36ماه تا ساماندهی فاضلاب بندرعباس

محمد بلبلی- خبرنگار

  شهر بندرعباس 15سال است دچار معضلات فاضلاب و انتشار بوی نامطبوع در شهر شده است. دولت‌ها و مسئولان مختلفی آمدند و رفتند، اما این شهر همچنان با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند. ترمیم شبکه فاضلاب در گرو‌ احیای بافت فرسوده و ساکنان بافت فرسوده نیازمند تامین مسکن هستند. همچنین پساب آلوده صنایع معطل تصفیه‌خانه و تصفیه‌خانه چشم‌به‌راه بازسازی از سوی شرکت توسعه زیرساخت خلیج‌فارس است. همشهری در گفت‌وگو با مسئولان اداره آب و فاضلاب، توسعه زیرساخت خلیج‌فارس، شهرداری و استانداری این مشکلات را بررسی کرده است.

مطالعات قدیمی
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب هرمزگان با بیان اینکه در 40نقطه از بافت فرسوده خور گورسوزان بندرعباس فاضلاب به شیوه سنتی دفع می‌شود به همشهری می‌گوید: «در این مناطق معبر کافی برای اجرای شبکه فاضلاب وجود ندارد. طبق طرح تفصیلی معابر باید توسط شهرداری و اداره مسکن و شهرسازی بازگشایی شوند و برای شبکه‌گذاری در اختیار آب و فاضلاب قرار گیرند.» علاء امیریان‌نژاد با بیان اینکه سال65مطالعاتی برای ساماندهی تصفیه‌خانه بندرعباس انجام شد، می‌افزاید: «براساس این مطالعه قرار بود پساب به دریا منتقل شود؛ درحالی‌که آن زمان کارخانه‌ها و صنایع چندانی در بندرعباس وجود نداشت. اما هم‌اکنون بندرعباس علاوه بر خشکسالی‌ شاهد فعالیت صنایع بسیاری در غرب شهر هم هست که پساب زیادی تولید می‌کنند و از سوی دیگر، آب‌بر هستند و باید آب موردنیازشان تامین شود.» وی ادامه می‌دهد: «باید سیستم تصفیه‌خانه بندرعباس ارتقا یابد تا بتواند در فاز صنایع هم فعالیت کند؛ زیرا پسابی که برای صنایع به‌کار می‌رود باید در بحث خوردگی، شوری و املاح مورد بررسی قرار بگیرد، اما برای انتقال پساب به دریا رعایت این نکات ضرورتی ندارد.»
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب هرمزگان ایجاد تغییر در تصفیه‌خانه را نیازمند تامین منابع مالی می‌داند.

ایجاد شبکه فاضلاب، نیازمند باز شدن معابر
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب هرمزگان با تأکید بر اینکه شهرداری باید برای حل مشکلات انتقال فاضلاب بافت فرسوده بندرعباس ورود کند، می‌گوید: «شهرداری باید معابر را برای ایجاد شبکه باز کند که البته این کار نیازمند تخریب تعدادی از واحدهای مسکونی ا‌ست. شرکت آب و فاضلاب استان در هر نقطه از بافت فرسوده که معبر باز شده شبکه جدید ایجاد کرده است.»
امیریان‌نژاد با بیان اینکه صنایع برای تامین آب موردنیاز خود سراغ آب‌شیرین‌کن رفتند و با این سیستم تا حدود زیادی نیاز خود را رفع کردند، می‌گوید: «با شروع تحریم‌ها علاوه بر نایاب شدن قطعه‌های موردنیاز سیستم آب‌شیرین‌کن، قیمت‌ها افزایش یافت و صنایع به فکر استفاده از منبع پایدار پساب افتادند.»
به‌گفته وی، برای اجرای طرح تصفیه پساب، شرکت آب و فاضلاب قرارداد 30ساله‌ای با یک شرکت خصوصی امضا کرد، اما موفقیت‌آمیز نبود و به همین دلیل قرارداد فسخ شد. با صاحبان صنایع جلسه‌هایی برگزار شده است که ماحصل آن ایجاد شرکت «توسعه زیرساخت خلیج‌فارس» بود و در نتیجه قرارداد 30ساله شرکت آب و فاضلاب برای انتقال پساب به صنایع بر عهده‌ این شرکت قرار گرفت.

مهلت 36ماهه برای توسعه تصفیه‌خانه
شرکت «توسعه زیرساخت خلیج‌فارس» باید خط انتقال ایستگاه پمپاژ و آب‌شیرین‌کن را برای تامین آب موردنیاز صنایع اجرا کند. فاصله صنایع که در غرب بندرعباس متمرکز هستند با تصفیه‌خانه حدود 20تا 25کیلومتر است که طبق قرارداد باید ظرف مدت 36ماه اجرا شود.
مدیرعامل شرکت توسعه زیرساخت خلیج‌فارس که با مشارکت واحدهای صنعتی مثل فولاد هرمزگان، پالایشگاه بندرعباس، صبافولاد خلیج‌فارس، صنایع ملی مس و ایمیدرو تشکیل شده است، می‌گوید: «این شرکت صفر تا صد عملیات ازجمله ارتقای تصفیه‌خانه بندرعباس، لوله‌گذاری برای تغییر مسیر پساب و فاضلاب از دریا به سمت تصفیه‌خانه و شیرین‌سازی پساب را برعهده دارد.»
شهروز شجاعی با بیان اینکه 7کیلومتر از حد فاصل صنایع واقع در غرب بندرعباس تا تصفیه‌خانه در سال 90لوله‌گذاری شد، اما به‌دلیل تامین نشدن اعتبار در همان سال متوقف شد، می‌افزاید: «تکمیل خط لوله و توسعه تصفیه‌خانه با همراهی سایر دستگاه‌ها، تامین مالی، آورده سهامداران و تزریق اعتبار کافی انجام و آب پایداری برای صنایع و سایر مصرف‌کنندگان تأمین خواهد شد.» وی با بیان اینکه این طرح طبق قرارداد با شرکت آب و فاضلاب باید طی 36ماه به اتمام برسد، ادامه می‌دهد: «تصفیه‌خانه بندرعباس از 28اسفند سال99به شرکت توسعه زیرساخت خلیج‌فارس واگذار شده و تا یک‌ماه آینده طرح ارتقای آن آغاز خواهد شد.»

بافت فرسوده بندرعباس
محدوده شهر بندرعباس 7112هکتار است که از سمت شرق و غرب به اماکن نظامی، از شمال به کوهستان و از جنوب هم به دریا محدود شده و تنها راه توسعه شهر، شهرک‌سازی و همچنین نوسازی بافت فرسوده است.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری بندرعباس با بیان اینکه بافت فرسوده بندرعباس به‌ویژه در منطقه خور گورسوزان با مشکل اساسی دفع فاضلاب مواجه است به همشهری می‌گوید: «شبکه فاضلاب در این مناطق اجرا نشده و فاضلاب از چاه یا از جوی‌های سطحی وارد خور می‌شود و به دریا می‌ریزد که بوی نامطبوع و منظره ناخوشایندی را ایجاد می‌کند.» اصغر حسین‌پور معتقد است بافت فرسوده برای حل مشکل باید به تملک شهرداری درآید که این کار نیاز به اعتبار ملی چندهزار میلیارد تومانی دارد و با بودجه 1200میلیارد تومانی 1400شهرداری قابل اجرا نیست.

ورود استانداری برای حل معضل فاضلاب
استاندار هرمزگان هم مشکلات فاضلاب بندرعباس را تأیید می‌کند. فریدون همتی با بیان اینکه بندرعباس با توجه به ابعاد شهر و شرایط محیطی ازجمله نزدیکی به ساحل و بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی برای مدیریت فاضلاب با مشکل مواجه است به همشهری می‌گوید: «سال 65یک تصفیه‌خانه محدود و شبکه جمع‌آوری متناسب با جمعیت آن زمان ایجاد شد که حالا بعد از گذشت 35سال دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده و جوابگوی نیاز بندرعباس نیست.»
وی با اشاره به قرارداد امضاشده برای حل مشکل فاضلاب بندرعباس توضیح می‌دهد: «زمان اجرای مرحله شیرین‌سازی و تامین آب صنایع 36ماه پیش‌بینی شده است و در این مدت تصفیه‌خانه نیز به مرور ارتقا می‌یابد. در گام بعدی طرح انتقال خط آب شیرین‌سازی شده به سمت صنایع واقع در غرب بندرعباس اجرا خواهد شد.»
همتی با بیان اینکه توسعه شبکه جمع‌آوری فاضلاب داخل شهر و اصلاح شبکه‌های فرسوده قبلی جزو وظایف شرکت توسعه زیرساخت خلیج‌فارس تعریف شده است، می‌گوید: «این شرکت هزینه اجرای طرح را 2هزار میلیارد تومان برآورد کرده است. صندوق توسعه ملی با اولویتی که وزارت نیرو برای اجرای این طرح قائل شده است، اعتبار لازم را تامین خواهد کرد.»

شهرک‌سازی برای ساماندهی بافت فرسوده

استاندار هرمزگان با بیان اینکه در بندرعباس محله‌هایی با بافت فرسوده وجود دارد که هیچ استاندارد شهرسازی‌ ندارند، می‌گوید: «این محله‌ها هنوز معبری برای اجرای شبکه‌گذاری فاضلاب ندارند یا دارای شبکه فرسوده هستند و با همکاری شهرداری و اداره مسکن و شهرسازی به سرعت برای اجرای شبکه فاضلاب آماده می‌شوند.»
همتی با بیان اینکه 350هکتار از اراضی ملی در اختیار استانداری هرمزگان قرار گرفته است، می‌افزاید: «در این اراضی قرار است محله‌های جدید تاسیس شود تا اهالی بافت فرسوده به آن منتقل شوند، اما مردم استقبالی از این طرح نشان نداده‌اند.» به‌گفته وی، استانداری برای حل این معضل در محله «چاهستانی‌ها»یکی از محله‌های فرسوده شهر برای واحدهای مسکونی سند صادر می‌کند که این کار موجب افزایش چندبرابری قیمت خانه‌ها و توانمندی بیشتر اقتصادی مردم خواهد شد. استاندار هرمزگان توضیح می‌دهد: «با انبوه‌سازان استان برای نوسازی محله‌ها و همکاری در اجرای طرح هماهنگی‌های لازم انجام شده تا محله‌ها را تخریب و نوسازی کنند و طبق قرارداد به مالکانی که در این طرح مشارکت کردند واحد مسکونی نوساز اختصاص یابد.» همتی همچنین با بیان اینکه کلنگ ساخت 10هزار واحد مسکونی در روز هشتم اردیبهشت با حضور وزیر راه و شهرسازی بر زمین خورد، می‌گوید که این 10هزار واحد مسکونی در 350هکتار اراضی ملی که در اختیار استانداری هرمزگان قرار دارد، ساخته خواهد شد؛ استانداری آمادگی دارد به هر یک از اهالی ساکن در بافت فرسوده بندرعباس برای جابه‌جایی، یک واحد مسکونی از این طرح تحویل بدهد. وی با بیان اینکه ساخت شهرک جدید با برآورد هزینه 7هزار میلیارد تومانی به‌زودی آغاز خواهد شد، عنوان می‌کند: «برای هر واحد مسکونی 300میلیون تومان تسهیلات بانکی درنظر گرفته شده و بقیه پول واحد با خریداری واحد مسکونی فرسوده از مالکان تامین خواهد شد.»
همتی معتقد است با اجرای این طرح چهره شهر بندرعباس به‌طور کل تغییر می‌کند و طرح‌های ساماندهی فاضلاب در بافت فرسوده و ایجاد زیرساخت‌ها در محله‌های جدید اجرا خواهد شد.