هله هوله‌ها در کمین بچه‌ها

رضا نیکنام | خبرنگار:

منطقه 18

وقتی بچه‌های قد و نیم قد با روپوش یکدست و همرنگ در کوی مدرسه‌ راه می‌افتند حس زندگی را به این خیابان می‌بخشند. در این زمان‌ خرید انواع خوراکی از فروشندگان سیار و چرخی‌های دور و بر مدرسه شایع است. بچه‌هایی که بیشترشان کم‌سن هستند و تجربه‌ زیادی ندارند، برای خوشگذرانی و تفریح به سمت این دستفروش‌ها خیز برمی‌دارند و لحظه‌ای طول نمی‌کشد که خوراکی‌های رنگی را تهیه و نوش جان می‌کنند. مواد غذایی غیر‌بهداشتی که مشخص نیست چگونه و در کجا درست شده‌اند. بچه‌ها با ولع لواشک، آلوچه و... می‌خرند و می‌خورند و دستفروشان پول به جیب می‌زنند و معلوم نیست مقوله حفظ سلامت و جان بچه‌ها کجای ماجرا قرار گرفته است.  
    
 به صدا در آمدن زنگ آخر مدرسه برای دستفروشان و دوره‌گرد‌های دور و بر مدارس، ساعت شروع کار است. این گروه از کاسبان غیر‌مجاز شهر جای ثابتی برای کسب و کار ندارند و وقتی خورشید به وسط آسمان می‌رسد مسیر چرخ‌دستی‌شان را به سمت مدارس و واحدهای آموزشی کج می‌کنند و تا زمانی که دانش‌آموزان در خیابان باشند، به کسب و کار مشغولند. هنگام ظهر معابر و پیاده‌روهای کوی مدرسه شلوغ و پرهیاهوست. علت نامگذاری کوی مدرسه به این نام، وجود مدارس و واحد‌های آموزشی بسیار در این محدوده است.

در طول هفته دستفروشان زیادی به این خیابان می‌آیند تا کاسبی کنند. کنار پیاده‌رو متوجه دستفروشی می‌شویم که چرخ‌دستی‌اش را به جدول کنار خیابان تکیه داده و در حالی که نور آفتاب به‌صورتش خیمه انداخته، نگاهش را به قدم دانش‌آموزان دوخته و با دیدن آنها فوری نایلون روی سینی لواشک‌ها را کنار می‌زند. پیرمرد 70 ساله به نظر می‌رسد. دستمال یزدی‌اش را با آب کدر رنگ داخل سطل پلاستیکی کنارش خیس کرده و دور و بر سینی لواشک‌ها را به اصطلاح خودش تمیز می‌کند. هوا در این ساعت روز گرم است.

عرق از سر و روی مرد دستفروش می‌ریزد و با آستین پیراهن عرق پیشانی‌اش را می‌گیرد. زمان تعطیلی مدارس در کوی مدرسه غوغایی به پا می‌شود. انواع و اقسام خودرو برای جابه‌جایی دانش‌آموزان جلو مدارس یا داخل حیاط صف می‌کشند و والدینی که منتظر فرزندانشان هستند، به این شلوغی می‌افزایند. در یک چشم به هم زدن پیاده‌روها و کنارگذر کوی مدرسه، پر از بچه‌هایی می‌شود که خانه‌شان همین اطراف است و هر روز مسیر مدرسه تا خانه را پیاده طی می‌کنند و هفته‌ای 2 یا 3 بار، شاید هم بیشتر، از دستفروش کنار خیابان خرید می‌کنند.


بدو بدو... لواشک آلو، برگه هلو

آقای فروشنده با دیدن این مشتری‌ها حسابی ذوق می‌کند و با ته صدایی که دارد این‌گونه بازار گرمی می‌کند: «بدو بدو...! لواشک آلو، برگه هلو...» و دوباره ادامه می‌دهد: «تروتازه، ترش و خوشمزه...» 

«حسن اکبری» 9 ساله، دانش‌آموز مدرسه امام جعفر صادق(ع) با همکلاسی‌اش «آرش قبادی» کنار مرد دستفروش آمده تا مقداری لواشک بخرند و بخورند. حسن از جیبش اسکناس 2هزار تومانی در می‌آورد و به فروشنده می‌دهد. پیرمرد نگاهی به پول مچاله شده می‌اندازد و مقداری لواشک داخل نایلون می‌گذارد و به دستش می‌دهد. حسن مثل همیشه خوراکی‌اش را با آرش تقسیم می‌کند و با لذت شروع به خوردن لواشک می‌کنند. بعد از چند دقیقه تعداد بچه‌ها، دور دستفروش‌ها زیاد می‌شود. صدرا، کیوان، امیرحسین، شهروز، سینا و... سن و سال آنها متفاوت است؛ از بچه‌های ابتدایی تا دوره متوسطه و پیش‌دانشگاهی. 

«احمد مرادی» از دانش‌آموزان دوره متوسطه چند قدم عقب‌تر از دوستانش می‌ایستد. وقتی دوستش لواشکی را به او تعارف می‌کند، آن را قبول می‌کند و درحالی که چشمانش را به زمین گره می‌زند لواشک را به دندان می‌گیرد. دستفروشان دور و بر مدارس می‌دانند بچه‌ها چه خوراکی‌هایی دوست دارند،

برای همین هیچ‌وقت از فروش این نوع هله هوله‌ها ناامید نمی‌شوند. با اینکه در شهر تهران، مأموران شهرداری با دستفروشان برخورد می‌کنند، اما راه‌حل اساسی این معضل را باید در افزایش میزان آگاهی خانواده‌ها و فرزندانشان جست‌وجو کرد. مثلاً جدی گرفتن صحبت پزشکان یا کارشناسان بهداشت درباره خطرها و بیماری‌هایی که در مسیر خانه تا مدرسه جان فرزندانشان را به خطر می‌اندازد. 


وظیفه مرکز بهداشت تذکر و مکاتبه با شهرداری است

اجناس و خوراکی‌هایی مثل لواشک، آلوچه، آب زرشک، فالوده و... که به شکل باز و فله‌ای در شهر و محله‌ها، به‌ویژه در محدوده مدارس عرضه می‌شود تا چه اندازه خطرناک هستند؟ فعالیت مراکز بهداشت و محیط در حوزه سلامت شهروندان، چارچوب تعیین شده‌ای دارد و این واحد وظیفه‌ای در زمینه نمونه‌برداری و آزمایش مواد خوراکی‌های غیر‌مجاز و بیان نتایج آن در جامعه ندارد. 

«سارا کریمی» مسئول واحد بهداشت و محیط جنوب و شمال تهران شامل مناطق 2، 5، 9، 18، 20، 21 و 22  درباره تنها راهکاری می‌گوید که برای کاهش و حذف معضل دستفروشی و عرضه مواد خوراکی غیر‌مجاز از جمله لواشک، آلوچه و... جلو مدارس وجود دارد: «اگر شهروندان با این‌گونه دستفروشان در اطراف مدرسه مواجه شدند حتماً با شماره «190» سامانه رسیدگی به مشکلات بهداشت مواد غذایی تماس بگیرند تا کارشناسان بهداشت از محل بازدید و پس از تأیید مشکلات بهداشتی مواد خوراکی عرضه شده، ضمن تذکر با مسئولان شهرداری مناطق مختلف مکاتبه کرده تا به سرعت نسبت به جمع‌آوری دستفروشان اقدام شود.» 

از صحبت‌های مسئول واحد بهداشت و محیط جنوب و شمال تهران که فعالیت این حوزه را طبق قانون تنها در تذکر، اطلاع‌رسانی و مکاتبه با مسئولان شهرداری خلاصه می‌کند، می‌توان فهمید چرا هنوز در شهرمان دستفروشان مواد غذایی غیر‌بهداشتی فعالیت می‌کنند. وی ادامه می‌دهد: «والدین دانش‌آموزان آگاه باشند که مواد غذایی بدون بسته‌بندی و مهراستاندارد سلامت فرزندان‌شان را به خطر می‌اندازد.» کریمی تأکید می‌کند که تنها‌ کاری که از مسئولان واحد بهداشت و محیط برمی‌آید تذکر، اخطار و در نهایت ارائه گزارش به مسئولان شهرداری است، چراکه تنها شهرداری به‌طور رسمی و قانونی می‌تواند دستفروشان را جمع‌آوری کند.