چالش مطالبات غایبان انتخابات

 سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری با دور ماندن اکثریت مردم از مشارکت   اتفاق بی‌‌سابقه‌ای را رقم زد. حدود 42درصد از جمعیت بالغ بر 59میلیون نفری واجدین شرایط رأی در این دوره از انتخابات به یکی از 4نامزد انتخاباتی رأی دادند و نزدیک به 60درصد مردم یا رأی باطله دادند یا پای صندوق‌های رأی نرفتند. دسته دوم یا سلیقه خود را در بین نامزدهای انتخاباتی پیدا نکردند یا جزو جمعیت خاموش انتخاباتی همانند برخی از ادوار انتخاباتی محسوب می‌شوند. مقایسه مشارکت 73درصدی مردم در انتخابات1396گویای قانع نشدن طیف‌های کثیری از آنان برای شرکت در انتخابات ریاست ‌جمهوری1400بوده است. در انتخابات‌های شوراهای اسلامی شهر و روستا، میان‌دوره‌ای خبرگان رهبری و میان‌دوره‌ای مجلس شورای اسلامی ریزش آرا شرایط حادتری نیز داشت. تنها در شورای شهر تهران، آرای منتخب اول این دوره به 50درصد آرای نفر آخر دوره قبل هم نمی‌رسد.
این تجربه جدید سؤالات جدیدی را نیز   نسبت به نحوه تامین مطالبات و خواسته‌های عموم مردم در مشارکت‌های حداقلی ایجاد کرده است. آیا در انتخابات‌های با مشارکت حداقلی و آرای پایین‌تر روسای جمهوری منتخب، ساختار سیاسی کشور دیدگاه مخالفان و جمعیت غایب انتخاباتی را نافذ در تصمیمات و سیاستگذاری‌های کشور می‌داند؟ آیا صرف برآورده ساختن انتظارات بدنه حامیان انتخاباتی، حقوق شهروندی اکثریت جامعه و انسجام ملی را تهدید نمی‌کند؟ مسئولیت افزایش اعتماد عمومی و اقناع مردم برای بازگشت پای صندوق‌های رأی برعهده نظام سیاسی است یا صرفا در کف خواست و اراده مردم قرار دارد؟ حکومت چه نقشی در این بازسازی اعتماد عمومی دارد؟ 
روز سه‌شنبه در نشست هفتگی سخنگوی دولت با خبرنگاران، همشهری با اشاره به 14.5درصد آرای باطله انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم که 4برابر دوره قبل است، علت این اتفاق را از علی ربیعی، دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهور پرسید. ربیعی در پاسخ به این سؤال که «گفته می‌شود این آرای باطله آرای کسانی بوده که نظام و کشور را دوست داشتند، اما در گزینه‌های موجود گزینه‌ای را پیدا نکردند که به او رأی بدهند؛ چه توصیه‌ای به دولت جدید آقای رئیسی برای افزایش اعتماد عمومی دارید و آیا اساسا این مسئله نظام هست که آنها را به سبد رأی نظام برگرداند؟»، گفت: آرای باطله این دوره به اندازه ۲واحد درسی یک ترم دانشگاهی حرف دارد. رفتارشناسی رای‌دهندگان بدون تردید یک امر خیلی پیچیده است. به هیچ عنوان رأی دادن و رأی ندادن تک‌علتی نیست، بلکه تابعی از متغیرهای مختلف ازجمله تغییرات جمعیتی تا تحولات ارزشی و احساس موفقیت یا عدم‌موفقیت در رأی دادن است. بنابر تئوری انتظار، اگر افراد انتظار نداشته باشند که به هدف‌شان برسند، مشارکت نمی‌کنند؛ اینکه نیل به هدف چقدر می‌تواند اتفاق بیفتد بر اینکه فرد پای صندوق رأی باطله بدهد، تأثیر دارد. اینکه افراد گرایش‌های نزدیک به‌خودشان را پیدا کنند نیز در آرای باطله اثر دارد. این مسئله می‌تواند تابعی از مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز باشد. به‌عنوان یک کنشگر اجتماعی معتقدم به آرای باطله باید با نگاه علمی نگریست و برایش چاره‌اندیشی کنیم.
ربیعی تأکید کرد: جمهوریت عنصر بی‌بدیل ثبات در کشور ماست. مشارکت مردم عنصر حیات‌بخش و تداوم‌دهنده پرنشاط باثبات ماست. مطالعات عمیق در این زمینه مورد نیاز است. در یک برنامه سخنگویی نمی‌توان تبیین جامعه‌شناختی دقیقی را ارائه کرد، ولی ۵۰درصد عدم‌مشارکت و آرای باطله را نباید نادیده گرفت و قطعا نیاز به تدبیر دارد. آقای رئیسی نیز در نخستین نشست خبری خودشان گفتند که اعتماد عمومی اهمیت زیادی دارد. عوامل مؤثر بر کاهش یا افزایش اعتماد عمومی نیاز به یک تحلیل جامعه‌شناختی دارد. نظام سیاسی ما صندوق‌محور است و بنیادش براساس آراست و قطعا به این موارد توجه دارد. همین اندازه حضور و اشکال حضوری نیز که پیدا شد، جای امیدواری دارد.
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس‌جمهور در عین حال در ابتدای این نشست با تأکید بر اینکه انتظار می‌رود جریان‌های سیاسی که در این انتخابات حامی کاندیدای پیروز نبودند نیز با دوراندیشی آینده‌نگرانه در کنار دولت بایستند، گفت: از طرف دیگر رئیس‌جمهور منتخب به‌زودی رئیس همه جمهور ایرانیان با همه سلایق و گرایش‌های سیاسی و اجتماعی است. او تصریح کرد: جا دارد که نکته‌ای را درباره شخص رئیس‌جمهور منتخب اضافه کنم. 
در این روزها مخالفان همیشگی ایران تبلیغاتی منفی علیه انتخابات و آینده ایران و ناامید کردن مردم نسبت به منتخب انتخابات به راه انداختند. با شناخت و تجاربی که از منتخب ملت دارم و همانگونه که در اظهارات کارزار تبلیغاتی هم بیان کرده‌اند، سیاست تعاملی، واقع‌بینی، عملگرایی، مصلحت‌اندیشی، باورمندی به عدالت و اعتقاد به خردجمعی در برنامه و کارنامه منتخب ملت قرار داشته است. ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب روز دوشنبه در نخستین نشست خبری خود پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری به‌دنبال کاهش نگرانی‌ها نسبت به رویکرد دولت جدید مقابل مخالفانش برآمد و با اشاره به برنامه‌های کاری دولت خود گفت: امیدواریم اقدامات ما گره‌گشایی از مردم کند و امید را به مردم بازگرداند و اعتماد مخدوش شده به مردم و جوانان ما برگردد و احساس همه این باشد که دولت، امیدآفرین و اعتمادآور است و دولت مربوط به جناح خاصی نخواهد بود و کسانی هستند که وطن‌دوستند و دغدغه انقلاب و دغدغه رفع مشکلات مردم را دارند. هر کسی دلش برای مردم و انقلاب بتپد، همکار ما در دولت خواهد بود.