کارگردانی که نماد انتقاد و سرگرمی است

آرش نهاوندی ـ روزنامه‌نگار

چهره «اسپایک‌ لی» به‌منظور گرامیداشت و ادای احترام به این کارگردان مطرح سینما در پوستر جشنواره کن نقش بست. اسپایک ‌لی، رئیس هیأت داوران هفتاد و چهارمین دوره جشنواره کن، با تصویر شخصیت به‌یادمانی«مارس بلک‌مون» پوستر این جشنواره را تزیین کرد. به گزارش هالیوود ریپورتر، مارس بلک مون شخصیتی بود که در فیلم «می‌خواهد به دستش بیاورد»(1986) نقش‌اش را خود اسپایک لی ایفا کرده بود. در این پوستر اسپایک لی در پایین تصویر و درحالی‌که نگاه متفکرانه‌ای به نخل‌های کن دارد، به تصویر کشیده شده است. در جشنواره کن2021 قرار است به اسپایک لی به‌عنوان کارگردانی پیشگام که پیش‌تر نیز برنده جایزه اسکار شده ادای احترام شود. اسپایک لی با ساخت فیلم‌های «کار درست را بکن»، «بلک کلنزمن» و «مالکوم ایکس» خود را به‌عنوان یک کارگردان پیشگام و نوآور در عرصه سینما مطرح کرده است. فیلم می‌خواهد به دستش بیاورد، نخستین بار در جشنواره کن اکران شده بود. شخصیت اصلی این فیلم مارس بلک‌مون با بازی اسپایک لی، بعدها در یک‌سری از تبلیغات کفش‌های ورزشی «نایک» با بازی مایکل جوردن بازیکن مطرح بسکتبال آمریکا، دوباره احیا شد. پیش از این در تبلیغات نایک در کلاهی که شخصیت مارس بلک‌مون بر سر داشت آرم نایک نقش بسته بود اما در پوستر جدید کن روی کلاه مارس بلک‌مون آرم «نخل طلای کن» حک شده است.
اعضای هیأت داوران کن بر این باورند که شخصیت مارس بلک‌مون در فیلم می‌خواهد به دستش بیاورد، نمایانگر الگویی از جامعه آفریقایی- آمریکایی‌های ایالات متحده آمریکاست. به باور منتقدان، این شخصیت مظهر نگاه موذیانه و شیطنت‌بار اسپایک‌لی است که به‌رغم 4دهه زیر‌سؤال بردن ساختارهای جامعه و ظهور و بروز به‌عنوان کارگردانی شورشی، هیچ‌گاه ویژگی سرگرم‌کننده سینما را نیز نادیده نگرفته است.
اسپایک لی ازجمله کارگردانانی است که تعدادی از فیلم‌هایش برای نخستین‌بار در کن اکران شده‌اند. ازجمله این فیلم‌ها می‌توان به «کار درست را بکن»(1989)، «بلک کلنزمن»(2018) که این فیلم اخیر جایزه هیأت داوران جشنواره کن را نیز از آن خود کرده بود و فیلم «تب جنگل» هم از این کارگردان در سال1991 در کن به نمایش در‌آمده بود. اسپایک لی همچنین در ساخت فیلم کوتاه «10دقیقه پیرتر - ترومپت» که در جشنواره کن2002 به‌نمایش در‌آمده بود، مشارکت داشت.
فیلم «کار درست را بکن» که در سال1989 برای نخستین‌بار در کن به نمایش در آمده بود را شاید بتوان از جنجال‌برانگیز‌ترین فیلم‌های اسپایک لی توصیف کرد. تعدادی از منتقدان پس از نمایش این فیلم، اسپایک لی را به نژاد‌پرستی متهم کرده بودند.
 اشاره منتقدان به سکانسی از این فیلم بود که در آن عکس‌های بزرگ‌ترین بازیگران سینما نظیر رابرت دنیرو، آل‌پاچینو و فرانک سیناترا که بر دیوار رستورانی در شهر نیویورک نصب شده‌اند به صرف نبودن عکس یک سیاهپوست در میان‌ این تصاویر آتش زده می‌شوند و کارت‌پستالی از تنها عکس مشترک مارتین لوترکینگ و مالکوم ایکس، جایگزین تمام این عکس‌ها می‌شود.
 ازاین‌رو این فیلم همواره محل جدال میان طرفداران و منتقدان اسپایک لی بوده است. با این حال این انتقادات هیچ‌گاه باعث نشده از محبوبیت اسپایک لی در سینمای آمریکا و جشنواره کن کاسته شود. مقامات جشنواره کن همچنین اخیرا عنوان کرده بودند که در نظر داشتند در صورت برگزاری جشنواره کن در سال2020 فیلم «پنج همخون» به کارگردانی اسپایک لی و ساخته نتفلیکس را نیز برای نخستین‌بار در این جشنواره نمایش دهند.