مشروط به ماسک

نظر کارشناس‌ها درباره بازگشایی مدرسه‌ها در مهر 1400پس از واکسیناسیون کادر آموزش 

سمیرا مصطفی‌ن‍ژاد ـ روزنامه‌نگار

کشورهای اروپایی در انتظار تصمیم نهایی کمیسیون اروپا هستند تا تکلیف واکسیناسیون کودکان بالای 12سال را مشخص کند. با نزدیک‌شدن به فصل پاییز و احتمال بازگشایی کلاس‌های حضوری در مدارس، کشورهای مختلف از جمله ایران به فکر ایمن‌سازی‌ دانش‌آموزان خود افتاده‌اند تا هرچه سریع‌تر بتوانند کودکان را به زندگی اجتماعی پیشین خود بازگردانند. با تأیید تأثیر ایمنی بخش واکسن فایزر بر نوجوانان 12تا 15ساله، آمریکا و کانادا از 10‌ماه می‌ واکسیناسیون کودکان بالای 12سال را مجاز اعلام کردند. اقدامی که علاوه بر محافظت از کودکان، سرعت مهار همه‌گیری در این دو کشور را هم افزایش خواهد داد. در ایران اما اکنون بحث واکسیناسیون معلم‌ها و بازگشایی مدارس در صورت ایجاد ایمنی جمعی مطرح است، آن‌هم در شرایطی که واکسیناسیون عمومی بزرگسالان به نسبت بسیاری از کشورها سرعت قابل‌قبولی ندارد. اینکه مقامات کشور چه راهی را برای حفظ ایمنی کودکان در مدارس در پیش خواهند گرفت مشخص نیست اما کارشناسان حوزه پزشکی معتقدند نباید و نمی‌توان آموزش باکیفیت کودکان را بیش از این به تأخیر انداخت.

نتایج پژوهش تأثیر واکسن فایزر بر نوجوانان
پژوهش‌های شرکت فایزر نشان می‌دهد واکسن‌های این شرکت روی گروه سنی 12تا 15سال عملکرد بسیار خوبی دارد. کارایی این واکسن روی بدن نوجوانان و کودکان 100درصدی تشخیص داده شده است، به این معنی که واکسن در نوجوانان و کودکان این گروه سنی در پیشگیری از ابتلا به کووید-19تأثیری 100درصدی دارد. میزان آنتی‌بادی تولید شده در بدن کودکان در واکنش به این واکسن بسیار بالاست و واکنش ایمنی ایجاد شده در بدن آنها با واکنش‌های ثبت شده در بدن گروه سنی 16تا 25سال برابری می‌کند. همچنین پژوهش‌های شرکت فایزر نشان می‌دهد عوارض جانبی واکسن برای کودکان و نوجوانان مشابه عوارضی است که در بزرگسالان مشاهده می‌شود، تب خفیف، درد محل تزریق، بدن‌درد که معمولا پس از دریافت دوز دوم بروز پیدا می‌کنند.علاوه بر این، مشابه بزرگسالان به افراد 12سال به بالا هم توصیه شده است که در صورت وجود هرنوع سابقه حساسیت شدید دارویی از تزریق واکسن خودداری کنند.
یک هفته پس از اعلام ایمن و تأثیرگذار بودن واکسن فایزر برای کودکان، 600هزار کودک 12تا 15ساله در آمریکا واکسینه شدند. با احتساب جمعیت بالای 16سالی که تاکنون در آمریکا واکسن دریافت کرده‌اند، جمعیت 12تا 17ساله‌ای که تا این تاریخ واکسینه شده‌اند به 4.1میلیون نفر می‌رسد. تا روز 25می‌2021هم 21.3درصد از کل افراد واکسینه شده در آمریکا را گروه سنی 12تا 15سال تشکیل می‌دادند. پس از آمریکا و کانادا، اکنون اتحادیه اروپا در انتظار است تا در صورت تأیید کمیسیون اروپا، واکسیناسیون افراد بالای 12سال را آغاز کنند.

نتایج پژوهش تأثیر واکسن مدرنا بر نوجوانان
شرکت مدرنا هم به‌تازگی از تأثیرگذاری بالای واکسن خود بر گروه سنی 12تا 17ساله خبر داده است. این شرکت روز 27می‌2021اعلام کرد در میان 3هزار و 732کودک و نوجوانی که در آزمایش این شرکت مشارکت داشته‌اند، هیچ موردی از ابتلا به کووید-19مشاهده نشده است، اما در گروه کنترل 4مورد ابتلا وجود داشته است. این به معنی 100درصدی بودن تأثیر واکسن مدرنا روی کودکان 12سال به بالاست. این شرکت قصد دارد نتایج خود را برای مراجع مسئول در سرتاسر جهان ارسال کند تا پس از تأیید، واکسیناسیون کودکان بالای 12سال با استفاده از مدرنا آغاز شود. تأیید نتایج از سوی سازمان غذا و دارو حدود یک‌ماه زمان می‌برد. عوارض جانبی این واکسن مشابه عوارضی است که در بزرگسالان مشاهده می‌شود و تأثیرگذاری این واکسن با یک دوز تزریق 93درصد اعلام شده است.

چرا کودکان باید به مدارس بازگردند؟
اگرچه ابتلا به کووید شدید در کودکان بسیار نادر است، اما کودکان و نوجوانان در آمار ابتلا به این همه‌گیری درصدی قابل توجه را به‌خود اختصاص داده‌اند. برای مثال در آمریکا هزاران کودک به‌دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری شده‌اند و دست‌کم 351نفر جان خود را از دست داده‌اند. واکسیناسیون می‌تواند به محافظت از کودکان در برابر ابتلا به همه‌گیری و همچنین بدحالی‌هایی که ممکن است در نتیجه ابتلا به کرونا در آنها ایجاد شود، کمک کند. همچنین از آنجا که کودکان می‌توانند ناقل بیماری باشند، در مهار همه‌گیری و بازگشت جوامع به وضعیت عادی نقشی کلیدی به‌عهده دارند. به‌ویژه زمانی که صحبت از بازگشایی مدارس پس از بیش از یک سال تعطیلی کلاس‌های درس باشد. با افزایش روند واکسیناسیون در جهان، کشورهای مختلف اکنون به فکر بازگشایی مدارس و کلاس‌های حضوری هستند. این به آن معنی است که حضور فیزیکی در کلاس‌های درس، تیم‌های ورزشی مدارس و وقت‌گذرانی با دوستان به حالت عادی خود بازخواهد گشت. پژوهشی وسیع درباره عوارض خانه‌نشینی کودکان مدرسه‌ای که توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا انجام گرفته است، نشان می‌دهد سطح فعالیت فیزیکی، میزان روابط اجتماعی با گروه دوستان و سطح سلامت روان کودکانی که در این مدت زمان به‌صورت مجازی درس خوانده‌اند یا حضوری پاره‌وقت در مدارس داشته‌اند، نسبت به کودکانی که در کلاس‌های درس حضور فیزیکی داشته‌اند کاهشی قابل توجه داشته است. سلامت و تحصیلات کودکان به واسطه آغاز همه‌گیری کرونا در معرض عوارض غیرمستقیم و مخرب مرتبط با همه‌گیری قرار گرفت. از این‌رو باید به سرعت راهی برای بهبود این وضعیت پیدا می‌شد. تأیید واکسیناسیون کودکان و نوجوانان زیر 18سال در چند کشور یکی از راه‌هایی است که می‌تواند زندگی عادی را به کودکان بازگرداند.

مدارس ایران در مهر‌ماه باز شوند یا نه؟
باتوجه به تصمیم ستاد کرونا درباره واکسیناسیون معلمان و استادان از اواسط مردادماه 1400و افزایش احتمال بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها از مهرماه، نگرانی‌های خانواده‌ها درباره حضور کودکانشان در مدارس افزایش پیدا کرده‌ است. اگرچه هنوز بازگشایی مدارس و حضور فیزیکی سر کلاس‌های درس قطعی نشده و منوط به رسیدن کشور به مصونیت جمعی است، اما این سؤال برای خانواده‌ها وجود دارد که آیا با واکسیناسیون معلم‌ها، محیط مدارس برای حضور دانش‌آموزان ایمن خواهد شد؟ 

واکسیناسیون معلم‌ها کافی نیست

دکتر مهرناز رسولی‌نژاد، متخصص بیماری‌های عفونی دراین باره مــــی‌گوید:«بحث بازگشایی مدارس در همه جای دنیا بحثی بسیار جدی‌ است. زیرا در مدارس است که آینده کشورها ساخته می‌شود. شاید آموزش مجازی نتواند کیفیت مطلوب آموزشی را برای کودکان فراهم آورد کمااینکه بسیاری از خانواده‌ها پایین بودن کیفیت آموزش را در مورد فرزندان خود در این دوران تجربه کرده‌اند. اما سلامت کودکان و نوجوانان و همچنین معلم‌‌ها هم موضوع کم‌اهمیتی نیست. جز موضوع واکسن، بحث بهداشت محیط هم باید در محیط مدارس و دانشگاه‌ها جدی گرفته شود. زیرا صرف واکسن زدن معلم‌ها نمی‌تواند کودکان را از بیماری در امان نگه‌دارد. تنها معلم‌ها نیستند که بیمار می‌شوند؛ بچه‌ها هم مانند بزرگسالان ممکن است به بیماری مبتلا شوند و آن را به یکدیگر منتقل کنند. از این‌رو مهم است که در مدارس یا حتی دانشگاه‌ها، به محیط‌هایی که با بهداشت فردی در ارتباطند، مانند سرویس‌های بهداشتی و شیوه تمیزکردن این محیط‌ها توجه ویژه‌ای شود. درست است که کیفیت آموزش امروز به یک دغدغه تبدیل شده است، اما باید دید برای دسترسی به این کیفیت چه بهایی پرداخت می‌شود. نباید این کیفیت به بهای سلامت کودکان و نوجوانان تمام شود؛ و فراموش نکنیم که به صرف تزریق واکسن نباید احتیاط را کنار گذاشت و رعایت نکات بهداشتی را رها کرد. کشورهایی که واکسیناسیون در سطح قابل‌قبول داشته‌اند و از بهترین واکسن هم استفاده کرده‌اند، هنوز به مردم توصیه می‌کنند در اماکن شلوغ حتما از ماسک استفاده کنند.
به‌گفته این متخصص بیماری‌های عفونی درصورتی که واکسنی در ایران وجود داشته باشد که برای کودکان ایمن باشد، خانواده‌های ایرانی از آن استقبال خواهند کرد زیرا وقتی ببینند واکسن مشکلی برای کسی ایجاد نمی‌کند، داوطلب می‌شوند که کودکانشان هم آن را دریافت کنند. امروز در ایران به خوبی و حتی شاید بیشتر از کشورهای پیشرفته‌تر از واکسن استقبال می‌شود.

نمی‌توان کودکان را تا ابد در خانه نگه‌داشت

محمد‌علی فاضلی، متخصص اطفال و کودکان معتقد است واکسیناسیون کودکان قدم بعدی است که در دنیا برداشته خواهد شد. او می‌گوید:«تا آن زمان برای بازگشایی مدارس فعلا معلم‌ها باید واکسینه شوند که سن بالاتری دارند تا واکسنی ایمن برای بچه‌ها هم در کشور موجود شود. واقعیت این است که نمی‌توان بچه‌ها را تا ابد در خانه نگه‌داشت. مشخص هم نیست بیماری چه زمانی از بین خواهد رفت. نکته مهم این است که اگر همه خانواده‌ها واکسینه شوند، بیماری تا حدود زیادی کنترل می‌شود؛ و اینکه بیماری در کودکان در نهایت مانند یک سرماخوردگی رد خواهد شد. به بیانی دیگر، با توجه به اینکه کودکان معمولا به نوع شدید کرونا مبتلا نمی‌شوند و بیماری به اندازه بزرگسالان برای کودکان خطرساز نیست، اگر تمامی بزرگسالان واکسینه شوند شاید به کل نیاز به واکسیناسیون کودکان از بین برود».
فاضلی می‌گوید:«باز شدن یا نشدن مدارس در واقع تیغی دو لبه است: هم نمی‌توان آموزش را به‌طور کلی متوقف کرد و همه کودکان امکانات تحصیلات مجازی را ندارند، از طرفی دیگر تجمع کودکان در کلاس‌های درس می‌تواند خطر ابتلای کودکان را افزایش دهد. اگر قرار به بازگشایی مدارس باشد و معلم‌ها هم واکسینه شوند، باید آموزش رعایت بهداشت فردی، استفاده از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی را در دستور کار قرار داد. اصولا نهادینه شدن این آموزش‌ها در جامعه برای آینده کشور هم مفید است. همین مقررات در سال گذشته باعث کاهش ابتلای کودکان به بیماری‌های دیگری شده است که شاید برای بچه‌ها از کرونا هم مخرب‌تر باشند. برای مثال بیمارانی که مبتلا به آلرژی بودند و در سال بارها به‌دلیل سرماخوردگی به پزشک مراجعه می‌کردند و داروهای ضد‌آسم می‌گرفتند، در این مدت اصلا مراجعه نکردند. این نشان داد ماسک زدن تا چه اندازه می‌تواند جلوی بیماری‌های مسری مانند سرماخوردگی را بگیرد».