به بهانه روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی
موز ه‌ای به نام ایران
سیده زهرا عباسی-خبرنگار
امروز، 28 اردیبهشت، روز جهانی موزه و میراث فرهنگی است؛ روزی که قرار است پاسداشتی بر همه آنچه باشد که از گذشتگان بر جای مانده. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و اینکه در شکل‌گیری تمدن‌های جهانی دخیل بوده، میراث فرهنگی گسترده‌ای دارد؛ میراثی که کشور را به یک موزه بزرگ تبدیل کرده و موزه‌های بسیاری را در خود جای داده است؛ موزه‌هایی که در یک سال گذشته و پس از شیوع کرونا بخش زیادی از بازدیدکنندگان خود را از دست دادند.
کاهش بازدید از موزه‌ها در سال کرونایی
مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه ایران حدود 746 موزه فعال دارد به همشهری می‌گوید: «از این تعداد، 171 مورد خصوصی، 259 مورد مربوط به وزارتخانه، 38 مورد موزه‌های مشارکتی، 278 وابسته به دیگر دستگاه‌های دولتی یا عمومی مثل شهرداری‌ها و ... است.»
«محمدرضا کارگر» با بیان اینکه آمار بازدید از موزه‌های وزارتخانه پیش از شیوع کرونا 21 میلیون و 750 هزار نفر در سال بوده است، می‌افزاید: «سال گذشته فقط 3میلیون بازدید از موزه‌های وزارتخانه به ثبت رسید در حالی که ما پیش از شیوع کرونا انتظار داشتیم با رشد 15درصدی در این زمینه مواجه باشیم.»
او البته توضیح می‌دهد با وجود رکودی که بعد از کرونا بر واحدهای مختلف سایه انداخته، اشتغال موزه‌ها حفظ شده است به طوری که تعدیل نیرو در موزه‌های دولتی صفر و در موزه‌های خصوصی هم با توجه به تسهیلات بلاعوض یا کم‌بهره بسیار کم بوده است.
کارگر ادامه می‌دهد: «به طور میانگین در موزه‌های خصوصی 10 تا 15 نفر کار می‌کنند، اما آمار در موزه‌های متعلق به وزارتخانه بالاست و برای مثال ما در موزه سعدآباد بیش از 300 نفر پرسنل داریم.»
اقبال خوب مردم به موزه
مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری در بخش دیگری از سخنان خود در پاسخ به برخی اظهارنظرها درباره اقبال پایین ایرانیان به بازدید از موزه‌ها تصریح می‌کند: «این اظهارنظرها پایه علمی و آماری ندارد. برای مثال ممکن است گفته شود در مقابل موزه لوور فرانسه صف طولانی شکل گرفته، اما در مقابل موزه‌های ایران چنین چیزی را شاهد نیستیم. فرانسه 60 میلیون جمعیت دارد و بیش از 60 میلیون نفر توریست و اغلب افرادی که برای بازدید از موزه لوور می‌آیند غیرفرانسوی هستند. ترکیه 30 میلیون توریست دارد و حجم بازدیدکننده‌ها از موزه بیشتر توریست هستند. در کشور ما آمار دقیقی نیست، اما بیشتر از چند میلیون گردشگر در سال وارد کشور نمی‌شوند که اغلب آنها هم گردشگران مذهبی و بخش کمی گردشگران فرهنگی هستند که موزه می‌بینند.»
کارگر با این توضیحات ادامه می‌دهد: «مقایسه صف جلوی موزه‌ها یا مواردی از این دست اشتباه است. اگر صرفا نسبت علاقه مندی به موزه مردم ایران را با مردم فرانسه مقایسه کنید، مقایسه درستی است. با این شرایط می‌توان گفت اقبال مردم ما به موزه‌ها خوب است و در ایام پیک تعطیلات گاهی باید ورودی را کنترل کنیم.»
همه موزه‌ها منحصر به فرد هستند
مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه درباره تفاوت موزه‌ها با یکدیگر توضیح می‌دهد که هر موزه‌ای بر اساس یک ویژگی منحصر به فرد است و نمی‌توان آنها را با هم مقایسه کرد.
کارگر تفاوت موزه‌ها یا منحصر به فرد بودن آنها از نظر معماری، موضوع و اشیا را سلیقه‌ای می‌داند و می‌گوید: «من معتقد هستم همه موزه‌ها متفاوت و منحصر به فرد هستند، زیرا معماری اشیای هیچ کدام مشابه نیست و هر موزه‌ای یک موضوع، اشیا و یک موقعیت لوکیشن خاص دارد.»
به گفته او، تفاوتی ندارد سراغ سایت‌موزه تخت جمشید برویم یا موزه تبریز، زیرا هر استان موزه و اهمیت خاص خود را دارد که برای مردم یک شناسنامه و یک ویژگی محسوب می‌شود و باید به آن احترام گذاشت.
کارگر تاکید می‌کند که در اقصی نقاط کشور شاهد پراکنش موزه‌ها هستیم که هر کدام زیبایی و اهمیت خود را دارند.
هر 5 روز یک موزه خصوصی
مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری از اقبال ویژه مردم به ایجاد موزه در سال‌های اخیر می‌گوید و توضیح می‌دهد: «در طول 8 سال گذشته نسبت به آمار قبل رشد 450 درصدی را در ایجاد موزه‌های خصوصی شاهد بودیم. در حال حاضر 171 موزه خصوصی داریم که این مساله اهمیت بسیاری دارد.»
کارگر با بیان اینکه تقریبا هر 5 روز شاهد افتتاح یک موزه هستیم، ادامه می‌دهد: «این به نظرم نشان از رشد فرهنگی دارد، زیرا می‌گوییم موزه عامل توسعه و محصول توسعه است.»
به گفته او، مردم از دولت پیشی گرفته و به سمت جلو حرکت کرده‌ا‌ند و علاقه‌مند هستند که میراث‌شان را حفظ کنند.
به گفته این مسئول، تهران با توجه به جمعیت بیشترین موزه خصوصی را دارد، اما در شهرهای دیگر به ویژه شهرهای برخوردار هم ایجاد موزه خصوصی مورد توجه قرار گرفته است.