رویای شهر هوشمند

اواخر فروردین امسال بود که خبر رسید کمیته ملی شهر هوشمند ایران تشکیل شده تا متولی شهرهای هوشمند ایران باشد و در یک فضای همکاری بین حدود ۱۷ ارگان دولتی و خصوصی و کارشناسان دانشگاهی، سند ملی شهر هوشمند را تدوین کند. اما از سال‌های گذشته فرآیند هوشمندسازی شهرها در بسیاری از استان‌های کشور شروع شده است. برخی شهرها چون مشهد در این زمینه رشد خوبی داشته‌اند به طوری که سال گذشته و در چهارمین دوره جایزه جهانی WeGo که از سوی سازمان جهانی شهر‌های هوشمند پایدار موسوم به WeGo برگزار می‌شود، مشهد در بخش شهر‌های پایدار به مقام دوم و مدال نقره دست یافت. اصفهان هم از کلانشهرهایی است که توانسته تا 60درصد هوشمندسازی را محقق کند. اما در دیگر شهرها هوشمندسازی با موانعی روبه‌روست؛ برخی کار را تازه شروع کرده‌اند، در اغلب شهرها زیرساخت کافی برای هوشمندسازی وجود ندارد و ایجاد زیرساخت هم لنگ اعتباری است که معمولا در سطح ملی اختصاص نمی‌یابد و باید از خزانه داخلی استان‌ها تامین شود. کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و مازندران اعلام کرده بودند که به عنوان پایلوت این طرح شناخته شده‌اند، اما هیچ کدام نتوانسته‌اند از این فرصت برای هوشمندسازی بهره کافی را ببرند. در حال حاضر گرچه همه مراکز استان در پی هوشمندسازی هستند، اما به نظر می‌رسد سمنان، قم، ایلام، آذربایجان‌غربی و شرقی،‌ اردبیل و یزد اقدامات ملموس‌تری برای رسیدن به این هدف در دستور کار دارند. هوشمندسازی به‌معنای ساختن شهری برای زندگی بهتر شهروندان است و تنها در توسعه فناوری اطلاعات و دولت الکترونیک خلاصه نمی‌شود و به زیرساخت‌های فرهنگی و آموزشی نیز نیاز دارد. شهری هوشمند است که با به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب ارتقای کیفیت عملکرد خدمات شهری، کاهش هزینه‌ها و منابع شده و در عین حال موجب افزایش مؤثر فعالیت‌ها و بهره‌مندی شهروندان ‌شود و چنین شهری نیاز به شهروندانی هوشمند نیز دارد. 

مرکزی      
معرفی اراک به عنوان شهر یادگیرنده از سوی یونسکو ضرورت حرکت این شهر به سمت هوشمندسازی و مدیریت هوشمند شهری را دوچندان کرده است. برگزاری همایش «اراک، مدیریت هوشمند شهری» در سال 98 را می‌توان نخستین گام برای حرکت به سمت هوشمندی شهر اراک دانست. در این همایش تفاهم نامه سه جانبه هوشمندسازی اراک به امضای معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری مرکزی، شهردار اراک و مدیرعامل مرکز فناوری گسترش ارتباطات رسید. اگرچه سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اراک در این مدت به 3 اصل یکپارچه سازی سیستم‌ها، توسعه ساختار سازمانی و منابع انسانی توجه داشته اما مهم‌ترین خروجی فعالیت این سازمان که شهروندان اراک آن را لمس می‌کنند‏، طرح هوشمندسازی حمل و نقل شهری است. نصب دستگاه‌های پرداخت الکترونیکی و مانیتورینگ سیستم حمل و نقل در سطح شهر اراک از جمله این اقدامات است. در سایر شهرهای استان مرکزی مدیریت هوشمند شهری مورد توجه جدید مسئولان شهری قرار نگرفته است.

مازندران
مازندران بیشترین ضریب نفوذ اینترنت در کشور را دارد و می‌تواند یکی از استان‌های پیشتاز در اجرای شهر هوشمند باشد. حتی سال95 مدیران شهرداری ساری اعلام کردند این شهر پایلوت شهر هوشمند کشور است. آن زمان صدور ساری‌کارت به عنوان کارت الکترونیک شهروندی، الکترونیکی شدن کرایه اتوبوس و تاکسی و نصب باجه‌های الکترونیک خدمات شهری از اقدامات اولیه تبدیل ساری به شهر هوشمند بود که امروز تقریبا اثری از آن‌ها دیده نمی‌شود. اخیرا نیز شهرداری ساری اپلیکیشن «ساری من» را برای ارائه خدمات شهروندی از سوی شهرداری راه‌اندازی کرد. شهرداری آمل نیز با اجرای 31کیلومتر عملیات زیرسازی شبکه‌ای، برنامه‌ریزی اجرای طرح شهر هوشمند با سرمایه‌گذاری 25 میلیارد تومانی را در دستور کار دارد تا در صورت اجرا نخستین شهر هوشمند غیرمرکز استانی لقب بگیرد. فاصله تا تحقق شهر هوشمند در مازندران بسیار زیاد است.

گیلان
استان گیلان در زمینه هوشمندسازی شهری از استان‌های پایلوت کشور بوده، اما این پایلوت بودن به توسعه منجر نشده است. 4 شهر رشت، لاهیجان، انزلی، آستارا در حوزه شهر هوشمند به عنوان پایلوت انتخاب شدند که غیر از رشت بقیه شهرهای گیلان در این زمینه رشد نداشتند. به طور کلی در گیلان حدود 7هزار کیلومتر فیبر نوری برای تقویت زیرساخت‌های دولت الکترونیک ایجاد شده است. اتصال مناطق و سازمان‌های شهرداری به شبکه دولت، راه‌اندازی زیرساخت ویدئو کنفرانس، ایجاد زیرساخت و دسترسی‌های لازم برای دورکاری و ارتقای تجهیزات سخت‌افزاری از اقدامات این سازمان بوده است. به عقیده کارشناسان در حوزه هوشمندسازی شهری در رشت، غیر از ثبت تخلف راهنمایی رانندگی به شکل محدود کاری انجام نشده است. پس از چند سال فقط ۳ ایستگاه هوشمند ترافیکی و پایش تصویری ایجاد و ۷ دوربین ثبت تخلف بر آن‌ها نصب شده است. 

زنجان
هوشمندسازی شهری در مرکز زنجان از سال‌های گذشته آغاز شده است اما با سرعت بسیار کم پیش می‌رود. یکی از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در این زمینه هوشمندسازی ترافیک شهری زنجان است که به تدریج در تقاطع‌ها اجرا می‌شود. خروج سیستم حمل و نقل شهری زنجان از حالت سنتی و مدیریت هوشمند حمل و نقل از اقدامات دیگر است که البته نیاز به مشارکت شهروندان دارد. تامین منابع مالی برای تسریع هوشمندسازی زنجان از اولویت‌های شهرداری است. کارشناسان حوزه آی‌تی معتقدند زنجان با داشتن توانمندی‌هایی چون عبور خط بین‌المللی شانگهای- فرانکفورت (TAE) توان بسیار مناسبی برای مبادله اطلاعات پرسرعت بین‌المللی و استفاده از خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات را دارد. در زمینه هوشمندسازی زنجان در بخش‌هایی مانند برنامه‌ریزی شهری، انرژی و آب و فاضلاب، ساخت‌و ساز، حمل و نقل، آموزش و محیط زیست با مشکلاتی روبه‌رو است.

خراسان رضوی
شهر مشهد به عنوان مرکز خراسان‌رضوی عملکرد بسیار خوبی در زمینه هوشمندسازی دارد. بزرگ‌ترین شبکه هوشمند دولت با 4200کاربر شامل اداره‌های شهرستان‌ها و دهیاری‌ها در خراسان‌رضوی فعالیت می‌کند. این اداره‌ها مکاتبه‌های خود را در این بستر جابه‌جا می‌کنند. در بخش کسب ‌وکارهای آنلاین هم بعد از تهران، مشهد به عنوان دومین شهر موفق در زمینه کسب ‌وکارهای آنلاین در کشور معرفی شده است. شرکت‌های خدماتی مثل آب و برق، دانشگاه علوم پزشکی و آموزش و پروش هم اقدامات خوبی در این زمینه داشته‌اند. مشهد در تلاش است انتخابات ریاست‌جمهوری را به صورت الکترونیک برگزار کند. این موارد موجب شده است سال گذشته و در چهارمین دوره جایزه جهانی WeGo که از سوی سازمان جهانی شهر‌های هوشمند پایدار موسوم به WeGo برگزار می‌شود، مشهد در بخش شهر‌های پایدار به مقام دوم و مدال نقره دست یابد. 


خراسان شمالی
اواخر سال گذشته شهر فاروج در خراسان شمالی برای اجرای طرح شهر هوشمند انتخاب شد، زیرا با توجه به زیرساخت‌های موجود فیبر نوری، پتانسیل بیشتری نسبت به سایر شهرهای استان برای تبدیل‌شدن به شهر هوشمند را داشت. چند ماهی است که ضعف‌ها و اشکالات خدمات دولت الکترونیک در فاروج جمع‌بندی و در حال رفع است. به تازگی یک شرکت دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری خراسان شمالی نیز موفق به راه‌اندازی پلتفرم شهر هوشمند شده است که می‌تواند در هوشمندسازی شهرها کمک کند. اکنون این پلتفرم در شهر بهشهر مازندران و شیروان و بجنورد از شهرهای خراسان شمالی راه‌اندازی شده است و به‌زودی در شهر بندرعباس نیز فعال خواهد شد.

خراسان جنوبی
خراسان جنوبی از استان‌هایی است که در زمینه هوشمندسازی اقدامات قابل‌توجهی را انجام داده. هوشمندسازی مراکز اتفاقات مدیریت برق شهرستان‌های استان با هدف کاهش زمان خاموشی‌ها و تسریع در رفع مشکلات مشترکان، اجرا و بهره‌برداری شده است. برنامه کاهش کاربرد و حذف تدریجی دفترچه‌های درمانی نیز از اردیبهشت امسال در استان آغاز شد. یکی از اولویت‌ها در حال حاضر هوشمندسازی معابر با استفاده از تجهیزات الکترونیکی است. شبکه تولید و توزیع آب استان نیز تا حد زیادی هوشمندسازی شده است و مرکز هوشمند پایش اطلاعات آب و فاضلاب شهری در 7 شهرستان از جمله بیرجند، مود،  اسدیه، سربیشه و نهبندان وجود دارد. خدمات شهرداری‌ها نیز تا حد زیادی در استان هوشمندسازی شده، اما برای ایجاد یک شبکه هوشمند خدمات الکترونیک در کل استان اعتبار کافی لازم است که باید توسط دولت تامین شود.

کهگیلویه و بویراحمد
استاندار کهگیلویه و بویراحمد سال 96 از پایلوت شدن شهر یاسوج برای ایجاد شهر هوشمند خبر داده بود، اما در همه سال‌های گذشته یاسوج نتوانست به معنای واقعی شهر هوشمند نزدیک شود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین چالش این استان در هوشمندسازی، اعتبار است به طوری که از شهرداری‌های استان خواسته شده با اعتبار داخلی خود به این کار اقدام کنند؛ شهرداری دوگنبدان چنین طرحی را شروع کرده بود، اما همه اقدامات به نصب دوربین‌های مداربسته خلاصه شد. سال گذشته اجرای بیش از 200کیلومتر فیبر نوری در استان در مناطق باشت، چرام، یاسوج، کاکان و سی سخت شروع شد. همچنین با شروع پروژه اصلاح و نوسازی فیبر نوری شهر یاسوج در نیمه دوم سال گذشته مسئولان امیدوارند بستر ایجاد شهر هوشمند فراهم شود.

فارس
سازمان جهانی شهرهای پایدار هوشمند در سال ۲۰۱۰ تاسیس شد و اکنون ۱۵۷ شهر و ۴۳ سازمان و موسسه عضو آن هستند و شیراز در استان فارس نیز در سال ۲۰۱۸ به عضویت این سازمان درآمد. با این همه در شیراز هنوز هم هوشمندسازی به‌صورت یکپارچه انجام نشده است. مسئولان شهری معتقدند هوشمندسازی در یک بخش نمی‌تواند کیفیت‌بخشی و رضایتمندی شهروندان در ارائه خدمات را افزایش دهد، بلکه هوشمندسازی‌ یک کل سیستماتیک است و باید در همه ابعاد به اجرا در بیاید. اما در شیراز تاکنون حمل و نقل تا حدودی هوشمندسازی شده و بخشی از سیستم‌های اداری الکترونیکی شده‌ است. مسئولان در تلاشند تا زیرساخت‌های دیگر شهر هوشمند را در این شهر تا پایان سال ایجاد کرده و ارتقا دهند.

اصفهان
اصفهان یکی از هوشمندترین شهرهای ایران است که هوشمندسازی آن از سال‌های 94 و 95 در حوزه خدمات شهرداری آغاز شد. فرایند هوشمندسازی اصفهان با در نظر گرفتن اولویت‌های گردشگری، حمل و نقل و انرژی صورت گرفته است. تا کنون 60 درصد از اهداف شهر هوشمند در اصفهان محقق شده و ستاد هوشمندسازی در شهرداری در صدد تحقق صد در صدی آن است. 20 خیابان شهر مجهز به پارک هوشمند، به‌روزرسانی «اصفهان کارت»، میز خدمات غیرحضوری شهرداری، 182 تقاطع مجهز به سیستم هوشمند، 142 تقاطع مجهز به چراغ چشمک‌زن، 42 تابلو متغیر خبری، 40 سامانه ثبت تخلف BRT، تجهیز هزار اتوبوس به سیستم AVL برخی از کارهای انجام شده برای هوشمندسازی شهری اصفهان است. مشکلات زیرساختی، ابزاری و نرم‌افزاری در این مسیر وجود دارد که قابل حل و فصل است اما در مواردی موانع قانونی مثل شفافیت در انجام مناقصات وجود دارد که رفع آن مستلزم صرف وقت و هزینه است.

یزد
ایده شهر هوشمند در شورای پنجم شهر یزد با تشکیل کمیسیون شهر هوشمند شکل گرفت. مرکز پژوهش‌های شورای شهر یزد 6 طرح تحقیقاتی را در دست اقدام دارد و شاید بتوان انعکاس همه جلسات علنی شورای شهر به صورت آنلاین و راه‌اندازی سایت Opendata یا شفافیت و انتشار نقشه تفصیلی دیجیتال در سایت شهرداری همراه با نرم افزار آموزشی آن را دستاوردهای مهم شورا در حوزه هوشمندسازی دانست. یزد همچنین از اولین شهرهای کشور است که اقدام به راه‌اندازی نرم‌افزار بین شهری کرده است.کارت شهروندی، سامانه‌های یزد ترافیک و پسماند خشک، سامانه اتوبوس‌های درون شهری و نصب دستگاه‌های QR و همچنین شروع فعالیت سامانه املاک بدون سند در شهرداری و هوشمندسازی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی نمونه‌هایی از فعالیت‌های شهر هوشمند است. اردکان هم در حوزه هوشمندسازی ورود کرده، اما نتیجه قابل قبولی نداشته است. 

بوشهر
روند اجرایی هوشمندسازی در هیچ یک از۴۰ شهر واقع در بوشهر شروع نشده، اما چند سالی است که مدیریت شهری مرکز استان یعنی بوشهر به دنبال تحقق این مهم است که البته به دلایل فنی در فاز اجرا قرار نگرفته است. به گفته «محمد خوش آیینه» سرپرست سازمان فناوری و اطلاعات شهرداری بندر بوشهر طرح مطالعاتی هوشمندسازی بندر بوشهر چند سالی است مطرح شده و توسط یک شرکت بخش خصوصی به پایان رسیده و وصول شده است. حتی سیر اداری ترک تشریفات آن هم انجام شده است، اما از آنجایی که این طرح در فاز ۱ دارای ابهامات و اشکالاتی است در حال مذاکره برای رفع ایراد قرار دارد. به نظر می‌رسد با برداشتن این موانع تا پایان سال تکلیف این موضوع  به نوعی مشخص خواهد شد.

قزوین
قزوین دومین شهر کشور است که توانسته سامانه شهروندسپاری را در دستور کار قرار دهد. طرحی که با اجرای آن شهروندان می‌توانند برای ثبت درخواست‌ها و استعلام شهرسازی خود از طریق بستر الکترونیکی اقدام کنند.از این رو می‌توان گفت داده‌های بسیار خوبی در حوزه شهرسازی و جی آی اس در شهرداری قزوین موجود است که بستر کارآمدی برای توسعه خدمات هوشمند به شهروندان محسوب می‌شود. شبکه فیبر نوری قزوین نیز به وسعت 48 کیلومترمربع و راه‌اندازی پروژه‌ بزرگ دیتاسنتر به عنوان بزرگترین مرکز داده غرب کشور از ظرفیت‌های منحصر به فرد مدیریت شهری قزوین محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر شهرداری قزوین توانسته در نواحی منفصل شهری، خدمات الکترونیکی مشابه خدمات عرضه شده در مناطق سه گانه شهرداری اراِئه دهد.موضوعی که در 26شهر دیگر استان برنامه مدونی برای آن وجود ندارد یا تنها در تعداد اندکی از خدمات این امکان برای شهروندان وجود دارد.

خوزستان
توجه به اجرای شهر هوشمند در اهواز از سال‎های گذشته آغاز شده است. طرح‎هایی مثل تاکسی اینترنتی بومی و نرم‎افزارهای ویژه والدین برای آگاهی از وضعیت دانش‌آموزان شاید از اولین نمونه‌های این شکل از مدیریت شهر در اهواز هستند. افزایش خدمات هوشمند در شهری مثل اهواز که تابستان‌‎های بسیار گرمی دارد می‌تواند مصرف انرژی و تردد بیش از اندازه را کاهش دهد و به بهبود هوای همیشه آلوده اهواز هم کمک کند. به همین دلیل اجرای طرح زیرساخت هوشمند فیبر نوری کلانشهر اهواز اواخر اردیبهشت امسال آغاز شد. با تکمیل و توسعه این پروژه بستر فیبر نوری شهر اهواز به بیش از ۲۳۰ کیلومتر خواهد رسید و سرعت اینترنت شهروندان افزایش خواهد یافت. اجرای چتر WIFI فراگیر شهری برای در دسترس بودن اینترنت در همه‌جای اهواز هم از دیگر پروژه‌های مهم شهر هوشمند اهواز خواهد بود. 

اردبیل
هوشمندسازی اردبیل با توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد دیتاسنتر برای شهرداری از سال‌های گذشته در دستور کار قرار گرفته و اقداماتی در زمینه نرم افزاری شده است. راه‌اندازی سامانه 137 از مهم‌ترین اقداماتی است که شهروندان مشکلات را به شهرداری اطلاع می‌دهند. ایجاد فرهنگسرا و استودیوی مجازی یکی دیگر از اقداماتی است که به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. اما بنابراظهار مسئولان اردبیل در بخش هوشمندسازی معابر عمومی و ترافیک جزو فقیرترین استان‌های کشور محسوب می‌شود. راه‌اندازی مرکز کنترل ترافیک اردبیل یکی از کارهای در دست اقدام در مرکز استان است. هوشمندسازی شهری در کنار نرم افزارها نیاز به تامین سخت افزارهایی دارد که به دلیل تامین نشدن منابع مالی تا کنون عملی نشده است.

البرز
تبدیل کلانشهر کرج به شهر هوشمند از سال94 کلید خورد و از همین رو شهرداری کرج با اقداماتی مانند ایجاد سامانه کنترل تردد هوشمند، سامانه ثبت وقایع ترافیکی، ایجاد سامانه پی وب با هدف ثبت الکترونیکی صورت‌وضعیت‌های پیمانکاران شهرداری کرج، کیف پول الکترونیک، توسعه خدمات غیرحضوری و حذف مراجعه حضوری شهروندان، طرح پرداخت الکترونیکی، درگاه واحد ارائه خدمات الکترونیک به شهروندان با عنوان کرج من سعی کرده در راستای ایجاد شهر هوشمند قدم بردارد. اما این‌ها فقط بخش کوچکی از مسیر هوشمندسازی کلانشهر است. فراهم نبودن زیرساخت‌ها، نبود یک برنامه منسجم، نبود مدیریت واحد و استفاده نکردن از کارشناسان و متخصصان این حوزه، خلاهای قانونی، موانع فرهنگی، آموزش ندیدن شهروندان از موانعی است که فرایند هوشمندسازی شهری را با مشکل مواجه می‌کند.

کرمانشاه
اجرای طرح هوشمندسازی در کرمانشاه از سال۹۴ با تهیه طرح جامع هوشمندسازی معابر و کنترل ترافیک شهری شروع، اما با این حال فقط ۱۸ دوربین نظارتی در معابر و 10 دوربین ثبت تخلف در کرمانشاه نصب شده است. قرار است برای هوشمندسازی شهری همه سازمان‌ها و اداره‌های کلیدی شهرداری کرمانشاه در آینده نزدیک کاملا الکترونیکی اداره ‌شوند. بایگانی‌های شهرداری در یک شبکه واحد به‌صورت الکترونیکی درآمده‌اند و فراهم کردن زیرساخت‌های شبکه فیبر نوری در شهر دیگر برنامه شهرداری برای هوشمندسازی کرمانشاه است.فرآیند هوشمندسازی نیازمند شبکه ارتباطی فیبرنوری و نرم‌افزار خاص است که در حال حاضر نرم‌افزار انجام این کار تهیه شده، اما هنوز زیرساخت‌های فعال‌سازی آن در کرمانشاه تکمیل نیست. نبود بودجه کافی مزید بر علت شده است. قرار بود در کرمانشاه ۲۰۰ دوربین دیگر نصب شود، اما هنوز این امر عملی نشده. پاوه یکی از شهرهای پیش‌رو در ایجاد شهر هوشمند در استان است.

آذربایجان شرقی 
پروژه هوشمندسازی شهری در آذربایجان‌شرقی از اواسط سال 95 در تبریز کلید خورد. در آن مقطع وزارت صمت از طریق یک سرمایه‌گذار این پروژه را در تبریز کلید زد، اما به واسطه مشکلاتی این روند، متوقف و در یکی دیگر از کلانشهرهای کشور آغاز شد. سال‌های 97 تا 99 این پروژه در ابعادی کوچک مانند نصب دوربین هوشمند به صورت محدود در میادین شهر دنبال شد تا اینکه در سال 99 تبریز به صورت موقت به سازمان جهانی شهرهای پایدار هوشمند پیوست. با این اقدام مسئولان شهری دست به دامن اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان شدند تا تبریز بتواند در زمینه هوشمندسازی گام‌های عملیاتی‌در بودجه1400 بردارد و 700میلیارد ریال در زمینه هوشمندسازی حمل و نقل ترافیک شهری اختصاص یابد. علاوه بر این شهرداری در زمینه مسابقات نوآوری‌های هوشمند شهری، پاسخگوی هوشمند سلامت، وبینارهای پاسخگوی هوشمند و برنامه شهر هوشمند برنامه‌های مدونی دارد. در گام بعدی هوشمندسازی مراغه، میانه و بستان‌آباد مورد توجه است.

آذربایجان‌غربی 
اگر به آذربایجان غربی سفر کنید از ابتدای ورود به استان دوربین‌های هوشمند را در شهرها و جاده‌های استان مشاهده می‌کنید. این استان توانسته در 2سال گذشته حرکت منسجم و به هم پیوسته‌ای در زمینه هوشمند‌سازی شهری داشته باشد و به عنوان یکی از 5شهر هوشمند کشور مطرح شود و حتی در برخی آیتم‌ها از جمله هوشمندسازی محورهای مواصلاتی بین شهری به عنوان برترین استان هوشمند نیز دست پیدا کند.روند هوشمندسازی شهری در ارومیه با تشکیل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری ارومیه سرعت بیشتری پیدا کرده و بخش خصوصی نیز در این زمینه سهیم بوده است. با سرمایه‌گذاری 40 میلیارد ریالی بخش خصوصی در زمینه توسعه فیبر نوری دوربین‌های هوشمند کنترل ترافیک بیشتری در ارومیه مشاهده می‌شود. گام بعدی هوشمندسازی در شهرهایی مانند میاندوآب و دیگر شهرهای پر جمعیت استان دنبال می‌شود. یکی از اهداف مسئولان شهری ارومیه برای سال 1400 پروژه هوشمندسازی صددرصدی این کلانشهر است.


گلستان
در گلستان طی سال‌های گذشته موضوع شهر هوشمند مورد توجه مسئولان قرار داشت. استاندار گلستان سال 98 خواسته بود که این استان در ایجاد شهر هوشمند پیشگام شود. در همین سال مجری طرح هوشمند گرگان اعلام کرده بود که مسیر طی شده در شهرهای تهران و یزد برای طراحی و پیاده‌سازی شهر هوشمند در مرکز استان پیگیری می‌شود. سال گذشته اما شهردار خبر داد که قرار است شهر هوشمند با کمک چینی‌ها در گرگان اجرا ‌شود. بر این اساس قرار شد طرح‌هایی در قالب شهر هوشمند با همکاری شهرداری گوانگ‌ژو تعریف شود و در اولویت برنامه‌ها قرار بگیرد. با این همه طبق اعلام مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات گلستان هیچ کدام از شهرداری‌های استان در زمینه توسعه شهر الکترونیک و هوشمند فعالیت خاصی نداشته‌اند.

هرمزگان
هرمزگانی‌ها اولین گام‌ها را برای ایجاد شهر هوشمند از سال 97 برداشتند. اولین بار در قشم بود که نشست شورای سیاست‌گذاری شهر هوشمند در این جزیره برگزار شد. هرچند 2 سال قبل‌تر بندرعباسی‌ها هم استارتاپ شهرهوشمند را برگزار کرده بودند، اما نشست قشم جدی‌تر بود. با وجود این جزیره کیش اما سال گذشته با افتتاح چند پروژه بزرگ فیبر نوری به این هدف نزدیک‌تر شد. امسال هم خبر می‌رسد پلتفرم شهر هوشمند شامل شبکه اجتماعی و پیام‌رسان، بازار آنلاین، مدرسه هوشمند، سازمان‌ساز هوشمند حرفه‌ای که در 3شهر کشور فعال شده قرار است به زودی در بندرعباس هم فعال شود. پارک علم و فناوری هرمزگان امسال با شهرداری بندرعباس تفاهم‌نامه‌ای امضا کرد که یکی از مفاد آن، به کارگیری استارتاپ‌ها برای تحقق شهر هوشمند است. 

کردستان
اجرای طرح شهر هوشمند سنندج در سال 92 با انجام مطالعات اولیه کلید خورد. با شروع به فعالیت پارک علم و فناوری کردستان و حمایت‌های صورت گرفته روند مطالعات و عملیات اجرایی این طرح شتاب دوچندانی پیدا کرد. در کردستان هوشمندسازی البته فقط محدود به نصب دوربین کنترل معابر و ترافیک نشده است. سامانه هوشمند مدیریت پارکینگ‌های شهری توسط جوانان پارک علم و فناوری در کردستان 2 سال پیش رونمایی و موجب کاهش ۳۰ درصدی ترافیک شهر شد.  ۱۵دوربین کنترل هوشمند در شهر نصب شده است و حدود ۵۰ دوربین نیز قرار است نصب شود. با هدف روان‌سازی گره‌های ترافیکی در مناطق پرتردد شهری، مدیریت بحران و همچنین نظارت بر خدمات شهری مرکز مانیتورینگ ترافیک شهری نیز راه‌اندازی شده است.  اما مشکلاتی چون فراهم نبودن زیرساخت‌هایی چون فیبر نوری و کمبود اعتبار موجب شده کردستان نتواند آنچنان که باید در مسیر هوشمندسازی گام بردارد.

کرمان
توسعه فیبر نوری در راستای رسیدن به شهر هوشمند از ابتدای شورای شهر پنجم در کرمان مورد توجه قرار گرفت. چند ماه پیش هم شهرداری کرمان مرکز کنترل ترافیک را راه‌اندازی کرد تا گامی دیگر برای نزدیک شدن به این هدف برداشته شود. البته پیش‌تر از این استانداری کرمان در سال 95 تفاهم‎نامه‌ای با سه هلدینگ ملی ICT و معاونت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات امضا کرده و از عملیاتی شدن الگوی شهر هوشمند در کرمان خبر داده بود؛ الگویی که هنوز به نتایج قابل توجه نرسیده است. پس از آن در سال 98 استانداری نخستین مرحله از اجرای طرح تبدیل کرمان به شهر هوشمند را آغاز و طرح هوشمندسازی مسیر میدان آزادی تا میدان شهدا و همچنین تقاطع سمیه شهر کرمان را کلید زد. با وجود این اقدامات اما کرمان تا رسیدن به جایگاه یک شهر هوشمند فاصله زیادی دارد. 

چهارمحال و بختیاری
چندی است موضوع هوشمندسازی شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری در مدیریت شهری مطرح شده، اما تاکنون اقدامی در این زمینه نشده است. رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری شهرکرد از تلاش برای اجرای130 کیلومتر فیبر نوری با همکاری بخش خصوصی خبر می‌دهد. این موضوع منوط به ایجاد زیرساخت‌هاست و در صورت فراهم بودن زیرساخت طی 5 سال آینده طرح شهر هوشمند در شهرکرد محقق می‌شود. به گفته مسئولان،‏ شهرکرد از نظر مساحت محدود است و می‌تواند پایلوت مناسبی به شمار آید.طرح شهر هوشمند یکی از مهم‌ترین بسته‌های سرمایه‌گذاری شهرداری شهرکرد است و پایلوت شدن شهرکرد به عنوان شهر هوشمند کشور جزو 10 طرح اولویت‌دار ملی ارزیابی شده است. تاکنون 6 هزار کیلومتر فیبرنوری در مناطق شهری و بین شهری استان اجرا شده است که این شاخص با توجه به مساحت محدود استان شاخص به نسبت مطلوبی به شمار می‌رود.

سیستان و بلوچستان
هوشمندسازی شهری از 3 سال پیش در زاهدان اجرا شد. از آنجا که سیستان و بلوچستان جزو مناطق محروم کشور است اجرای این پروژه با کندی همراه بود. با وجود این، شهرداری زاهدان ایجاد ارتباط بر بستر فیبر نوری، مکانیزه کردن سیستم‌ها، مکانیزه کردن فرآیندهای انجام کار، آموزش‌های لازم برای به کارگیری نرم‌افزارهای گوناگون شهرسازی، نوسازی، درآمد، کسب و پیشه و ایجاد ممیزی املاک را در دستور کار قرار داده است. استفاده از فیبر مخابرات، راه‌اندازی نرم‌افزار ممیزی املاک شهری، ارتقای نرم‌افزار مالی، تلفن گویای 137خدمات شهری و 125 آتش‌نشانی از دیگر طرح‌هایی‌ است که در هوشمندسازی شهری مورد توجه قرار گرفته. دبیرخانه هوشمند، ایجاد دیتا سینتر و برخی موارد دیگر مانند هوشمندسازی پرداخت‌های خرد هم در حال آماده‌سازی است. طرح هوشمندسازی شهر در دیگر شهرهای سیستان و بلوچستان آغاز شده، ولی به دلیل نبود زیرساخت‌ها از سرعت خوبی برخوردار نیست.

لرستان
شهرداری خرم‌آباد با پیگیری‌های شهردار سعی کرده است در مسیر هوشمندسازی گام بردارد. ایجاد سایت خدمات برای انجام امور شهرسازی و پرداخت آنلاین عوارض شهرداری، ایجاد وب سرویس پرداخت آنلاین عوارض خودرو و برون‌سپاری این خدمت، ایجاد بستر فیبر نوری اختصاصی داخل شهر، تجهیز لینک شبکه مناطق سازمان‌های تابع شهرداری خرم‌آباد به فناوری فیبر نوری، ایجاد مرکزی پایش تصویری کنترل ترافیک، سامانه 137 شهروندان، ایجاد وب سرویس مصوبه‌های شورای اسلامی شهر و ایجاد مرکز data server شهرداری از اقدامات انجام شده برای هوشمندسازی در خرم‌آباد است. خرید تجهیزات و راه‌اندازی خودروی ثبت تخلف در مرکز پلیس راهنمایی و رانندگی، همکاری در انجام پروژه چتر wifi، ایجاد طرح VoIP در بعضی از مراکز تحت پوشش شهرداری، ایجاد مراکز خدمات شهروندی سرای محله، مجهز کردن سامانه تاکسیرانی و اتوبوس‌رانی به qr، از دیگر برنامه‌ها در این زمینه است. 

ایلام
اگر چه 4 سال پیش شهردار ایلام از هوشمندسازی این شهر خبر داده بود، اما شهر ایلام هنوز تا هوشمند شدن فاصله زیادی دارد. با این حال از سال گذشته و با شیوع کرونا بخشی از حمل و نقل عمومی و 80 درصد سیستم اداری در این شهر هوشمند سازی شده است. پرداخت کرایه در ناوگان حمل‌ونقل عمومی شهر ایلام با استفاده از اپلیکیشن موبایل و تکنیک Qr به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. سامانه پرداخت الکترونیک کرایه تاکسی‌های ایلام نیز بخش مهمی از زیرساخت‌های شهر هوشمند است که سال گذشته شیوع ویروس کرونا اجرای آن را ضروری کرد. در اداره‌ها هم بسیاری از خدمات از سال گذشته تاکنون الکترونیکی شده تا علاوه بر کاهش تردد مردم به این مراکز، عملکرد مدیران برای شهروندان شفاف‌سازی شود.

قم
هوشمندسازی شهری در قم از سال 96 با تشکیل ستاد شهر هوشمند به عنوان نخستین مرکز در کشور آغاز شد. در این مدت مسئولان شهری در تلاش هستند علاوه بر اجرای طرح‌های هوشمندسازی، مدل بومی هوشمندسازی را تدوین کنند. مقدمات این کار در سال 97 آغاز شده و قم یکی از کلانشهرهای سرآمد در تحقیق و پژوهش در بومی‌سازی هوشمندسازی شهر است. جدا از طرح‌های مهم در حوزه آسیب‌پذیری و مخاطرات امنیت سایبری، نقشه راه هوشمندسازی و سامانه یکپارچه خدمات الکترونیکی، 3 بسته فرصت‌های سرمایه‌گذاری با همکاری بخش خصوصی تدوین شد؛ مدیریت هوشمند ترافیک با هوشمندسازی پارکینگ‌های عمومی، تولید اپلیکیشن‌ها و ایجاد درگاه‌های وصول عوارض شهری و حذف قبوض کاغذی و راه‌اندازی سامانه‌های پرداخت آنلاین حمل و نقل عمومی. در سال 1400 هم 3 پروژه در ستاد شهر هوشمند شهرداری قم طراحی شده که شامل برگزاری رویدادهای استارت آپی، فرهنگ‌سازی و توانمندسازی مردم و کارکنان در استفاده از خدمات الکترونیکی و پایلوت هوشمندسازی محیط زیست شهری است. 

همدان
خیلی راه مانده تا بگوییم همدان به شهر هوشمند تبدیل شده و حتی نمی‌توان ادعا کرد همدان به این سمت قدم برداشته است. اما یکی از مسائلی که کاملا احساس می‌شود این است که حداقل شهرداری الکترونیک راه‌اندازی شود تا همدان به شهر الکترونیک گام بردارد. با این شرایط و با گستردگی مفهوم هوشمندسازی می‌توان گفت همدان عملا در این زمینه کاری نکرده است. با این وجود همدان سعی کرده خدماتی که به شهروندان ارائه می‌دهد را الکترونیکی کند. نرم‌افزارهای مدیریت شهری ارتقا یافت تا بتوان داده‌ها را در آن نگهداری و ارتباطات داخلی در شهرداری را ایجاد کرد. حوزه فیبر نوری باید در همدان مجهز شود تا زیرساخت‌های اصلی فناوری تأمین شود. شهرداری این اقدام را در قالب یک قرارداد سرمایه‌گذاری به فراخوان گذاشته و در روزهای آینده قرار است 105 کیلومتر از آن اجرا شود. 

سمنان
هوشمندسازی شهرهای سمنان چند سال است مورد توجه مسئولان قرار گرفته. این استان از نظر توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات رتبه دوم را بین استان‌ها دارد. زیرساخت‌های مناسب ارتباطی در این استان موجب شده شرایط برای تبدیل به شهر هوشمند فراهم باشد. برای نمونه نخستین پارک هوشمند کودک کشور در سمنان با استفاده از فناوری واقعیت افزوده به بهره‌برداری رسیده است. 3 سال پیش نیز نخستین هتل هوشمند کشور در شهمیرزاد گشایش یافت. شهرداری شاهرود هم پارسال طرح هوشمندسازی پلاک واحدهای مسکونی را تصویب کرد. بخشی از مدیریت ترافیک شهری سمنان نیز پارسال با نصب دوربین‌های پایش تصویری و ثبت تخلف به صورت الکترونیک انجام می‌شود. اما هنوز عمده خدمات اداری به شهروندان استان سنتی است. راه‌اندازی سامانه «سمنان من» برای ارائه برخی خدمات شهروندی نیز از دیگر اقدامات تحقق شهرالکترونیک در این استان است و قرار بود در بودجه امسال سمنان اعتباری به هوشمندسازی اختصاص یابد.