مذاکره سه‌جانبه برای تعیین راهبرد ایران در برابر تهدید اسنپ‌بک
سیده‌زهرا عبداللهی؛ روزنامه‌نگار
در شرایطی که فشارهای غرب برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا همان «اسنپ‌بک» وارد مرحله تازه‌ای شده، تهران در حال طراحی نقشه‌ای واحد برای مقابله با این سناریو است. خبرها از برگزاری نشستی مهم در سطح عالی حکایت دارد؛ مذاکره‌ای سه‌جانبه میان رئیس مجلس شورای اسلامی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و سیدعباس عراقچی دیپلمات ارشد هسته‌ای کشور، با هدف تعیین راهبرد مشخص جمهوری اسلامی ایران در برابر بازگشت خودکار تحریم‌ها. اهمیت این نشست زمانی روشن‌تر می‌شود که بدانیم فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند همه دستاوردهای برجام را بی‌اثر کند و اقتصاد کشور را دوباره در معرض فشار حداکثری قرار دهد.
علیرضا سلیمی، عضو هیأت رئیسه مجلس، در توضیح روندهای جاری تأکید می‌کند که موضوع مکانیسم ماشه از سوی مجلس به‌طور جدی دنبال می‌شود و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مسئول جمع‌بندی نهایی طرح‌ها و پیشنهادهاست. او می‌گوید تاکنون بیش از ۱۴ طرح از سوی نمایندگان برای مواجهه با سناریوهای مختلف ارائه شده، اما هنوز تصمیم قطعی درباره فوریت یا نحوه طرح آنها گرفته نشده است. به گفته سلیمی، هر جمع‌بندی‌ای که کمیسیون امنیت ملی به آن برسد، به‌عنوان مبنای اقدام رسمی مجلس در صحن علنی مطرح خواهد شد.
این سخنان نشان می‌دهد مجلس در پی آن است که با سنجش دقیق همه گزینه‌ها، راهی انتخاب شود که هم بازدارنده باشد و هم از شتاب‌زدگی پرهیز کند. وجود طرح‌های متعدد از سوی نمایندگان، نشانه‌ای از عزم پارلمان برای نقش‌آفرینی جدی در این پرونده حساس است. در عین حال، تأکید بر مشورت‌های راهبردی با وزارت امور خارجه و دیگر مقامات امنیتی نشان می‌دهد نهادهای مختلف کشور در حال هماهنگ‌سازی رویکردی واحد هستند. این هماهنگی برای ارسال پیام روشن به افکار عمومی داخلی و طرف‌های خارجی ضروری است: ایران در برابر سناریوی اسنپ‌بک دست‌بسته نخواهد بود.
سلیمی همچنین درباره اجرای مصوبه مجلس در زمینه همکاری‌های هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خاطرنشان می‌کند: قانون مجلس در این حوزه قطعی است و شرایط اجرای آن به تشخیص شورای عالی امنیت ملی محول شده. او با لحنی صریح می‌گوید حالا که شروط ایران محقق نشده، قانون باید بی‌درنگ به مرحله اجرا برسد و از این پس هرگونه همکاری خارج از چارچوب مصوب، غیرقانونی تلقی خواهد شد. این اظهارات را می‌توان هشداری آشکار به طرف‌های غربی دانست که تهران در اجرای مصوبات خود جدی است و هرگونه انتظار برای عقب‌نشینی ایران بیهوده خواهد بود.
با این حال، او درباره گزینه خروج از معاهده NPT توضیح می‌دهد که چنین تصمیمی هنوز در سطح رسمی مطرح نشده و گزارشی از آن به هیأت رئیسه نرسیده است. این نشان می‌دهد که مقامات کشور در عین اتخاذ مواضع قاطع، همچنان بر گام‌های تدریجی و حساب‌شده تأکید دارند. خروج از NPT همچنان به‌عنوان گزینه‌ای بازدارنده روی میز باقی مانده، اما هنوز به‌عنوان تصمیم قطعی وارد دستور کار نشده است.
تصویر کلی از روندهای اخیر بیانگر آن است که ایران در حال آماده‌سازی پاسخی چندلایه به تهدید اسنپ‌بک است. از یک‌سو مجلس با طرح‌های گوناگون می‌کوشد اراده سیاسی و قانونی کشور را تثبیت کند و از سوی دیگر، شورای امنیت و وزارت خارجه در حال طراحی سناریوهای هماهنگ هستند. در چنین فضایی، نشست سه‌جانبه اخیر را می‌توان نه یک دیدار تشریفاتی، بلکه بخشی از راهبرد کلان تهران برای مدیریت آینده پرونده هسته‌ای دانست.
از نگاه ناظران سیاسی، این تحرکات پیامی روشن برای افکار عمومی داخلی نیز دارد. جامعه ایران در برابر زیاده‌خواهی‌های غربی‌ها انتظار موضعی واحد و قاطع دارد. هماهنگی میان مجلس، شورای امنیت و وزارت خارجه دقیقاً در همین چارچوب معنا پیدا می‌کند: جلوگیری از هرگونه شکاف در داخل و ارسال پیام وحدت و انسجام به بیرون. تجربه‌های گذشته نشان داده هر زمان صدای واحدی از تهران به گوش رسیده، طرف مقابل ناگزیر به عقب‌نشینی شده است.
به نظر می‌رسد طی هفته‌های آینده، کمیسیون امنیت ملی جمع‌بندی نهایی خود را اعلام می‌کند و مسیر طرح در صحن مجلس مشخص خواهد شد. هم‌زمان، مذاکرات در سطوح عالی ادامه خواهد یافت تا ایران برای هر سناریوی احتمالی آماده باشد. آنچه مسلم است، تصمیم‌گیران کشور در پی آنند که این بار پرونده هسته‌ای را نه با واکنش‌های مقطعی، بلکه با رویکردی فعالانه و حساب‌شده مدیریت کنند.
در نهایت، آنچه از مجموع مواضع و تحرکات اخیر برداشت می‌شود، عزم جمهوری اسلامی ایران برای ایستادگی در برابر فشارهای بین‌المللی است. آیا غربی‌ها توان و اراده فعال‌سازی مکانیسم ماشه را دارند یا در برابر اراده تهران عقب‌نشینی خواهند کرد؟ پاسخ این پرسش به آینده نزدیک موکول است، اما پیام ایران از هم‌اکنون آشکار است: با اجماع داخلی و راهبردی سنجیده، کشور آماده مقابله با سناریوی اسنپ‌بک خواهد بود.
