاملا غلط است. کل تولید سالانه ما با احتساب بخش واردات و صادرات و در انبارمانده‌ها حدود یک میلیون دستگاه است؛ بنابراین اینکه بخش عمده مردم ما بتوانند طی ماه‌های پیش رو خودروی هیبریدی‌ای تهیه کنند که با استانداردهای هیبریدی دنیا سازگار باشد، بسیار بسیار ضعیف است. مطمئن باشید درصورت ورود خودروهای هیبریدی داخلی به ‌بازار هم احتمال فراگیر شدن آنها ضعیف خواهد بود. برای نمونه در دانشگاهی مثل تهران که بزرگ‌ترین دانشگاه کشور است، تعداد خودروهای هیبریدی داخل پارکینگ، یکی دوتا بیشتر نیست.




به‌زودی طرح ترافیک تهران در شکل جدید اجرایی می‌شود. درباره حذف امتیاز تردد خودروهای هیبریدی‌ در این منطقه چه نظری دارید؟

در وضع فعلی حذف امتیاز هیبریدی‌ها اشتباه است. سال قبل  بالاترین تعداد این خودروها به کشور وارد شد که نهایتا 2هزار دستگاه بود. تازه فرض کنید که بیشتر مردم با خودروی هیبریدی تردد کنند، آیا بهتر از شرایط فعلی تردد خودروهای آلاینده نیست؟ در منطقه مرکزی شهر باید خودروهای پاک تردد کنند یا آلاینده؟

به‌عنوان یک چهره محیط‌زیستی در کشور، آیا با ایده کلی طرح ترافیک 97 در کنترل ترافیک و آلودگی هوا با وضع عوارض موافق هستید؟

قطعا این طرح مناسب است و شخصا بارها از چنین طرحی حمایت کرده‌ام. شهرداری اگر می‌خواهد در اجرای چنین طرح‌هایی موفق باشد باید وسایل نقلیه عمومی را افزایش دهد. مترو و اتوبوس باید با مسافران متناسب باشد. همچنین خطوط دوچرخه‌سواری باید گسترش یابد. با تکیه بر این چرخه، نیاز به‌خودروی شخصی کاهش می‌یابد. از نظر من البته خودروی شخصی شامل تاکسی هم می‌شود. به دلیل اینکه تاکسی‌ها به‌راحتی می‌توانند وارد منطقه طرح شوند باید کرایه آنها در این منطقه افزایش یابد تا مردم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی یا دوچرخه رو بیاورند. دوچرخه سالم‌ترین وسیله است؛ استفاده از آن هم برای سلامت شخص مفید است و هم می‌تواند در کاهش آلودگی هوا مؤثر باشد.



چرا باید هیبریدی تخفیف بگیرد؟

نبود اولویت مؤثر برای خودروهای پاک در طرح ترافیک قدیمی تهران ازجمله اصلی‌ترین چالش‌های اساسی طرح بود. با توجه به معضل آلودگی هوا یکی از سیاست‌های حاکمیتی، تشویق مردم به استفاده از خودروهای پاک نظیر خودروهای هیبریدی و برقی یا خودروهایی با آلودگی کمتر است، تا جایی که تعرفه واردات این خودروها نیز صفر شده است. 

اما در شیوه اجرای قدیمی طرح ترافیک، این سیاست به‌طور مؤثر لحاظ نشده و تردد یا عدم‌تردد در محدوده طرح ترافیک برای خودروهای پاک و آلاینده، هیچ تفاوتی ندارد. اصلا یکی از علل و مبانی تعیین محدوده طرح ترافیک جدید نیز همین اثربخشی و میدان‌دادن به‌خودروهای پاک بود که متاسفانه در جریان چکش‌کاری‌های بین‌‌نهادی، بخشی از اصول از میان برداشته شد. یکی از بخش‌ها نیز همین توجه به‌خودروهای پاک بود. مبنای تصمیم‌گیرندگان نیز این است که نباید مجوز و تخفیف تردد خودروی ارزان بنزینی در طرح کناری نهاده شود و خودروی گران‌قیمت هیبریدی بتواند به راحتی تردد کند؛ در حالی که خودروهای بنزینی ارزان قیمت برخلاف باور بسیاری از مسئولان، هزینه بیماری‌های تنفسی و مرگ بر اثر آلودگی هوا را به میلیون‌ها شهروند تهرانی تحمیل می‌کنند که به هیچ عنوان قابل جبران نیستند. در این شرایط باید برتری خودروهای هیبریدی به‌عنوان یک الگو، دوباره به چرخه تخفیفات طرح ترافیک بازگردد.