غیبت نمادهای فرهنگی در شهرکرد

خاطره حسین‌زاده-خبرنگار

شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری  به بام ایران شهرت یافته است و سابقه تاریخی، مفاخر و مولفه‌های فرهنگی خاصی دارد، اما نمادهای این عناصر هویت‌بخش کمتر در سیمای شهر دیده می‌شود. این در حالی است که زندگی در شهرهایی که نمادهای هویت‌بخش در آن کمتر به چشم می‌خورد موجب سردرگمی و اضطراب شهروندان می‌شود و در فقدان حس تعلق‌خاطر، ناهنجاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی را در پی دارد. این آسیب‌ها هرچند بیشتر گریبانگیر کلانشهرهاست، اما شهر کوچکی چون شهرکرد بدون مظاهر یک شهر مدرن و بزرگ هم از این قاعده مستثنی نیست.

  ورودی‌های بدون نماد 
نمادها و الگوهای شهر، علائم و نشانه‌های القاکننده تفکر و بینش حاکم بر شهرها هستند و این علائم اگر با دقت و اندیشه انتخاب شود، می‌تواند به عنوان رسانه عمومی ایفای نقش کند و آگاهی‌بخش ساکنان شهر و بازدیدکنندگان آن باشد. 
با این حال، شهرکرد نه از مظاهر یک شهر مدرن بهره‌مند است و نه نشانه‌هایی از فرهنگ و سنت‌های بومی در زندگی مردم آن به چشم می‌خورد. شهرکرد میراث‌دار فرهنگ و تمدن غنی اقوام ساکن در چهارمحال و بختیاری است، اما بسیاری از نشانه‌ها و نمادهای هویت فرهنگی و هنری در نوع معماری بناهای این شهر دیده نمی‌شود. 
در فضای شهری و معابر، میدان‌ها و ساختمان‌های شهرکرد کمتر نشانه‌هایی از فرهنگ و تاریخ این سرزمین وجود دارد و به طور مشخص در ورودی‌های شهر خبری از نمادها نیست و در بدو ورود تصور یا ذهنیت خاصی از شهرکرد در ذهن مسافران متبادر نمی‌شود.

  مشاهیر شهرکرد 
آیت‌الله سیدابوالقاسم دهکردی، سیدضیاالدین امامی دهکردی، عبدالحسین فرهمند و محمدرضا فرهمند، کریم نیکزاد، امیر حسینی، دکتر عبدالله ریاحی دهکردی، محمدتقی حافظی، مهدی آزاده چالشتری، دکتر محمد ریاحی چالشتری، عباس‌قلی حکیم‌آذر، شیخ یوسف آل‌ابراهیمی، سیدحبیب‌الله حسینی دهکردی و حیدرعلی متخلص به سرحدی تعدادی از مشاهیر و مفاخر فرهنگی شهرکرد هستند که می‌توان با ساخت تندیس آن‌ها و نصب در ورودی و میادین‌ مهم و پرتردد به شهر هویت داد. علاوه ‌بر آن صنایع‌دستی، آداب و رسوم، نوع پوشش و حتی غذاهای محلی هر یک فرصتی را در اختیار متولیان قرار می‌دهد تا نمادهای هویتی و فرهنگی شهر را وارد عرصه عمومی کنند.
از سوی دیگر شهرکرد به عنوان مرکز استان چهارمحال و بختیاری نماینده سایر شهرستان‌ها و اقوام ساکن در استان هم محسوب می‌شود و می‌توان با معرفی مشاهیر اقوام لر، ترک و فارس در فضای شهری به ویژه اماکن عمومی به نحو مطلوبی فرهنگ و تمدن استان را به گردشگران معرفی کرد.

  الگوی شهرهای شمالی 
یک کارشناس ارشد معماری و مدرس دانشگاه آزاد شهرکرد با انتقاد از نبود المان‌های مناسب برای معرفی شهر به شهروندان و به ویژه به گردشگران به همشهری می‌گوید: با وجود اینکه می‌توان با گردشگری شهری در توسعه شهر، درآمدزایی و رفع مشکلات شهری موثر بود، اما میراث فرهنگی و شهرداری شهرکرد به این موضوع کم توجه هستند.
بهروز آزادگان با اشاره به ظرفیت‌های استان در حوزه تولید باغی از جمله بادام و گردو می‌افزاید: می‌توان همانند شهرهای شمالی که با کاشت درختان خاص خود، محصولات تولیدی را در سطح ملی و بین‌المللی معرفی می‌کنند از همین روش برای معرفی محصولات بومی استان و ارتقای آگاهی مردم در جامعه بهره برد.وی با بیان اینکه المان، معرف هویت است و یکی از معانی هویت در مبحث شهری، ارتباط برقرار کردن بین دیروز و امروز است، طراحی المان‌های شهرکرد را از این موضوع تهی می‌داند. 
این کارشناس معماری با اشاره به مغفول ماندن برندسازی در طراحی المان‌ها و بهره‌گیری از آن برای معرفی بزرگان و مفاخر شهر ادامه می‌دهد: المان‌ها می‌توانند خلاهای فرهنگی را پرکنند تا جایی که یک نماد می‌تواند برای گردشگران و مسافران خاطره‌ساز باشد و به محض دیدن یا شنیدن اطلاعاتی درباره شهرکرد، در ذهن‌شان نقش‌ ببندد.

  یک مقایسه اشتباه  
هرچند مسئولان مدیریت شهری همواره عنوان می‌کنند که در تلاش برای طراحی و ساخت نمادهایی در خور شان و جایگاه مرکز استان هستند، اما این مهم همچنان به خوبی محقق نشده و به یک نماد کوچ عشایر در میدان کوهرنگ و قفل چالشتر در منطقه چهار شهرکرد خلاصه شده است و هنوز شهر هویت خاصی ندارد.
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرکرد اما در این باره می‌گوید: به صرف اینکه تعدادی از شهرندان از المان‌های شهری ناراضی هستند و عنوان می‌کنند نمادهای نصب شده در شهر کافی نیست، نمی‌توان درباره اقدامات انجام شده قضاوت کرد. رضا ریاحی با بیان اینکه شهرکرد را نباید با شهرهای بزرگ چون اصفهان که سالانه میزبان میلیون‌ها گردشگر خارجی هستند مقایسه کرد، می‌افزاید: این شهرها مسئولیت سنگین‌تری نسبت به فرهنگ و هنر خود دارند و به همین دلیل شهرکرد را باید با شهرهای متناظر با خود بررسی و قضاوت کرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نمادها و تندیس‌های نصب شده در شهر کافی است؟ پاسخ قانع‌کننده‌ای نمی‌دهد و آن را منوط به نظر کارشناسی و فنی اعلام می‌کند. 

  شروع حرکت در شهرکرد 
رئیس سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرکرد در عین حال توجه به المان‌ها و نمادهای شهری را موضوع جدیدی در شهرکرد می‌داند و می‌گوید: در سال‌های گذشته موضوعات دیگری برای شهرداری در اولویت بوده، اما در زمان حال موضوع هویت‌بخشی و نصب نمادها مورد توجه مسئولان قرار گرفته است.
ریاحی با بیان اینکه نصب المان‌ها و به عبارت دیگر هویت‌دار کردن شهر امری نیست که به یک‌باره انجام شود، می‌افزاید: این کار باید به صورت تدریجی و زما‌ن‌بر اجرا شود و این مهم در شهرکرد شکل گرفته است و نمودار آن به سمت بهبودی می‌رود.