به مناسبت روزجهانی موزه تاریخچه برخی موزه‌های شمال شهر را بررسی کرده‌ایم
گنج‌های شمیران
راحیل حسینی
موزه‌ها از مهم‌ترین مراکز گردشگری در هر شهر به شمار می‌آیند و بخشی از تاریخ و هویت را در معرض بازدید عموم قرار می‌دهند. آشنایی با معماری و هنر خاص هر دوره، سبک زندگی، محیط آرام و ساکت از جذابیت‌های یک موزه به شمار می‌رود و گردشگران را به بازدید از این مکان‌های تاریخی هدایت می‌کند. شمال شهر تهران موزه‌های تاریخی بسیاری دارد که مقصد گردشگران در فصل بهار بود. اما شیوع بیماری کرونا با تعطیلی موزه‌ها همراه شد. به مناسب ۲۸ اردیبهشت و روزجهانی موزه‌ها سری به برخی موزه‌های تاریخی شمال شهر زده‌ایم.
خانه آقای بازیگر
استاد عزت‌الله‌انتظامی در زمان حیاتش تصمیم گرفت خانه‌اش را که روزگاری پاتوق بازیگران بود به موزه‌ای تبدیل کند تا به مرکزی برای شکوفایی استعدادهای نسل جوان و علاقه‌مند به بازیگری تبدیل شود. امسال هفتمین سال افتتاح خانه موزه عزت‌الله‌انتظامی در محله قیطریه است. او در زمان افتتاح موزه، دستخطی از خود به یادگارگذاشت که تاریخ آن به ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ برمی‌گردد. جملات نوشته شده این دستخط که اکنون در موزه به نمایش گذاشته شده نشان از خوشحالی آقای بازیگر از افتتاح موزه دارد.
خانه موزه انتظامی در خیابان احمدی قیطریه قراردارد. تماشای عکس‌هایی از استاد انتظامی از کودکی تا دوران بازیگری، مجسمه‌هایی از دورهمی با جمیله شیخی، محمدعلی کشاورز، علی نصیریان، جمشید مشایخی و عزت‌الله‌انتظامی، نمایش فیلم و دوربین‌های قدیمی از جذابیت‌های این موزه است.
جایی برای تماشای تاریخ سینمای ایران
عمارت موزه سینمای ایران قدمتی ۲۰۰ ساله دارد. نقل شده است که عمارت به دستور محمد شاه قاجار ساخته شده و ساختمان آن کاخ شکارگاهش بوده است. پس از آن، باغ به دوستعلی خان معیرالممالک داماد ناصرالدین شاه رسید. مراسم عروسی او با عصمت‌الدوله یکی از پرهزینه‌ترین عروسی‌های تاریخ ایران لقب گرفت. باغ میان مالکان مختلف دست به دست شد تا سرانجام دولت در ازای بدهی باغ را ضبط کرد و اراضی آن را متری ۲ تومان به کارکنان وزارتخانه‌های دولت با اقساط ۵ ساله فروخت. اما بخش فعلی عمارت به دستور علی‌اصغر حکمت، وزیر معارف سال ۱۳۱۶ شمسی، خریداری و عمارت آن، بازسازی و از آن به‌عنوان مدرسه استفاده شد. پس از انقلاب اسلامی این عمارت سال ۱۳۵۸ زیر پوشش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درآمد و به‌عنوان مرکز آموزش فیلمسازی از آن استفاده شد و سال ۱۳۸۱ به‌عنوان موزه سینما فعالیت خود را شروع کرد. عمارت اکنون به موزه سینما اختصاص دارد و علاقه‌مندان به تاریخ سینمای ایران می‌توانند با بازدید از این موزه از گنجینه عکس‌ها، اسناد، جوایز، تجهیزات قدیمی سینما و... بازدید کنند.
نشانی: خیابان ولی‌عصر(عج)، نرسیده به تجریش
شماره تماس: ۲۲۷۰۵۰۰۰۵ تا ۹
عمارتی برای موسیقی
محله الهیه شمیران دیدنی کم ندارد. اما برای اهالی هنر که دستی برساز دارند، موزه موسیقی چندان هم غریب و ناآشنا نیست. موزه موسیقی درست کنار برج‌های سر به فلک کشیده و در باغی به مساحت ۳هزار و ۶۵۰مترمربع آرام گرفته‌است. علاوه بر بخش‌های متنوع و جذاب موزه موسیقی، دیدن عمارت قدیمی باشکوه آن جان را صفا می‌بخشد. ماجرا به سال ۱۳۵۱ برمی‌گردد. روزگاری که «سیروس سمراد» صاحب کارخانه بود، بخشی از باغ نمازی تجریش را خرید و قصری هزار و ۴۰۰مترمربعی وسط باغ برای خود ساخت. اهالی محله الهیه هنوز برای نشانی دادن به کوچه موزه می‌گویند، کوچه نمازی و اینجا را با نام قدیم می‌شناسند. عمارت باشکوه موزه و اندرونی‌اش همان قصری است که نیم قرن پیش در باغ نمازی ساخته شد. بعد از انقلاب اسلامی، بنیاد مستضعفان این باغ را به شهرداری داد. سال ۱۳۷۲ مدیران فرهنگی هم طرح تأسیس موزه موسیقی را تهیه کردند. افتتاح رسمی و آغاز به کار موزه سال ۱۳۸۸ انجام شد.
نشانی: میدان تجریش، خیابان شهید دربندی، خیابان موزه، پلاک۹
شماره تماس: ۲۲۲۳۱۷۰۸و ۲۲۶۷۲۷۸۵
باغی که در آن هنر ایرانی موج می‌زند
در کوچه‌پسکوچه‌های تجریش، درست روبه‌روی خانه دکتر حسابی، باغی بزرگ قرار دارد با عمارت زیبا و درختانی کهنسال که تماشای آن تو را به سال‌های دور پرت می‌کند. تاریخ ساخت این عمارت قاجاری به سال ۱۳۱۰ و اوایل دوره پهلوی اول برمی‌گردد. مالک این باغ فردی بود به نام امیراحمدی که به قصاب لرستان شهرت داشت. او عمارت میان باغ را برای پیشکش به همسرش ساخت. امیراحمدی از نورچشمی‌های رضاخان به شمار می‌رفت اما سال‌ها بعد از ترس جانش این باغ و عمارت را به رضاخان هدیه داد.
بنای این عمارت سال ۱۳۸۴ توسط شهرداری، بازسازی و سال ۱۳۸۶ با آماده‌سازی باغ‌موزه هنر ایرانی، امکان بازدید برای شهروندان فراهم شد. در محوطه این باغ زیبا، ماکت‌هایی از نمادهای تاریخی ایران به نمایش گذاشته است.
نشانی: میدان تجریش، خیابان شهید دربندی (مقصود بیک)، خیابان دکتر حسابی
شماره تماس: ۲۲۶۸۶۰۶۵
یادگار بهشتیان
خانه موزه‌ها بخشی از هویت تهران هستند. علاوه بر این، قرار است با ورود به خانه موزه‌ها با ابعاد زندگی شخصی و اجتماعی یکی از بزرگان کشور آشنا شویم. در خانه موزه شهید بهشتی یادگارهایی از آن شهید و یادآوری‌هایی از روزهای انقلاب اسلامی و شخصیت‌های آن دوران را به تماشا می‌نشینیم. خانه موزه شهید بهشتی در محله قلهک، ۲ طبقه است. اندکی بعد از شهادت دکتر بهشتی، همسر ایشان این خانه بزرگ و پر از خاطره را تاب نیاورد و خانه فروخته شد. سال ۱۳۹۱ شهردار وقت پیشنهاد علیرضا بهشتی را پذیرفت و خانه را که ۲ بار مالکش عوض شده بود، خرید و خانه موزه شهید بهشتی تیرماه ۱۳۹۲ افتتاح شد. شهید بهشتی سکونت در خانه‌ای در خیابان ایران را ترجیح می‌داد اما قیمت بالای خانه در خیابان ایران از طرفی و پیشنهاد یکی از دوستان برای خرید خانه در محله قلهک باعث شد تا دکتر بهشتی برای خرید زمین این خانه ۶۰۰ مترمربعی اقدام کند. طراحی خانه هم طبق پیشنهاد ایشان اندرونی و بیرونی دارد. خانه تابستان سال ۱۳۵۲ ساخته شد. در بازدید از این خانه موزه، علاوه بر آشنایی با کتاب‌های ایشان، عکس‌های خاطره‌انگیزی از زندگی سیاسی و خانوادگی ایشان روایت از سال‌های اول انقلاب اسلامی دارد.
نشانی: خیابان ظفر، کوچه صبر، خیابان مطهری، کوچه شهید بهشتی، شماره ۱۲
تماشاگه زمان
موزه ساعت یا تماشاگه زمان یکی از خانه موزه‌های دیدنی شمیران در محله زعفرانیه است و بنای موزه سابقه تاریخی ۸۰ ساله دارد. با آن گچبری، کاشیکاری، گره چینی و مقرنس‌های بی‌نظیر یکی از اماکن شاخص تاریخی است که جزو آثار ملی به شمار می‌رود. در این موزه سیر تکامل ابزارهای زمان‌سنجی از ساعت‌های ابتدایی تا ساعت‌های مکانیکی امروزی به نمایش درآمده است. موزه با فضای سبز اطرافش محوطه ای ۵ هزارمترمربع دارد. بنای داخل موزه حدود ۷۰۰مترمربع و در ۲ طبقه است. موزه زمان، خانه «حسین خداداد» صاحب نخستین کارخانه یخ صنعتی تهران، بزرگ‌ترین کارخانه ریسندگی و بافندگی قزوین و شرکت برق الکتروادیسون تهران بود. او برای اینجا که باغ و عمارت مخروبه قاجاری بود سال‌ها وقت صرف کرد. جزئیات گچبری‌ها و نقاشی‌ها و آینه‌کاری‌های عمارت نشان از تلاش استادکاران دارد. حسین خداداد سال ۱۳۵۶ در این خانه ساکن شد و فقط یک سال مهمان خانه‌اش بود. این خانه اتاقی به نام اصفهان دارد که نقاشی‌هایش یادآور میدان نقش‌جهان است.
نشانی: خیابان ولی‌عصر(عج)، خیابان سرلشکر فلاحی، نبش کوچه شهید برزین
شماره تماس: ۲۲۴۱۷۳۳۶ و ۲۲۴۱۷۳۳۷
