حاشیه‌ای بر نخستین انتخابات قرن جدید

محسن تولایی- خبرنگار

ستاد انتخابات وزارت کشور دیروز، جمعه 28خرداد یکی از آرام‌ترین ادوار برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری را پشت‌سر گذاشت. رصد تحولات انتخاباتی و مشارکت مردم در فضای شبکه‌های اجتماعی با دقت نظر بیشتری دنبال می‌شد و جریان رسمی اخبار را تحت‌تأثیر خود قرار می‌داد.
 در اتفاق نادر و شاید کم‌سابقه انتخاباتی تردید طیف گسترده‌ای از مردم برای مشارکت در انتخابات و گزینش میان نامزدها تا آخرین ساعات روز رأی‌گیری نیز ادامه داشت و بحث و گفت‌وگوهای زیادی را میان آنان در شبکه‌های اجتماعی رقم زده بود.
بسیاری از مخاطبان شبکه‌های مجازی سعی در مجاب کردن مردمی داشتند که به‌ دلیل ردصلاحیت بیشتر چهره‌های مقبول‌شان از در اکراه و قهر با صندوق رأی برآمده بودند. بعضی موفق بودند و برخی از این تلاش‌ها نیز به شکست انجامید. در عین حال فضای گفت‌وگوهای سازنده میان موافقان و مخالفان تراز جدیدی از احترام به مخالف را در میان آنان رقم زده بود.
گزارش‌های حضور گروه‌های گسترده مردم در شعب اخذ رأی از همان 7صبح فضای ستاد انتخابات وزارت کشور را در حالت تعجب قرار داده بود. مردم ساعت حضور خود پای صندوق‌های رأی را با توجه به شیوع بیماری کرونا به همان اول صبح انداخته بودند و در ساعات بعدی جمعیت گروه‌های حاضر در شعب انتخاباتی برخلاف انتخابات1396روند یکنواخت، آرام و متعادل‌تری را طی کرد.
اولین حاشیه قابل توجه روز رأی‌گیری از همان کلام دستور شروع انتخابات عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور قابل پیش‌بینی بود: رای‌های سفید. او همان ساعت 7صبح شروع رأی‌گیری خواست مردم رأی سفید ندهند و اراده خودشان را واضح نشان دهند.  
 این اتفاق در نظرسنجی‌های انتخاباتی نیز تا حدودی پیش‌بینی شده بود و گروه‌هایی از مردم با وجود تصمیم صددرصدی به مشارکت در انتخابات همچنان نامزد خودشان را انتخاب نکرده
بودند.
ظهر انتخابات زمان بروز شایعات بعدی انتخاباتی درباره میزان مشارکت براساس تعرفه آرای مصرف‌شده نیز بود. نخستین برآوردها حکایت از جمعیت رأی 7تا 10میلیون نفری و مشارکت حدودا 10درصدی تا نخستین ساعات بعدازظهر داشتند. در نهایت گزارش رسمی مشارکت تا ساعت13 یعنی 5ساعت پس از شروع رأی‌گیری 5میلیون نفر اعلام شد که مشارکتی در حدود 8درصد بود.
موتور محرک انتخابات هنوز به حرکت درنیامده بود و فضای شبکه‌های اجتماعی حکایت از چرخش مواضع مرددهای انتخاباتی به سمت حضور پای صندوق‌های رأی داشتند. برخلاف آمار اعلام‌شده در صداوسیما، خبرگزاری فارس رقم تعرفه‌ها را به نقل از وزارت کشور 8.5میلیون نفر اعلام کرد که حدود 14درصد مشارکت را دربرمی‌گرفت.
تحولات انتخاباتی و مشارکت مردم در فضای شبکه‌های اجتماعی تا دقایق آخر زمان اخذ رأی در فضای تحلیل مشارکت یا کناره‌گیری از حضور پای صندوق‌های رأی محور چانه‌زنی شهروندان بود. در برخی اتاق‌های شبکه‌های اجتماعی این موضوع که گزینش میان 4نامزد انتخاباتی چه تأثیری در زندگی مردم از فردای رای‌گیری خواهد داشت، داغ بود.
سومین نکته قابل توجه در رأی‌گیری 28خرداد1400 آرای سرنوشت‌ساز شعب انتخاباتی خارج از کشور بود. با توجه به پیش‌بینی‌ها نسبت به کاهش مشارکت مردم در این دوره از انتخابات سهم تخمینی 3.5تا 5میلیون‌نفری ایرانیان مقیم خارج از کشور برای جریان‌های سیاسی حائزاهمیت بود. چانه‌زنی واجدان شرایط رأی در فضای مجازی  و زمان‌بر بودن اخذ آرا، تردیدها نسبت به هر گونه پیش‌بینی انتخاباتی تا شب‌هنگام را افزایش داده بودند.
 اعلام نتایج وزارت کشور تا ظهر امروز شاید به شگفتی‌های انتخاباتی در پیش‌بینی‌های نخستین بیفزاید.