آفریقا رو در رو با موج سوم کرونا

فاطمه عباسی- روزنامه‌نگار

موج سوم همه‌گیری کرونا در حالی قاره آفریقا را دچار چالش کرده که ذخیره واکسن آن رو به اتمام است و از واردات جدید نیز خبری نیست.
سازمان بهداشت جهانی با تأکید بر فوریت نیاز این قاره به واکسن، از افزایش 30‌درصدی موارد ابتلا به بیماری کرونا طی یک‌هفته اخیر خبر داده و نسبت به توقف واکسیناسیون در کشورهای این منطقه هشدار داده است. براساس اعلام این سازمان، شیوع کرونا در 14کشور آفریقایی در حال افزایش است و تنها در هفته گذشته، 8کشور شاهد افزایش ناگهانی موارد ابتلا و پذیرش بیمارستانی بیماران بوده‌اند.
روزنامه گاردین به نقل از دکترموئتی، مدیر منطقه‌ای سازمان بهداشت جهانی در آفریقا نوشته است: «خطر موج سوم در آفریقا واقعی و در حال افزایش است. اولویت ما روشن است؛ بسیار مهم است که واکسن را به سرعت به آفریقا برسانیم.»
او با تأکید بر موفقیت واکسیناسیون در کشورهای پیشرفته گفت: «درحالی‌که برخی کشورهای غربی به فکر واکسینه‌کردن نوجوانان هستند، کشورهای آفریقایی در واکسیناسیون گروه‌های پرخطر خود نیز با مشکل مواجهند.» سازمان بهداشت جهانی ضعف در رعایت اقدامات عمومی بهداشتی، افزایش رفت‌وآمدها و تعاملات و آغاز فصل سرد سال در نیمکره‌جنوبی را در بدتر شدن شرایط این قاره مؤثر دانست.
براساس آمار، با وجود پیوستن کشورهای قاره آفریقا به مراحل مقدماتی مطالعات برخی واکسن‌های کرونا از قبیل واکسن سینووک چین، فقط 50میلیون دوز واکسن در آفریقا تزریق شده که 31میلیون دوز آن در 50کشور با مجموع جمعیت بیش از یک‌میلیارد نفر بوده است و عمده افراد واکسینه شده در دریافت دوز دوم واکسن خود با مشکل روبه‌رو هستند. مقام‌های ارشد بهداشتی در آفریقا نگرانی عمده‌ای نسبت به بحران در حال وقوع این قاره دارند، چراکه معتقدند با توجه به سیستم ضعیف بهداشت در این منطقه، وضعیتی مشابه یا بدتر از هند رخ خواهد داد.
آفریقا با ثبت 5میلیون مبتلا و بیش از 130هزار مرگ به‌طور رسمی، 2.9درصد موارد ابتلا و 3.7درصد موارد مرگ‌ومیر در سطح جهان را به‌خود اختصاص داده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که آمار واقعی، احتمالا چندین برابر این آمار است زیرا اکثر افراد در این قاره از غربالگری یا آزمایش امتناع کرده و در برابر ارائه مشخصات خود اعتراض می‌کنند.
بسیاری از کشورهای آفریقایی امیدوار بودند برنامه کوواکس(مکانیسم جهانی توزیع عادلانه واکسن کرونا) با حمایت سازمان ملل متحد، دسترسی عادلانه به واکسن کرونا در سراسر جهان را تضمین کند، اما این کمک‌ها حتی نتوانست کسری از نیاز واکسیناسیون در این قاره را تامین کند. این‌ در حالی است که کشورهای ثروتمند تمام ذخیره موجود واکسن در جهان را خریداری کرده‌اند. تولیدکنندگان هندی واکسن آسترازنکا نیز تنها روی تامین تقاضای داخلی متمرکز شده‌اند.
پروفسور ژون‌ماقی کایمبه، عضو گروه ویژه ضد‌ویروس کرونا در آفریقا، هفته گذشته به رادیوی سازمان ملل در کنگو گفت که افزایش تعداد موارد ابتلا و اشباع‌شدن مراکز بهداشتی و درمانی گواه روشنی بر شروع موج سوم کرونا در این قاره است.
روند واکسیناسیون در آفریقای‌جنوبی، به‌دلیل مشکلات ایجادشده در خط تولید کارخانه‌ تولید واکسن جانسون‌وجانسون در آمریکا مختل شده و موارد و مرگ‌ومیر دراین کشور افزایش یافته است. حتی در کشورهای توسعه‌یافته جنوب صحرای آفریقا نیز از هر 40نفر، یک‌نفر دوز اول واکسن را دریافت کرده‌ و آمار مرگ‌ومیر نشان می‌دهد که موارد واقعی ابتلا به‌دلیل کمبود غربالگری ممکن است 2 یا حتی 3برابر بیشتر باشد. اوگاندا نیز که فقط یک‌سوم از 3میلیون واکسن تخصیص‌یافته کوواکس را دریافت کرده، هفته گذشته 131درصد افزایش موارد ابتلا را ثبت کرد و وارد قرنطینه‌ای 6هفته‌ای شد.
بررسی‌های انجام‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که امکانات بهداشتی و شمار کادر درمان برای بیماران کرونا در بسیاری از کشورهای آفریقایی ناکافی است .اغلب 23کشور بررسی‌شده، کمتر از یک تخت مراقبت ویژه (ICU) به ازای هر 100هزار نفر جمعیت در اختیار دارند و تنها یک‌سوم این کشورها به دستگاه‌های ونتیلاتور دسترسی دارند. این در حالی است که کشورهای ثروتمندی مانند آلمان و آمریکا بیش از 25تخت ICU به ازای هر 100هزار نفر در اختیار دارند.
یک مطالعه جدید با دنبال کردن 3هزاربیمار کرونایی که از‌ماه مه تا دسامبر سال گذشته در بخش مراقبت ویژه بیمارستان‌های 10کشور آفریقایی پذیرفته شده بودند، نشان داد تقریباً نیمی از آنها ظرف 30روز از زمان بستری درگذشتند.
برخی کشورهای آفریقایی مانند تانزانیا، چاد و اریتره هنوز هیچ برنامه‌ای را برای واکسیناسیون آغاز نکرده‌اند. همزمان کشور سیشل با وجود آمار بالای واکسیناسیون، شیوع مجدد بیماری را گزارش داده؛ امری که احتمالا به‌دلیل شیوع سویه‌های جدید ویروس کرونا و کارایی نسبتا کم واکسن سینوفارم چینی رخ داده است. مطالعات دیگری نشان داده که با ادامه یافتن همه‌گیری در این قاره، میلیون‌ها آفریقایی به زیر خط فقر رانده شده و افراد بیشتری نیز مجبور به تسلیم شدن در برابر درآمد کم و دشوار و کیفیت پایین زندگی هستند. تبعات بحران کرونا، حرکت رو به رشد اقتصاد این قاره را دچار توقف و حتی پسرفت کرده است.
آنالیز مرکز تحقیقات پیو در آمریکا نشان داد که رکود اقتصادی ناشی از کووید-19، 131میلیون نفر را در سراسر جهان به سمت فقر سوق داده است؛ در این میان، جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا شرایط دشوارتر و بعضا حرکت معکوس اقتصادی را تجربه می‌کنند.
پیش از شیوع بیماری کرونا، حدود 494میلیون نفر از جمعیت 1.14میلیارد نفری کشورهای جنوبی صحرای آفریقا در فقر زندگی می‌کردند که تخمین‌های جدید افزایش 40میلیون نفری این تعداد را نشان داده است.