اختراع کن کارآفرین شو!

حسن حسن‌زاده
 

در میانه دهه پنجم عمرش هنوز هم مثل سال‌های جوانی که با انبوهی از ایده و انگیزه سراغ کارآفرینی و اختراع روش‌های تازه برای آموزش مفاهیم علمی به کودکان رفت، پرجنب و جوش است.

کودکان و نوجوانانی که روزی در سراهای محله و فرهنگسراهای مختلف شهر از کلاس‌ها و کارگاه‌های متفاوتش استفاده کرده‌اند، او را با نام «آقای نیکوفکر» می‌شناسند؛ کارآفرینی که معتقد است اگر یک روز همه مدارس کشور از روش‌ها و اختراع‌های ثبت شده‌اش برای آموزش مفاهیم علمی به کودکان و نوجوانان الگو بگیرند، هر دانش‌آموز به یک مخترع و کارآفرین تمام عیار تبدیل می‌شود. با این کارآفرین و مخترع که این روزها مهارت و دانشش را وقف کمک به کودکان محروم جنوب شهر کرده است گفت‌وگو کرده ایم.  

ساعت ۵ بعدازظهر بچه‌های روستای کم‌برخورد ولی‌آباد قرچک یکی یکی از راه می‌رسند و هر کدام دفتر و کتاب‌ و بسته‌های آموزشی را با خود به محوطه امامزاده روستا می‌آورند. امروز هم مثل چند ماه گذشته قرار است با یکی از مفاهیم درسی آشنا شوند و البته برای آینده‌ای روشن‌تر تلاش کنند.

«سیدمحسن حسینی» که بچه‌ها او را آقای نیکوفکر صدا می‌زنند، نکات مهم برای رعایت پروتکل‌ها در این روزهای کرونایی را به آنها گوشزد می‌کند و بچه‌ها هم با رعایت فاصله‌ مناسب سراغ‌ تمرین‌های امروز می‌روند. وقتی دانش‌آموزان مشغول تمرین‌ها می‌شوند، سراغ آقای نیکوفکر می‌رویم. او از ماجرای ورود به این عرصه و دغدغه‌هایش برای تقویت خلاقیت و کاربردی کردن دانسته‌های علمی کودکان می‌گوید: «نوجوان که بودم همزمان با تحصیل، کار می کردم و برای خودم درآمد داشتم.

در همان سن و سال استعداد کارآفرینی‌ام را کشف کردم. سال‌ها بعد که یک مدرسه غیرانتفاعی تأسیس کردم، از نزدیک با مشکلات آموزشی مدارس آشنا شدم. اینکه بچه‌ها مطالب درسی را تنها برای امتحان دادن یاد می‌گیرند و بعد که مدرسه تمام می‌شود، تقریباً هیچکدام از آن مطالب به کارشان نمی‌آید. نخستین بار آنجا بود که تصمیم گرفتم دست به کار شوم و روش‌های جدید برای آموزش مطالب درسی به بچه‌ها اختراع و ثبت کنم.»

این خانه مورچه چند اتاق مورچه دارد!؟

آقای نیکوفکر روش آموزشی جدیدش را حدود ۲ دهه پیش با نام «آموزش و پرورش غیررسمی کارآفرینانه» به عنوان یک اختراع به ثبت ملی رسانده و تا امروز هم ۱۲۰ اختراع دیگر در زمینه لوازم و روش‌های جدید آموزش مفاهیم علمی ثبت کرده است. هدف او در آموزش‌های مبتکرانه‌اش، پرورش کودکان و نوجوانانی است که علاوه بر یادگیری مفاهیم علمی از کتاب‌های درسی‌شان با چاشنی خلاقیت، به ثبت اختراع و البته کارآفرینی و درآمدزایی در آینده برسند و بعضی‌ها هم در آینده به یک معلم تمام‌عیار تبدیل شوند. مهمترین رکن روش‌های آموزشی او ترکیب بازی و سرگرمی با مطالب علمی است.

حرف‌ها که به اینجا می‌رسد از آقای نیکوفکر می‌خواهیم جزئیات یکی از روش‌های آموزشی مبتکرانه‌اش را توضیح دهد. او مکعب کاغذی را که به شکل یک ساختمان ۳ طبقه است و برای آموزش مفهوم محیط، مساحت، حجم و جدول ضرب به دانش‌آموزان پایه اول و دوم دبستان کاربرد دارد نشان می‌دهد و می‌گوید: «دانش‌آموزان دبستان در مقاطع تحصیل بالاتر با مفهوم حجم آشنا می‌شوند اما درک درستی از آن ندارد. در این روش آموزشی از دانش‌آموزان می‌خواهم با بسته‌های بیسکوئیت اتاقک‌های کوچکی داخل مکعب کاغذی بسازند.

اتاقک‌هایی که اسمش را «خانه مورچه» گذاشته‌ایم. سپس بچه‌ها یاد می‌گیرند که هر آپارتمان یا خانه مورچه چند اتاق مورچه خواهد داشت.  با همین روش ضرب، مفهوم محیط، مساحت و حجم در ذهنشان حک می‌شود. ‌ بچه‌های کم سن و سال با این روش ساده، مفهوم ریاضیات را درک می‌کنند و سریع به سؤالات پاسخ می‌دهند. در حالی که گاهی دانش آموزان مقاطع بالاتر با روش‌های قدیمی آموزشی درک درستی از آن ندارند.»

• از یادگیری تا کارآفرینی

آقای نیکوفکر که سال ۱۳۸۶ به عنوان کارآفرین نمونه کشوری انتخاب شد، یکی از اهداف اصلی‌ روش‌های آموزشی مبتکرانه‌اش را تقویت خلاقیت و در نهایت آماده کردن کودکان برای ورود به عرصه کارآفرینی می‌داند. او می‌گوید: «هدف نهایی این روش آموزشی، درک عمیق‌تر بچه‌ها از مطالب علمی کتاب‌های درسی و استفاده از آنها برای اختراع، نوآوری و در نهایت کارآفرینی و ورود به عرصه کسب و کار است. کارآفرینی ۴ مرحله دارد که شامل نیازسنجی، خلاقیت، نوآوری و در نهایت کارآفرینی است.

این مراحل در مقاطع تحصیلی دانشگاهی در رشته‌هایی مثل مدیریت کارآفرینی به دانشجویان آموزش داده می‌شود ولی من در این روش تلاش می‌کنم همین موضوعات را با روش‌های ساده به کودکان ۳ تا ۱۲ ساله و نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ ساله آموزش بدهم.» آقای نیکوفکر این روزها داوطلبانه سراغ کودکان یکی از روستاهای محروم قرچک رفته است تا روش‌های آموزشی خلاقانه‌اش را در اختیار کودکانی قرار بدهد که از همین سن و سال سختی کار در محیط‌های نامناسب را روی شانه‌هایشان تحمل می‌کنند. این روزها محوطه امامزاده ابراهیم(ع) روستای ولی‌آباد میزبان کارگاه‌های متفاوت و پرهیجان آقای نیکوفکر برای کودکان محروم روستایی است.

او می‌گوید: «بسیاری از این کودکان به دلایلی مثل مشکلات مالی خانواده‌ها مجبورند در همین کودکی کمک حال معیشت خانواده شوند و فرصت زیادی برای تحصیل و یادگیری مطالب درسی ندارند. من نه تنها با این روش مطالب درسی را به شیوه‌ای عمیق‌تر به آنها آموزش می‌دهم بلکه می‌خواهم در آینده هر کدام از آنها به یک کارآفرین تبدیل شوند.»

• کودکانی که معلم می‌شوند

در روستای ولی آباد قرچک، حالا هر کدام از کودکانی که در کارگاه‌ آقای نیکوفکر شرکت کرده‌اند به یک کودک-معلم نمونه برای آموزش این روش‌های مبتکرانه به دیگر کودکان تبدیل شده‌اند. کودکانی که می‌خواهند با کمک آقای نیکوفکر یک بازارچه و کارگاه آموزشی در بوستان ملت برگزار کنند. حسینی می‌گوید: «این روش‌های آموزشی در دروسی مثل ریاضی، شیمی، علوم و... کاربرد دارد. هر کدام از بچه‌ها با یادگیری این روش‌ها توانایی آموزش آن به دیگران را هم فرا می‌گیرند. چون یک روز از وقتشان در کارگاه صرف یادگیری روش‌ها و روز بعد از آن هم صرف آموزش آن به دیگران می‌شود.

می‌خواهیم پس از پایان این روزهای کرونایی و پس از هماهنگی با مسئولان شهرداری یک بازارچه در بوستان ملت برگزار کنیم. این بازارچه از غرفه‌های کوچکی تشکیل خواهد شد که هر کدام از بچه‌ها به عنوان مسئول غرفه، علاوه بر فروش بسته‌های آموزشی که خودشان ساخته‌اند، چند دقیقه‌ای روش‌های علمی را به کودکان دیگر آموزش می‌دهند و مثل یک معلم خصوصی در قبال آن آموزش پول دریافت می‌کنند.»

حرف‌ها که به اینجا می‌رسد «ریحانه» یکی از بچه‌های روستای ولی‌آباد هم از آرزوهایی می‌گوید که این روزها سخت برای رسیدن به آن تلاش می‌کند: «می‌خواهم با یادگیری این آموزش‌ها معلم شوم و به بچه‌های قرچک مفاهیم درسی و علمی را آموزش بدهم. البته اختراع کردن را هم دوست دارم و در این کلاس‌ها یاد گرفته‌ام ایده‌هایی را که به ذهنم می‌رسد جدی بگیرم و برای عملی کردن آنها تلاش کنم. هدف دیگرم این است که با درس‌ خواندن و پیشرفت پزشک شوم تا به اهالی روستا کمک کنم.»

• کارآفرینی برای معلولان

 آقای نیکوفکر ایده‌هایی هم برای کمک به افراد معلول جسمی‌حرکتی و توانیابان برخی آسایشگاه‌های معلولان دارد. می‌گوید: «برخی افراد معلول جسمی‌حرکتی که در آسایشگاه‌های معلولان نگهداری می‌شوند هم می‌توانند با یادگیری این روش‌ها و آموزش آنها به دانش‌آموزان به درآمدزایی برسند. این روزها هماهنگی‌های‌ اولیه را با یک مرکز نگهداری از معلولان منطقه یک انجام داده‌ام. امیدوارم پس از طی دوره آموزشی، معلولان این مرکز بتوانند مثل یک معلم خصوصی روش‌های آموزشی را به دانش‌آموزان منتقل کنند.»