یادداشت
مردم به ادامه راه شفافیت رأی دهند
بهاره آروین- رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر
شفافیت یکی از مهم‌ترین دستاوردهای شورای پنجم شهر تهران به‌حساب می‌آید؛ دستاوردی که بدون شک نه‌تنها برای پایتخت کشور بلکه برای بسیاری از شهرهای بزرگ دیگر الگو شد. شاید 4سال پیش، اغلب کارشناسان تصورشان بر این بود که با وضعیت موجود، نمی‌توان گامی برای شفافیت برداشت، اما مدیریت پنجم شهر تهران با وجود همه دشواری‌های موجود، ایجاد سامانه شفافیت را در اولویت کاری خود قرار داد و اکنون بسیاری از موارد شورا و شهرداری پایتخت در اتاق شیشه‌ای قرار دارد. این دستاورد اقدامی بزرگ به‌شمار می‌رود و نیاز به تداوم دارد؛ آنگونه که پس از مدیریت شهری تهران، دولت و دیگر ارگان‌ها هم شفافیت را در دستور کار قرار دادند.
پیش از اینکه برنامه‌های شفاف‌سازی آغاز شود، ما با نگرانی زیادی از سوی مدیران ذیربط مواجه بودیم. مثلا زمانی که تصمیم گرفتیم بودجه شهرداری را شفاف و قابل تحلیل کنیم، مدیران مربوطه می‌گفتند «همین که قرار است فایلpdf بودجه شهرداری منتشر شود، عده‌ای با برنامه‌های فتوشاپی اقدام به حاشیه‌سازی می‌کنند و کاری از دست ما برنمی‌آمد. حالا اگر فایل اکسل بودجه را منتشر کنیم و حاشیه‌ها بیشتر شود چه باید کرد؟» اکنون اما دولت و بیشتر دستگاه‌های مختلف سایت شفافیت دارند و دیگر نگرانی‌های اینچنینی وجود ندارد. حالا قراردادها در همه دستگاه‌های دولتی منتشر می‌شود؛ اما خدا را شاکریم که شهرداری تهران و شورای شهر این دوره در این زمینه پیشگام بوده اند.
یکی از حوزه‌های مهمی که محمل فساد بود، حوزه صدور مجوزهای شهرسازی بود. بر این اساس، اطلاعات همه پروانه‌های ساختمانی که از سال۹۷ به بعد پرونده‌شان تشکیل و برای آنها پروانه صادر شده بود را منتشر کردیم. همچنین تمامی امضاهای شوراهای معماری را برای هر پروانه ساختمانی روی وب‌سایت شفافیت آوردیم. این اطلاعات از داخل حساب شهروندی «تهران من» نیز قابل دسترسی است. با انتشار این اطلاعات تصمیم‌گیرندگان دیگر به‌راحتی پای تخلف را امضا نمی‌کنند؛ چون می‌دانند این امضاها دیگر لابه‌لای زونکن‌ها و در آرشیو نگهداری نمی‌شود؛ بلکه جلوی چشم میلیون‌ها شهروند و در دسترس عموم مردم قرار دارد. البته هرگاه راه‌های فساد را ببندید راه‌های دیگر برای آن باز می‌شود. در هر حوزه‌ای که خواستیم شفافیت ایجاد کنیم دیدیم با بستن یک راه، راه‌درروهای دیگری برای فساد باز می‌شود. به همین دلیل مدعی نیستم که تخلفات در شهرداری به صفر رسیده، اما می‌توانیم ادعا کنیم که تخلفات کاهش محسوسی داشته و دلیل آن هم این است که شفافیت در مدیران و کارکنان احتیاط ایجاد می‌کند.
همین امر، فساد و تخلف را به شکل محسوسی کاهش می‌دهد. درواقع، اصلی‌ترین کارکرد شفافیت پیشگیری از فساد است، نه کشف آن.
یکی از پیامدهای مهم شفافیت، اعتمادسازی میان مردم است. در این راستا ابتدا ارتباط مردم با شهرداری از طریق درگاهی واحد، ایجاد شد و سپس سامانه‌های ۱۸۸۸ و ۱۳۷ در این درگاه واحد ارتقا یافت. اکنون مردم به‌راحتی می‌توانند از طریق درگاه «تهران من» پیام خود را در این سامانه‌ها ثبت، پیگیری و بازخورد خود را از خدمات و نحوه رسیدگی به پیام‌ها ثبت کنند.
ما 4سال در شورای شهر تلاش کردیم تا بدنه شهرداری که سال‌ها به نبود شفافیت عادت کرده بود با شفاف‌سازی کنار بیاید. درست است که طرح بنده در اوایل کار، طرح شهرداری تمام‌شیشه‌ای بود اما پس از ورود به شورا با هزار پستوی تودرتو مواجه شدم. ابتدا تنها 4حوزه مهم را برای ایجاد شفافیت درنظر داشتیم اما پس از ورود متوجه شدیم حوزه‌های بسیاری نیازمند شفافیت است. به هر حال باید تلاش کنیم تا با همین حرکات بسیار کند، شرایط را تا حدودی تغییر دهیم و تکمیل آن را از شوراهای بعدی
مطالبه کنیم.
در همه‌جای دنیا حرکت شفافیت کند و سخت بوده است اما اگر پیگیر باشیم شاید یک دهه بعد به جایی برسیم که فساد کاهش چشمگیری پیدا کند و اعتماد مردم هم به نهاد شهرداری افزایش یابد. به باور من، شورای ششم باید در دو حوزه به‌صورت زیرساختی کار کند. یکی حوزه املاک و دیگری حوزه واحدهای تابعه. بحث واحدهای تابعه چه در دولت و چه در شهرداری وجود دارد و راهی برای تخلف و فساد محسوب می‌شود؛ چراکه هرکاری در ستاد شهرداری یا دولت قابل انجام نیست، در این واحدها قابل انجام است. این شرکت‌ها و سازمان‌ها اگر کاری را نتوانند انجام دهند و نیاز به راه دررو داشته باشند واحدهای دیگری در زیرمجموعه خود ایجاد می‌کنند.
ما برای ایجاد شفافیت در این واحدها تلاش کردیم، اما به‌دلیل وجود برخی مقاومت‌ها نتوانستیم کار را تکمیل کنیم. بنابراین یک بسته بزرگ شفافیت برای شورای ششم وجود دارد و آن بحث واحدهای تابعه شهرداری تهران است.
علاوه بر این، شورای ششم باید روی برقراری ارتباط شهروندان با وب‌سایت شفاف هم کار کند؛ چراکه کاربری این سایت هنوز ساده نیست. ما آیین‌نامه حمایت از گزارشگران تخلف را هم تا پیش از پایان دوره تصویب خواهیم کرد اما برای اینکه برنامه سوت‌زنی (حمایت از گزارشگران فساد) محقق شود باید کاربری این سایت بهبود یابد و شهروندان با آن بیشتر آشنا شوند. به هر حال امیدوارم راه شفافیت ادامه یابد و مردم به کسانی رأی دهند که شفافیت شعار آنهاست.