کانون‌های ریزگرد بیشتر می‌شوند

سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

کانون‌های گردوغبار هر روز وسیع‌تر از گذشته می‌شوند، اما هنوز وعده‌های محیط‌زیستی دولت‌ها برای مهار ریزگردها نتوانسته راه به جایی ببرد.
سال گذشته 20میلیون یورو اعتبار برای مقابله با پدیده گردوغبار صرف شد. امسال نیز همین میزان از صندوق توسعه ملی به کارگروه ملی مقابله با پدیده گردوغبار تخصیص می‌یابد تا ظرف 2سال 40میلیون یورو یعنی بیش از یک هزار میلیارد تومان در این مسیر صرف شود، اما هنوز کانون‌های خیزش گردوغبار وسعت و تعداد بیشتری نسبت به گذشته دارند. جالب‌تر آنکه موضوع فراملی و بحرانی گردوغبار هنوز نتوانسته بودجه مشخص داشته باشد و تنها در لوایح بودجه، بحث برداشت از صندوق توسعه ملی برای تامین بودجه مهار ریزگردها مطرح می‌شود.  آخرین موج گردوغبار امروز و فردا، درست در کانون‌های تکراری بروز ریزگردها در دهه اخیر رخ می‌دهد تا سیستان‌وبلوچستان و خوزستان بار دیگر تحت‌تأثیر ریزگردها آلوده شوند. آنگونه که صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی به همشهری خبر داده است، در پی حاکمیت جوی پایدار همراه با افزایش نسبی دما در اغلب نقاط کشور، اگرچه در بیشتر نقاط وضعیت هوا مطابق روزهای اخیر روند گرمایشی دارد، اما در بعضی ساعات وزش باد شدید با احتمال خیزش گردوخاک در زابل، خوزستان و ایلام دور از انتظار نیست.
نقشه‌های مرکز پیش‌بینی جهانی ریزگردها در شهر بارسلون در کشور اسپانیا نیز نشان می‌دهد، امروز و فردا(10و 11خرداد) بیشترین میزان درگیری مناطق ایران با ریزگردها در مناطق جنوب شرقی باشد، اما درست در همین زمان، خیزش گردوغبار در دشت‌های غربی و مرکزی عربستان و جنوب عراق به اوج خود می‌رسد تا طی روزهای آتی گردوغبار عربی نیز آسمان شهرهای غربی کشور را از ریزگردهای فرامرزی بی‌نصیب نگذارد.

افزایش کانون‌های ریزگرد
خشک شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای هوای ایران است. هم‌اکنون وسعت کانون‌های داخلی گردوغبار ۳۴.۶ میلیون هکتار است و وسعت کانون‌های خارجی نیز ۳۳۰میلیون هکتار برآورد شده است تا بیش از 360میلیون هکتار کانون ریزگرد با کمترین جریان بادی، در آسمان ایران گردوخاک کند.
برآوردها نشان می‌دهد از منابع داخلی و خارجی، به‌طور میانگین سالانه ۱۵۰میلیون تن غبار وارد ایران می‌شود که عددی بسیار نگران‌کننده به‌ویژه برای شهروندان استان‌های غربی کشور ازجمله استان های ایلام و خوزستان است که امروز و فردا بار دیگر شاهد طغیان ریزگردی خواهند بود.
دولت دوازدهم، قرار بود براساس وعده رئیس‌جمهوری در اردیبهشت۹۶، «محیط‌زیست خوزستان» را در اولویت کاری خود قرار دهد، اما امروز به‌دلیل تغییر اقلیم و بی‌توجهی مدیران محلی، خوزستان با خشکیدگی کارون، پرآب‌ترین و بزرگ‌ترین رود ایران مواجه شده است تا در آینده نزدیک، رودخانه کارون نیز به کانون فعال گردوغبار برای خوزستان و استان‌های همجوار تبدیل شود. هم‌اکنون، براساس آمار سازمان حفاظت محیط‌زیست، تالاب هورالعظیم نیز با خشکیدگی ۹۰درصدی مواجه است. دوسوم این تالاب در کشور عراق و یک سوم آن در ایران قرار دارد. اما برطرف کردن تهدید این کانون بزرگ گردوغبار در دیپلماسی محیط‌زیستی نیز به فراموشی سپرده شده است. کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند که با تداوم خشکسالی و تغییرات آب‌وهوایی، همچنین فراهم نشدن تخصیص حقابه به هورالعظیم، بخش‌های خشکیده این تالاب به یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های تولید گردوغبار در مرز ایران و عراق تبدیل شود.

افزایش بودجه همزمان با طغیان گردوغبار
سازمان حفاظت محیط‌زیست نمی‌تواند با ریزگردها مقابله کند. علی درویشی، کارشناس  مقابله با ریزگردها درباره شرایط موجود مبارزه با گردوغبار در کشور به خبرگزاری مهر گفته است: موضوع گردوغبار یک چالش محیط‌زیستی است، اما راه مقابله با آن زیست‌محیطی نیست و این معضل تنها با فعالیت سازمان حفاظت محیط‌زیست قابل حل نیست.
این کارشناس، تخصیص بودجه جداگانه برای مقابله با گردوغبار را نوعی سوءاستفاده از این بحران محیط‌زیستی می‌داند و می‌گوید: راهکار حل معضل گردوغبار در کشور تنها تخصیص پول و اعتبار نیست. بلکه نیازمند ظرفیت‌سازی، ترویج و همکاری‌های منطقه‌ای و جهانی است.
بررسی‌ها مشخص کرده است که طی 3 سال فعالیت دولت دوازدهم، بودجه مقابله با گردوغبار روند افزایشی داشته و به‌ترتیب ۱۰۰میلیون دلار، ۷۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی و ۳۰۰میلیارد ریال از بودجه سازمان حفاظت محیط‌زیست برای مهار ریزگردها اختصاص داده شده است.
علی درویشی، کارشناس مقابله با ریزگردها گفته است، اثری از نتیجه هزینه‌های دلاری و ریالی بودجه های تخصیص یافته در مقابله با ریزگردها از سوی دولت مشاهده نمی‌شود و اکنون باید درباره نحوه هزینه شدن این بودجه‌ها شفاف‌سازی شود.