راهبرد‌های لازم‌الاجرا در مدیریت سگ‌های بی‌صاحب

فرزاد علیزاده- فعال محیط‌زیست و حقوق حیوانات

افزایش جمعیت سگ‌های بی‌صاحب یک معضل جهانی است. سازمان جهانی بهداشت حیوانات(OIE) در فصل7.7، دستورالعمل مدیریت جمعیت سگ‌ها را برای تمامی 180کشور عضو تعیین می‌کند. این دستورالعمل فاقد جزئیات است به همین دلیل ائتلافی بین‌المللی به نام ICAM (ائتلاف بین‌المللی مدیریت حیوانات همراه) شکل گرفت که خود از نهادهای معتبری همچون پیمان جهانی کنترل هاری تشکیل شده است.
دستورالعمل آیکم نسخه ۲۰۱۹ برای روش‌های کنترل جمعیت حیوانات شهری توسط سازمان جهانی بهداشت حیوانات به اشتراک گذاشته شده است و کشورهای عضو ازجمله ایران ملزم به اجرای آن هستند.
آیکم بر این باور است که مسئولیت مدیریت جمعیت سگ‌ها بر عهده دولت‌های محلی و مرکزی است و با توجه به شرایط محلی باید یک شیوه اخلاقی مؤثر اتخاذ کرد.
سه روش کشتار سگ‌ها، عدم‌غذارسانی و انتقال به پناهگاه‌ها روش‌هایی هستند که تاکنون اجرا و یا پیشنهاد شده‌اند که آیکم در مورد آنها نظرات مشخصی دارد.
درمورد حذف فیزیکی سگ‌ها آیکم معتقد است که علاوه بر بی‌اخلاقی، ناکارآمد هم بوده است. دلیل بر ناکارآمدی این روش، جمعیت سگ‌ها‌ هیچ‌گاه کاهشی نبوده است.
در مورد عدم‌غذارسانی آیکم معتقد است  که هرگونه کاهش منابع غذایی باعث افزایش رقابت و پرخاشگری سگ‌ها و تعارض بیشتر آنها با انسان می‌شود. همچنین این روش رویکرد اخلاقی ندارد.
در مورد انتقال به پناهگاه‌ها آیکم معتقد است که وجود پناهگاه در کنار دیگر روش‌های مدیریتی می‌تواند مؤثر باشد و نباید به‌عنوان راه‌حل اصلی به آن نگاه کرد.
آیکم معتقد است که پس از یک سرشماری دقیق از جمعیت سگ‌ها با درنظر گرفتن شرایط محلی، باید روشی را انتخاب کرد که اخلاق‌مدارانه و متمرکز بر دلایل ریشه‌ای افزایش جمعیت سگ‌ها و نه فقط متمرکز بر جمعیت فعلی سگ‌ها باشد.
یکی از روش‌هایی که مورد تأیید آیکم است روش زنده گیری، عقیم‌سازی، تزریق واکسن و رهاسازی(CNVR )است. این روش در کنار کنترل مراکز مجاز توله کشی، آموزش به کودکان و جوامع جهت رفتارشناسی سگ‌ها و البته تداوم اجرای تمامی آنها بسیار مؤثر است. البته آیکم به این نکته اذعان دارد که برای بعضی از سگ‌ها این روش نمی‌تواند کارا باشد که باید از روش‌های دیگری استفاده کرد. فقط در مواقعی که هیچ درمانی برای سگ وجود ندارد باید از روش یوتانایز طبق استانداردهای آیکم استفاده کرد.
آیکم قویا معتقد است که اگر مردم شاهد کنترل جمعیت غیراخلاقی سگ‌ها باشند، ممکن است دچار آسیب‌های روحی و روانی شوند. اینکه سازمان دامپزشکی ایران که سابقه عضویتش در این سازمان بیش از 60سال است و به تازگی نیز به‌عنوان دبیر کلOIE در آسیا و اقیانوسیه انتخاب شده است؛ چرا تاکنون دستورالعمل لازم‌الاجرای آیکم را ارائه نداده است و در مقابل روش‌های غیرعلمی و غیراخلاقی حذف فیزیکی سگ‌ها سکوت اختیار کرده است، جای سؤال دارد.

متن‌کامل در سایت‌روزنامه newspaper.hamshahri.org