خرداد مثل همیشه پرحادثه

سمیرا مصطفی‌ن‍ژاد ـ روزنامه‌نگار

«ما به خردادهای پرحادثه عادت داریم» و این بار هم خردادی پرماجرا را در 1400 پشت سر گذاشتیم؛ ماهی که چند دهه است برای ما ایرانی‌ها به «انتخاب» و «سرنوشت» و تصمیم بین «خوب» و «بد» و انتخاب‌های دیگر گره خورده است. خرداد یک‌ماه نیست، روزشمار تقویمی‌اش عدد 31را نشان می‌دهد ولی به اندازه چند‌ماه می‌گذرد تا تمام شود و خیلی وقت‌ها زمانی که به پایان می‌رسد تازه «بازی جدید» شروع می‌شود؛ ورق زدن و مرور مطبوعات در این‌ماه به خوبی این ماجرا را نشان می‌دهد. خرداد 1400ماهی طوفانی بود؛ بهار بود ولی گرمایش کم از «خرما‌پزان» مرداد نداشت آن هم در شرایط خشکسالی و قطع مداوم برق که طاقت همه را برد. آقای گل و طلسم‌شکن این‌ماه با 3گل تاریخی به بحرین و عراق سردار آزمون بود، بازیکن تعویضی‌اش «عبدالناصر همتی»، بازیکنان ضعیف میدانش مسئولانی که برای تامین دوز دوم واکسن سالمندان برنامه‌ریزی نداشتند و پدیده اصلی‌اش اعضای «شورای نگهبان»؛ آنهایی که خرداد 1400را به دو بخش قبل و بعد از «احراز صلاحیت‌ها» تبدیل کردند و در فهرست 7نفره‌شان نه علی لاریجانی جایی داشت و نه اسحاق جهانگیری.

ماه کلاب‌هاوس‌ها، نامزد بازی‌ها، دعوت‌نامه‌ها، لیست‌ها، اعتراض‌ها، وعده‌ها، پوششی‌ها و غیرپوششی‌ها و نامه‌ها را پشت سر گذاشتیم. علی لاریجانی در طول بیش از 40سال فعالیت حاکمیتی بیشترین تعداد نامه‌های سیاسی‌اش را در این‌ماه نوشت و چه حرف‌های عجیبی از قول کاندیداها در این روزها منتشر شد:«یارانه 450هزار تومانی»، «وام ازدواج 500میلیون تومانی»، «5وزیر زن در کابینه»، «رفع فیلتر همه شبکه‌های اجتماعی»، «حذف سربازی»، «واکسیناسیون کرونا در 3ماه»، «پایان پیامک‌های حجاب» و... به قول حسن روحانی رئیس‌جمهور که‌ماه گذشته پیش از همه در مرکز سبیل حمله و انتقاد کاندیداهای ریاست‌جمهوری بود؛ «با شعور» مردم بازی شد. «چقدر خانم‌ها در این چند روز خوب شدند. حقوق خانم‌ها، احترام به خانم‌ها و به جوان‌ها، چه شد در این مدت خانم‌ها نبودند؛ این روزها خانم‌ها پیدایشان شد؟ اقوام و اقلیت‌ها چقدر خوب شدند! شیعه و سنی چقدر باهم برادر و متحد شدند! چیزهای خوبی هم الحمدلله این روزها هست.... خدا را شکر که امروز کسی دیگر طرفدار فیلترینگ نیست و همه طرفدار برجام شده‌اند.»

تیتر، چهره و موضوع برتر ماه
 انتخابات و حاشیه‌های پررنگ
بررسی صفحه اول 5روزنامه ایران، اعتماد، همشهری، سازندگی و شرق نشان می‌دهد «انتخابات» با فاصله بسیار زیاد مهم‌ترین کلید واژه‌ای بوده که در صفحه اول روزنامه‌ها استفاده شده است. در تیترها و موضوعات صفحه اول این 5روزنامه در‌ماه گذشته بیش از 240بار به بحث‌های انتخابات پرداخته شده و انتخابات و ماجراهای آن 64بار تیتر اول این روزنامه‌ها شده است، نکته‌ای که نشان می‌دهد صفحه یک این روزنامه‌ها در خرداد در تسخیر انتخابات و بحث‌ها و حاشیه‌های آن بوده است. با ورق زدن روزنامه‌های شرق، همشهری، اعتماد، ایران و سازندگی تیترهای انتخاباتی مانند: «راستی آزمایی/ چرا صدا و سیما ادعاهای کاندیداها را بررسی نمی‌کند؟»، «کرباسچی: قهر با صندوق رأی یعنی خلع سلاح خودمان»، « نوبت مردم»، «راه صندوق»، «تأیید صلاحیت 7نفر»، «دفاع از رای» و «انتخاب سرنوشت» به چشم می‌آید. در کنار تیتر یک در‌ماه گذشته بخش مهمی از عکس‌های انتخاب شده برای صفحه یک روزنامه‌ها هم به انتخابات و موضوعات مرتبط با آن اختصاص داشته است تاجایی که 5روزنامه شرق، ایران، اعتماد، سازندگی و همشهری در مجموع 51بار تصویر صفحه اول خود را به موضوعات انتخاباتی و ماجراهای حاشیه آن مانند مناظره‌ها و ردصلاحیت‌ها اختصاص دادند. مهم‌ترین بحث حاشیه انتخابات ریاست‌جمهوری و شورای شهر 1400 مربوط به ردصلاحیت تعداد زیادی از کاندیداها بازمی‌گردد، اتفاقی که در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری و با عدم‌ احراز صلاحیت علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری به اوج رسید و بازتاب‌های بسیار گسترده و اعتراضات زیادی را به همراه داشت و البته روزنامه‌ها هم در‌ماه گذشته به دفعات بسیار به آن پرداختند. اقدامی که بسیاری از مردم، فعالان مدنی، سیاسی، اجتماعی و...  منتظر بودند تا تجدید نظر در آن صورت گیرد ولی اتفاقی رخ نداد و در نهایت با کناره‌گیری 3نفر از 7نفر کاندیدای تأیید صلاحیت شده رقابت انتخابات 1400با حضور 4کاندیدای اصلی برگزار شد. روزنامه شرق روز 5خرداد (یک روز بعد از اعلام نظر شورای نگهبان) تیترزد: «بدرود اصلاحات؟» و نوشت: «نتیجه بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات از حذف اصلاح‌طلبان از عرصه سیاسی حکایت دارد» این روزنامه روز 6خردادماه هم عکس و تیتر اول خود را به جمعی از تأیید صلاحیت نشدگان اختصاص داد و تیتر زد:«پرونده رد صلاحیت شدگان». روزنامه اعتماد هم روز 4خرداد در گزارشی با عنوان «رئیسی کاندیدای بی‌رقیب» به موضوع ردصلاحیت‌ها پرداخت و نوشت: «4طیف از رقابت انتخابات  1400بیرون ماندند و نه فقط اصلاح‌طلبان و اعتدالیون و طیف دولت بلکه حتی اصولگرایان میانه‌رو نیز از دایره خودی‌ها خارج شدند. یاران دولت بهار و طیف نزدیک به احمدی‌نژاد هم از این دایره بیرون افتاده‌اند.»
در کنار موضوع ردصلاحیت‌ها حاشیه مهم دیگر انتخابات 1400مناظره‌ها بود که نتوانست انتظارات را برآورده کند و در شرایطی که به‌دلیل شیوع کرونا تجمع‌های انتخاباتی به حداقل خود رسیده بود به گرم‌شدن فضا کمک چندانی نکرد تاجایی که نظرسنجی‌ها نشان می‌داد اقبال عمومی به دیدن آنها بین 30تا 35درصد بیشتر نبود. مناظره‌های این دوره ریاست‌جمهوری بیشتر در محدوده حمله کاندیداها به دولت گذشت و هیچ خبری از برنامه‌ها و پاسخ به دغدغه‌های مردم نبود. روزنامه سازندگی با تیتر اصلی «راستی آزمایی» در گزارشی نوشت:«برکسی پوشیده نیست که مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری که توسط صدا و سیما برگزار می‌شود پر از ایراد و اشکال است». مناظره‌های این دوره انتخابات ریاست‌جمهوری باتوجه به حملات سنگین 5کاندیدای طیف اصولگرایان به دولت با اعتراض اعضای کابینه به‌خصوص شخص رئیس‌جمهور هم روبه‌رو شد. حسن روحانی در جلسه هیأت وزیران به دفاع از عملکرد دولت پرداخت که روز 20خرداد تیتر یک و یا عکس یک تعدادی از روزنامه‌ها شد. روزنامه ایران با تیتر «دفاع روحانی برای تاریخ» به نقل از رئیس‌جمهور نوشت:«واقعیت‌ها و حقیقت‌ها را به مردم بگویید، تاریخ پخش می‌کند. در این انتخابات ظلم‌ها و جفاهای بدی شد، بدترین جفا به‌خود نظام بود. آقای صدا و سیما که سؤال طراحی کردید در مناظره‌ها، چرا جنگ اقتصادی را نگفتید؟...»

تیم ملی و خروج از بن‌بست
وزنه‌ای که بالای سر رفت
باوجود هیاهوها و ماجراهای انتخابات‌ماه گذشته سنگین‌ترین وزنه را برای ایران «یکتا جمالی» نوجوان 16ساله ایرانی در مسابقات وزنه‌برداری جوانان جهان بالای سر برد و نخستین برنز جهانی را در وزنه‌برداری زنان ایران به نام خود ثبت کرد؛ رویدادی مهم که دو روزنامه همشهری و ایران آن را عکس اصلی خود کردند. خرداد 1400ماهی ورزشی برای ایران بود، به جز مسابقات جهانی وزنه‌برداری زنان و رقابت‌های انتخابی المپیک که در رشته‌های مختلف برگزار شد؛ سرنوشت تیم ملی فوتبال ایران هم در مستطیل سبز رقم خورد و ایران با 4برد در مقابل هنگ‌کنگ، بحرین، کامبوج و عراق به‌عنوان تیم اول گروه C به دور بعدی بازی‌های انتخابی جام‌جهانی قطر راه یافت. تیم ملی فوتبال ایران در شرایطی حریفان خود را پشت سر گذاشت که در دور اول نتوانسته بود جایگاه مناسبی برای خود کسب کند و باخت و مساوی در بازی‌ها می‌توانست به قیمت خداحافظی با جام‌جهانی محسوب شود. روزنامه همشهری بعد از بازی ایران با عراق (برد یک بر صفر با گل سردار آزمون) در صفحه اول با تصویری از سردار آزمون تیتر زد: «ایران بن‌بست نمی‌شناسد» و نوشت: «تیم‌ملی ایران با برتری مقابل عراق به تمام حرف و حدیث‌ها پایان داد و در گروهC رقابت‌های مقدماتی جام‌جهانی2022 به مقام اول رسید.»
در کنار بازی‌های انتخابی جام جهانی فوتبال، تیم ملی والیبال هم از نیمه‌های خرداد راهی ایتالیا شد تا در جام ملت‌های والیبال شرکت کند؛ بازی‌هایی که البته مربی ایران گفته بود برای او جنبه آمادگی برای رقابت‌های المپیک را دارد. جوانان والیبالیست ایرانی در این دوره از بازی‌ها کمی موتورشان دیر روشن شد و در شرایطی که هفته اول را بد شروع کردند در هفته‌های بعدی رقابت‌ها نشان دادند که والیبال ایران حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد و می‌تواند در بازی‌های المپیک هم خوش بدرخشد.

کرونا زیر سایه انتخابات
خرداد‌ماه در شرایطی به پایان رسید که کرونا بعد از 15‌ماه شیوع در ایران (از زمان شناسایی و اعلام رسمی) برای نخستین بار از صدر اخبار خارج شد و به نوعی زیر سایه انتخابات قرار گرفت؛ بررسی 5روزنامه شرق، همشهری، سازندگی، اعتماد و ایران نشان می‌دهد در بین این روزنامه‌ها تنها همشهری و ایران در‌ماه قبل هم همچنان به موضوع کرونا به‌شدت ماه‌های قبل پرداخته‌اند. در خرداد اگرچه آمارهای اعلام شده از تعداد جان باختگان کرونا در کشور با کاهش چشمگیر مواجه شد ولی موضوع اصلی که روزنامه‌ها پیگیری و مطالبه‌گری کردند نگرانی از شروع موج پنجم باتوجه به برگزاری انتخابات و روند کند واکسیناسیون کرونا بود؛ روندی که از میانه‌ماه با اتمام واکسن‌های وارداتی عملا در بسیاری از مراکز متوقف شد و باعث سرگردانی سالمندان شد به‌خصوص آنها که دوز اول را زده بودند و با مراجعه برای تزریق دوز دوم متوجه شدند که واکسن وجود ندارد و باید منتظر واردات جدید باشند.
در این بین اگر چه که در پایان خرداد محموله جدید 2میلیون دوزی واکسن کرونا وارد ایران شد و وزیر بهداشت مجوز تزریق اضطراری واکسن کوو ایران را صادر کرد و گفت که به‌زودی به واکسن تولید مشترک ایران و کوبا هم مجوز تزریق اضطراری داده خواهد شد اما شرایط واکسیناسیون در ایران همچنان نشان‌دهنده  لزوم برنامه‌ریزی بهتر برای این امر خطیر است.