اتمام پروژه‌های نیمه‌کاره در قم

روح‌الله کریمی-خبرنگار

 از سال 1375 که قم از استان مرکزی جدا شد و به عنوان یک استان مستقل در ساختار سیاسی و تقسیمات کشوری قرار گرفت، رسیدگی به مسائل این استان جدی‌تر شد. ولی محرومیت‌ها و مشکلات قم چنان انباشته شده که جبران عقب‌افتادگی‌ها طولانی شده است. با نزدیک‌ شدن به انتخابات ریاست جمهوری، عملکرد دولت‌های قبلی و پیش‌بینی تحرک دولت آینده در رسیدگی به مسائل مهم، موضوع گفت‌وگوهای روزمره مردم است. برای همین به میان مردم و کارشناسان رفتیم تا دغدغه‌های مهم و مسائل مبتلابه استان را بدانیم.

حاشیه‌نشینی؛ معضل جدی
وحید اکبری یکی از شهروندان که در محله 7 تیر سکونت دارد در مورد دغدغه‌‌های مردم استان گفت: اوضاع کسب و کار مردم به ویژه پس از شیوع ویروس کرونا مطلوب نیست و رئیس جمهوری آینده باید بر اساس پهنه‌بندی مشاغل استانی به مسئولان استان قم اختیارات کافی بدهد که به این مسائل رسیدگی کنند.وی حاشیه‌نشینی را یکی از معضلات جدی در شهر قم عنوان و بیان کرد: بخش قابل توجهی از مناطق شهری قم درگیر معضلات اجتماعی و فرهنگی ناشی از حاشیه‌نشینی است. شهروندان محله‌های مختلف از تبعات گسترده حاشیه‌نشینی در امان نیستند و این وظیفه دولت است که با مشارکت مسئولان محلی برای ساماندهی محله‌های پرخطر اقدام کند.
این شهروند رسیدگی به وضع نامطلوب بافت فرسوده را یکی دیگر از دغدغه‌های مهم دانست و گفت: در این محله‌ها علاوه بر مشکلات زیست محیطی، دسترسی آسان و سریع به کانون‌های جمعیتی و خدمات‌رسانی به آنها یا امکان پذیر نیست یا به سختی انجام می‌شود. به عنوان مثال اگر در یکی از واحدهای مسکونی آتش‌سوزی اتفاق بیفتد، دسترسی نیروهای خدمات‌رسان به محل مورد نظر آسان نیست.

تغییر سیمای عمومی قم و معضل معتادان
طاهره روشنایی یکی دیگر از شهروندان قم که در منطقه نیروگاه زندگی می‌کند، مهم‌ترین دغدغه خود را تغییر سیمای عمومی شهر قم عنوان و اظهار کرد: وضعیت فرهنگی و اجتماعی قم اصلا برازنده مردم این شهر نیست و تغییرات محسوسی در چهره این شهر مذهبی دیده می‌شود که نگران کننده است.
وی که مادر سه فرزند است، به ضعف فرهنگ عمومی در برخی مناطق شهری اشاره کرد و افزود: به دلیل نبود فعالیت‌های آموزشی، ترویجی و... نحوه معاشرت، رفتار و رعایت حقوق شهروندی در برخی مناطق شهری بسیار ضعیف است. از سوی دیگر حضور افراد معتاد در شهر و بوستان‌ها با وضعیت نابهنجار باعث از بین رفتن آرامش و احساس امنیت خانواده‌ها می‌شود. علاوه بر این، فضای سبز محله‌ای در بسیاری از مناطق قم وجود ندارد و ما برای استفاده از فضاهای تفریحی مجبوریم چند کیلومتر را طی کنیم.

کم‌توجهی به اولویت‌های توسعه قم
در ادامه برای اطلاع از مهم‌ترین مسائل استان قم سراغ دو تن از کارشناسان رفتیم. یکی از کارشناسان استان که سابقه 30 سال فعالیت رسانه‌ای دارد به خبرنگار همشهری گفت: بر اساس سند توسعه استان قم، اولویت توسعه با بخش خدمات است. از آنجا که استان قم، استانی زائرپذیر است به طور طبیعی بخش خدمات باید بیش از بخش‌های دیگر مورد توجه قرار گیرد در حالی که تاکنون این گونه نبوده و همواره توجه بیشتر دولت‌ها بر بخش صنعت استوار است.
محمد شاکری افزود: فعالیت‌های انجام شده در سال‌های گذشته نیز این ادعا را تائید می‌کند، به گونه‌ای که چند شهرک و ناحیه صنعتی مانند شکوهیه، محمودآباد، سلفچگان، طغرود، خورآباد و امثال آن علاوه بر این که راه اندازی شدند، توسعه هم یافتند، اما از 12 منطقه نمونه گردشگری، تنها یک مورد به بهره برداری رسیده است.وی با بیان این که دولت سیزدهم باید یکی از اولویت‌هایش را در مورد قم، توسعه بخش خدمات قرار دهد و طرح‌های در نظر گرفته شده در این خصوص را تکمیل یا راه اندازی کند، اظهار کرد: از مهم‌ترین این طرح‌ها می‌توان به طرح متوقف شده فرودگاه بین المللی قم اشاره کرد که 11 سال از کلنگ زنی آن می‌گذرد و با آنکه مردم، مراجع تقلید و سرمایه‌گذاران بارها در مورد تکمیل آن مطالبه‌گری کرده‌اند اما هنوز متوقف مانده است. شاکری گفت: راه‌اندازی مناطق نمونه گردشگری قم که 11 مورد از 12 مورد آن هنوز راه‌اندازی نشده از دیگر مواردی است که می‌تواند موجب توسعه بخش خدمات شود. منطقه نمونه گردشگری کهک و حوض‌سلطان از جمله این موارد است که می‌تواند به توسعه بخش خدمات و ایجاد هزاران شغل مستقیم و غیرمستقیم کمک کند. وی بیان کرد: انتظار دیگر از دولت سیزدهم، حل مشکلات بافت‌های فرسوده و توسعه محله‌های مرکزی شهر قم است. گرچه در چند سال گذشته فعالیت‌هایی برای توسعه شهر قم انجام شده اما مشکل بافت فرسوده و محله‌های مرکزی مانند خیابان‌های انقلاب، امام خمینی(ره)، شهید دل آذر و شهدا همچنان باقی است. از جمله مسائل مهم این خیابان‌ها، ترافیک، کمبود سرانه فضای سبز، وجود معابر تنگ و باریک در بیشتر این مناطق است. شاکری با اشاره به لزوم تعیین تکلیف و اتمام طرح‌های نیمه کاره، تأکید کرد: اتمام طرح اتصال منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان به راه‌آهن سراسری، اتمام پروژه متروی قم که در سه زمینه خدمات، اقتصادی و ایجاد اشتغال موثر است و تعیین تکلیف پروژه مونوریل، می‌تواند تحولی اساسی در قم ایجاد کند. وی افزود: یکی دیگر از مسائلی که باید دولت سیزدهم به آن توجه ویژه داشته باشد، جذب گردشگر در شهر قم است. قم به دلیل افتخار میزبانی حرم حضرت معصومه(س) گردشگر مذهبی دارد اما در زمینه جذب گردشگر از کشورهای غیراسلامی موفق نبوده است. به دلیل وجود آثار تاریخی فراوان زمینه جذب گردشگر غیرمسلمان وجود دارد اما باید با ساخت هتل‌های 5 ستاره، مرکز خدماتی و تفریحی بزرگ و... زمینه ارزآوری و ارتباطات گسترده مردم قم با مردم سایر کشورها را فراهم کرد.

اولویت‌های زندگی شهری
از آنجا که در استان قم بیش از 95 درصد مردم در شهر زندگی می‌کنند، چالش‌های زندگی شهری به مسائل مهم روز استان تبدیل شده است. زینب آخوندی یکی از کارشناسان مدیریت شهری در این زمینه به خبرنگار همشهری گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که با اهتمام دولت‌ها و سیاست‌گذاری صحیح می‌تواند آینده شهرها را از مخاطرات جدی نجات دهد، وضع قوانین محکم در برابر ادامه روند سوداگری ملک و زمین و توسعه افقی و عمودی شهرها است که بدون هیچ پیوست فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی اتفاق می‌افتد.وی گفت: دولت با تثبیت درآمدهای پایدار برای شهرداری در کنار نظارت جدی بر تدوین و اجرای صحیح اسناد بالادستی مانند سند آمایش، طرح جامع ساختاری راهبردی و طرح تفصیلی، می‌تواند شهرها را از گرداب افزایش هزینه‌های خدماتی و عمرانی و تک محصولی در حوزه تراکم فروشی نجات دهد.  آخوندی گفت: از طرفی شهر قم امروزه با معضلات متعدد زیست محیطی مانند پدیده گرد و غبار و عدم تامین حقابه‌های زیست محیطی درگیر است. در صورت تامین نشدن این حقابه‌ها زیست پذیری شهر قم در آینده با پرسش‌های فراوان روبه رو خواهد بود. وی افزود: در حوزه مدیریت پسماند که از دیگر عرصه‌های مهم محیط زیست شهری است، همراهی دولت برای تأمین زیرساخت‌ها موضوعی ضروری است. هزینه سرسام‌آور خرید دستگاه‌هایی مانند هاضم و زباله‌سوز به گشایش اعتبارهای بین المللی نیاز دارد. آخوندی درباره وضعیت حمل و نقل شهری نیز اظهار کرد: خط یک متروی قم هنوز تا نیمه افتتاح نشده و صحبت از هزینه‌های هزار میلیاردی برای بهره‌برداری از آن می‌شود. در روزهایی که خرید هر اتوبوس 6 میلیارد تومان هزینه دارد، دولت باید به فکر تامین منابع پایدار شهرها در حوزه حمل و نقل و ایفای نقش خود در قالب قانون هوای پاک باشد.در نهایت باید گفت بسیاری از شهرهای کوچک در کشور امروز با داشتن کنارگذرهای ایمن، فضای شهری را از تردد خودروهای سنگین پاک کرده‌اند اما در شهر قم همچنان کنارگذر شهر شکل نگرفته تا بخشی از تلفات تصادفات را متوقف کند.

افزایش اختیارات مسئولان استانی
شهردار سابق قم نیز به برخی مشکلات و مسائل مهم استان اشاره کرد و گفت: برطرف شدن این مسائل و محرومیت‌ها به افزایش اختیارات مسئولان استان احتیاج دارد. محسن عابدینی‌پور افزود: ظرفیت‌های بزرگی در استان قم وجود دارد که این استان می‌تواند با شکوفاکردن آنها، پاسخگوی تمامی نیازهای شهروندان در زمینه‌های اشتغال، رونق کسب و کار و توسعه استان باشد. به عنوان مثال 3 میلیون متر مربع ملک باارزش در محور بلوار پیامبر اعظم(ص) وجود دارد که فرصت ویژه‌ای برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی محسوب می‌شود.

توجه به هویت شهری
محمدرضا باقرپناهی رئیس سابق شورای استان هم معتقد است که مشکلاتی همچون نبود فرودگاه، پروژه‌های نیمه کاره، توسعه حمل و نقل ریلی و... در بسیاری از استان‌های کشور مبتلابه است اما دو مسأله اساسی در توسعه قم مورد غفلت واقع شده است. یکی نادیده‌گرفتن هویت شهر قم و دیگری تهدید بافت فرسوده.  وی افزود: در تمامی مطالعات توسعه‌ای، قم به عنوان یک شهر فرهنگی و زیارتی که پایگاه توسعه اندیشه اسلامی و مرکز تولیدات فرهنگی است در نظر گرفته شده، در صورتی که این کارکرد مهم مورد غفلت واقع شده و قم همان شهری است که 40 سال قبل بود.  باقرپناهی در مورد اهمیت توجه به بافت فرسوده گفت: اگر زلزله یا اتفاق امنیتی برای قم رخ دهد وسعت بحران در بافت‌های فرسوده بسیار گسترده خواهد بود. سنگ فرش کردن و بهسازی جداره‌ها، رسیدگی به بافت فرسوده محسوب نمی‌شود بلکه این بافت‌ها باید به صورت زیربنایی احیا شوند.