طرحی که خوزستان را از کرونای انگلیسی نجات داد

مریم سرخوش-خبرنگار

اوایل اسفند 99 بود که کرونای انگلیسی خوزستان را در بر گرفت و شرایط سختی برای کادر بهداشت و درمان این استان رقم زد. مراکز درمانی به شدت درگیر بیماری شده بودند و ظرفیت تخت‌ها برای پذیرش محدود. اتفاقی که باعث شد علوم پزشکی خوزستان پیشنهاد جدیدی را برای عبور از بحران و تغییر روش درمان بیماران کرونایی به وزارت بهداشت ارائه کند؛ تزریق داروی رمدسیویر به بیماران سرپایی بدون نیاز به بستری. طرحی که مورد موافقت سعید نمکی، وزیر بهداشت قرار گرفت و حالا با گذشت کمتر از دو ماه از آغاز آن در خوزستان به تمام استان‌های کشور هم تسری پیدا کرده است. وزیر بهداشت از تاثیر بسیار زیاد اجرای طرح با عنوان «درمان بیماران سرپایی با داروی رمدسیویر» در تاب‌آوری مراکز درمانی برای مواجهه با پیک سنگین اخیر کرونا در کشور خبر می‌دهد و اینکه قرار است اجرای پروتکل سرپایی درمان کرونا در سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک تجربه موفق جهانی ثبت شود. طرحی که خوزستان را از بحران ویروس انگلیسی نجات داد و در استان‌های مختلف موجب کاهش بستری در پیک چهارم و تسریع در بهبود بیماران کرونایی شد. «فرهاد ابول‌نژادیان» رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و فرمانده عملیات بهداشت و درمان مدیریت کرونا در استان در گفت‌وگوی اختصاصی با همشهری درباره این طرح توضیحاتی ارائه کرده که در ادامه می‌خواند. 

وضعیت بحرانی در پیک سوم
فرمانده قرارگاه مقابله گفت: خوزستان اولین استانی بود که درگیر پیک کرونای انگلیسی شد و تخت‌های بیمارستان یکی پس از دیگری پر می‌شدند. حتی بیمارستان‌هایی هم که در پیک اول و دوم مورد استفاده قرار نگرفتند در پیک سوم وارد میدان شدند و شرایط سختی بود. بیمارستان امام (ره) هم آخرین مرکز درمانی بود که وارد کار شد و متوجه شدیم فقط ۵۰ تخت از ظرفیت در اختیار گذاشته کرونا و بستری بیماران باقیمانده است.

پیشنهاد اجرای طرح به وزیر بهداشت
ابول‌نژادیان اظهار کرد: اواخر اسفند بود که با وزیر بهداشت تماس گرفتم و اعلام کردم دیگر جایی برای بستری نداریم. آن زمان یک پیشنهاد را مطرح کردیم و آن، تزریق رمدسیویر به صورت کلینک‌های سرپایی بود و این‌که درمان هم زودهنگام آغاز شود نه اینکه مریض بدحال باشد و بعد تزریق صورت بگیرد. دکتر نمکی موافقت کردند کار در یک طرح پژوهشی آغاز شود. تیم علمی ما با حضور همکارانی از گروه‌های ریه، عفونی، داخلی و بیهوشی تشکیل شد و پروپوزال تهیه کردیم. در این روش ما یک سیستم ارزیابی به نام  priest و شدت بیماری داشتیم. اینکه چه افرادی می‌توانند به جای این که بستری شوند در قالب طرح تزریق سرپایی رمدسیویر تحت درمان قرار بگیرند. وی به آغاز این طرح از اهواز اشاره و تاکید کرد: افراد مشخص شدند و طرح در ۳ بیمارستان آموزشی خود اهواز انجام شد. متوجه شدیم که اجرای آن بسیار کمک‌کننده بوده و بیماران دیگر نیازی به بستری نداشتند و حتی مرگ و میر آنها هم به وضوح کاهش پیدا کرد. در نهایت اجرای این طرح به سایر شهرستان‌ها تعمیم داده شد و یک دوره ۲۸ روزه به صورت پایلوت در کل استان اجرا شد.

مطالعه اولیه روی ۷۳۵ بیمار
رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز درباره دستاوردهای تحقیقی و مقاله این طرح پژوهشی هم بیان کرد: در این طرح معیارهای ورود و خروج داشتیم و اینکه چه کسانی بر اساس جدول امتیاز بندی به بستری نیازی ندارند. در نتیجه در مرحله اول ۷۳۵ بیمار استخراج و مورد مطالعه قرار گرفتند. نمره‌دهی در طرح هم به این شرح بود که اگر افراد بدون درگیری ریوی بودند، نمره صفر می‌گرفتند. اگر ۲۵ درصد ریه افراد درگیر شده بود نمره یک و برای ۲۶ تا ۵۰ درصد درگیری ریه نمره ۲، درگیری ۵۱ تا ۷۵ درصد نمره ۳ و بیش از ۷۶ درصد نمره چهار در نظر گرفته می‌شد.

آمار صفر مرگ و میر
فرمانده قرارگاه مقابله با بیماری کرونای خوزستان با بیان اینکه در خروجی کار افراد بر اساس زمان بروز علائم به دو دسته افرادی که کمتر از یک هفته یا بیشتر از یک هفته از علائم آنها می‌گذشت تقسیم شدند، ادامه داد: در این مطالعه مشاهده کردیم فقط  ۴.۱۷ درصد افرادی که کمتر از یک هفته از بروز علائم‌شان می‌گذرد و ما درمان را برای آنها شروع می‌کنیم ممکن است به این روش درمان جواب ندهند. در افرادی که بیش از یک هفته از زمان بیماری آنها گذشته بود ۷.۹۲ درصد احتمال جواب ندادن به درمان وجود داشت و مجبور بودیم آنها را بستری کنیم.
ابول‌نژادیان درباره میزان مرگ و میر بیماران کرونایی در این روش درمانی هم بیان کرد: در گروه اولی که زیر یک هفته بودند، هیچ مورد فوتی نداشتیم و در گروه دوم هم ۱.۰۱ درصد بیماران فوت می‌کردند.

کاهش هزینه‌های درمان سرپایی کرونا
ابول‌نژادیان درباره هزینه‌های چنین طرح درمانی بیان کرد: اگر بیمار پرونده بستری موقت در بیمارستان‌ها تشکیل بدهد ۳۰ درصد هزینه‌های درمان را پرداخت می‌کنند. البته وزیر بهداشت نامه نوشته که این مبلغ به ۱۰ درصد کاهش پیدا کند و مانند شرایط بستری، تزریق سرپایی رمدسیویر هم مشمول پرداخت ۱۰ درصدی هزینه‌ها باشد، اما این مساله را هم درنظر بگیرید که در این روش سرپایی بیمار هزینه‌های بستری و هتلینگ بیمارستان را پرداخت نمی‌کند.
این مسئول با اشاره به تجربه موفق اجرای این طرح در خوزستان و عبور از بحران کرونای انگلیسی اظهار کرد: در صحبت با وزیر بهداشت، خودشان به من اعلام کردند که با اجرای این روش در دیگر استان‌های کشور ۱۵۰ هزار نفر در پیک چهارم کرونا درمان شدند و اگر قرار بود این افراد در بیمارستان‌ها بستری شوند، وضعیت بحرانی و هزینه‌های هنگفتی رقم می‌خورد.