برای آنها فرقی نمیکند فرزند خودشان است یا دیگری، وقتی با جان و دل فرزندی را طلب میکنند گویی از روز اول پدر و مادرش بودهاند. گاهی از اینکه عنوان فرزندخوانده روی فرزندانشان گذاشته شود ناراحت میشوند و در برخی استانها زوجین برای گرفتن فرزندخوانده دوم هم اقدام کردهاند. مقایسه آمار سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ نشان میدهد در سال گذشته با وجود شیوع کرونا و مشکلات اقتصادی ناشی از آن، شاهد رشد ۵ تا ۱۰درصدی فرزندخواندگی در کشور بودهایم؛ اتفاقی مبارک که مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور آن را اعلام کرده و گفته است، راهاندازی سامانه ملی فرزندخواندگی منجر به رشد متقاضیان فرزندخواندگی شد. این سامانه برای ثبتنام سریعتر، تشکیل پرونده بهصورت اینترنتی و کمتر شدن رفتوآمدها راهاندازی شده است تا علاوه بر تسریع روند فرزندخواندگی، جلوی عدم شفافیت و سفارشهای فرزندخواندگی هم گرفته شود. بر اساس اعلام بهزیستی کشور سال گذشته بیش از ۱۷۰۰ کودک به فرزندخواندگی رفتند که نشان میدهد کرونا نتوانست بر این فرهنگ تاثیری بگذارد. نکته جالبتر اینکه با فرهنگسازی صورت گرفته در ۵ سال گذشته حدود ۱۴۰۰ کودک دارای معلولیت یا بیماری خاص نیز در سراسر کشور توسط خانوادههای نیکوکار به فرزندخواندگی پذیرفته شدهاند. از این آمار ۶۰۲ کودک معلول بودند و ۷۹۷ کودک دارای بیماری خاص. در حال حاضر به طور متوسط حدود هزار کودک در 33 شیرخوارگاه کشور نگهداری میشوند که تعدادی از آنها پس از اطمینان از وضعیت خانوادهها بازپیوند میشوند و برخی نیز پس از دریافت حکم قضایی به فرزندخواندگی میروند. در ادامه با وضعیت فرزندخواندگی در استانهای ایران بیشتر آشنا شوید.
چهارمحال و بختیاری
درخواست برای فرزندخواندگی در چهارمحال و بختیاری در سالهای اخیر افزایش یافته در حالی که به گفته مسئولان تعداد فرزندانی که شرایط فرزندخواندگی دارند، کم است و جوابگوی تقاضای خانوادههای متقاضی نیست. سال گذشته 350خانواده در صف انتظار فرزندخواندگی قرار داشتند که این تعداد در مقایسه با سال 98 که تقاضا برای فرزندخواندگی از سوی 300 خانوار ثبت شده بود، رشد داشته است. به گفته مسئولان بهزیستی چهارمحال و بختیاری، تعاملهایی با سایر استانها برای فراهم شدن شرایط پذیرش کودک بیسرپرست از آنجا فراهم شده، اما اولویت با خانوادههای متقاضی همان استان است. فرهنگ قبول فرزندخواندگی در سالهای اخیر در چهارمحال و بختیاری بیشتر شده است، اما قوانین سختگیرانه و نبود تناسب بین کودکان بیسرپرست و خانوادههای متقاضی، از جمله چالشهایی است که در این زمینه وجود دارد.
لرستان
۶۶۰ کودک بیسرپرست و بدسرپرست تحت پوشش خدمات بهزیستی لرستان هستند که از این میان، ۵۵۰ نفر نزد اقوام نسبی یا سببی نگهداری میشوند. به ازای هر کودک ۶۵۰ هزار تومان ماهانه به این خانوادهها پرداخت و خدمات حوزه تحصیل و درمان این کودکان نیز توسط بهزیستی دنبال میشود. ۱۱۰ کودک بیسرپرست باقی مانده در 8 مرکز نگهداری میشوند. از سال ۹۵ تا ۹۸، ۱۵۷ کودک در شیرخوارگاه بهزیستی پذیرش شدهاند که ۱۲۶ کودک از این آمار به عنوان فرزندخوانده به خانوادههای دارای صلاحیت تحویل داده شدهاند.
ایلام
درخواست فرزندخواندگی در ایلام در حال افزایش است و ۱۰۰ زوج جوان ایلامی در فهرست انتظار قرار دارند، اما در مجموع فقط 5 نوزاد، کودک و نوجوان در شیرخوارگاه و خانه کودک و نوجوان این استان اقامت دارند و عمده نوزادان و کودکانی که در این مراکز پذیرش میشوند، کودکان بدسرپرست هستند که با حکم قضایی تحویل این سازمان شدهاند. سال گذشته ۲۳ کودک و نوزاد از طریق مراجع قضایی به بهزیستی سپرده شدند اما به دلیل اینکه هیچ یک از این کودکان و نوزادان شرایط لازم برای واگذاری به خانوادههای متقاضی را نداشتند، هیچ مورد فرزندخواندگی انجام نشد. از مجموع کودکانی که ساکن مراکز بهزیستی بودهاند نیز ۲۹ نفر با حکم قضایی به خانوادههای اقوام و بستگان خویش سپرده شدند.
قم
درخواست فرزندخواندگی در استان قم افزایش قابل توجهی نسبت به سالهای قبل داشته است. در سال گذشته حدود 150 خانواده متقاضی فرزندخواندگی شدهاند در حالی که این تعداد در سال 98 حدود 80 خانواده بوده است. این مساله دلایل مختلفی دارد که راهاندازی سامانه ملی فرزندخواندگی، ترویج سنت حسنه فرزندخواندگی، ازدواج دیرهنگام و افزایش نازایی از جمله آنهاست. سال گذشته 15 فرزند به خانوادههای دارای صلاحیت واگذار شده که از این تعداد 4 فرزندخواندگی دائمی و 11 فرزندخواندگی امین موقت بوده است. درخواست اول 70 درصد از متقاضیان فرزندخواندگی فرزند دختر است. بسیاری از خانوادهها چند سال پشت نوبت فرزندخواندگی هستند. بیشتر خانوادهها متقاضی نوزاد شیرخوار مجهولالهویه به ویژه از جنس دختر هستند در حالی که تعداد این بچهها خیلی کم است.
البرز
۳۶۵ کودک بدسرپرست و بیسرپرست در ۲۴ مرکز نگهداری کودک در البرز نگهداری میشوند که از این تعداد ۲۰ درصد از کودکان شرایط واگذاری دارند و ۳۵ کودک به فرزندخواندگی و امین موقت واگذار شدهاند. در حال حاضر 3 برابر کودکان بیسرپرست تحت حمایت بهزیستی تقاضا برای فرزندخواندگی وجود دارد و بیماری کرونا هم تاثیری در کاهش درخواستها نداشته است. حدود هزار زوج متقاضی برای فرزندخواندگی در البرز وجود دارند و با توجه به سیاستهای جدید بهزیستی مبنی بر اینکه دختران مجرد نیز با شرایط تعیین شده میتوانند مادر خوانده شوند، در حال حاضر حدود 60 خانم مجرد بالای 30 سال نیز در صف دریافت فرزند خوانده هستند. فرزندان تحت سرپرستی بهزیستی تا سن ۱۶ سالگی میتوانند به خانوادههای متقاضی واگذار شوند، اما به دلیل تمایل اکثر خانوادهها به جنسیت خاص، فرزندان با گروه سنی نوزاد یا زیر سن 5 سال، خانوادهها ممکن است چند سال پشت نوبت باشند.
گلستان
۴۰ کودک بی سرپرست گلستان در سال 98 به عنوان فرزند خوانده به متقاضیان واجد شرایط واگذار شده بودند و سال گذشته هم بیش از 200 تقاضا برای فرزندخواندگی دراین استان ثبت شد. از این میان حدود 20 کودک به خانوادهها سپرده شدند. در حال حاضر ۲۵ مرکز شبه خانواده برای نگهداری از کودکان بدسرپرست استان مشغول فعالیت است که در این مراکز ۲۶۵ کودک از جمله ۲۱ کودک زیر 3 سال نگهداری میشوند. طبق اعلام استاندار گلستان ۲۵ درصد زوجهای دارای سن باروری این استان با مشکل ناباروری مواجه هستند و همین تقاضا برای فرزندخواندگی را افزایش داده است به طوری که اغلب خانوادههای متقاضی زوجهای نابارور هستند.
یزد
خانوادههای یزدی در گذشته استقبال چندانی از فرزندپذیری در استان نداشتند و به سراغ استانهای همجوار از جمله کرمان میرفتند. اما آمار متقاضیان پشت نوبت فرزندپذیری در استان نشان دهنده این است که خانوادهها پذیرای فرزندخواندگی هستند و بیشترین درخواستها در داخل استان مطرح و برآورده شده است. سال گذشته ۱۸مورد فرزندپذیری داخل استان و ۴مورد فرزندپذیری بین استانی در استان یزد اتفاق افتاده است. شیوع ویروس کرونا تاثیر زیادی در افزایش و یا کاهش فرزندپذیری نداشته است.
سیستان و بلوچستان
بر اساس اعلام کمیته امداد امام خمینی (ره) در سیستان و بلوچستان 3900 کودک بیسرپرست بدون حامی در استان وجود دارد در حالی که این آمار چند سال قبل حدود 2هزار کودک بود. از سوی دیگر، بهزیستی سیستانوبلوچستان اعلام کرده است که حدود 500 کودک زیر 18 سال از خدمات بهزیستی استان استفاده میِکنند که از این تعداد بیش از 300 کودک در خانوادههای جایگزین و بیش از 180 مورد هم در مراکز شبه خانواده زندگی میکنند. 16 مرکز شبه خانواده در شهرهای زاهدان، زابل و چابهار وجود دارد که 13 مرکز به صورت غیردولتی و با حمایت خیران اداره میشود. رواج چند همسری و ازدواجهایی که به ثبت نمیرسد آمار کودکان بیسرپرست و بدون شناسنامه را در این استان افزایش داده است، اما آمار دقیقی از این کودکان در دست نیست.
کهگیلویه و بویراحمد
در استان کهگیلویه و بویراحمد تا همین چند سال پیش تقاضا از میان خانوادههای بومی برای پذیرش فرزندخواندگی پایین بود و معمولا از استانهای همسایه به بهزیستی استان مراجعه میشد؛ اتفاقی که در حال حاضر هم در جریان است، اما در چند سال اخیر فرهنگسازی، افزایش ناباروری و مسائلی از این دست آمار خانوادههای بومی در نوبت دریافت فرزندخوانده را بالا برده است. به صورت میانگین هر سال 9-11 کودک به فرزندخواندگی سپرده میشود و معمولا بیش از 250 خانواده پشت نوبت هستند. مسئولان بهزیستی میگویند کرونا تاثیری بر این روند نداشته است، اما شاید در طولانیمدت تبعات آن دامن این فرهنگ را هم بگیرد. در کهگیلویهوبویراحمد هم به دلیل راهاندازی سامانه سراسری فرزندخواندگی و از سوی محلی بودن روال کار نیازی به رفتوآمدهای زیاد نیست و همین مساله موجب شده محدودیتهای کرونایی نقش آنچنان در کاهش مراجعهها نداشته باشد.
همدان
سال گذشته ادارهکل بهزیستی همدان تعداد ۳۰ نفر واگذاری فرزند داشته که ۱۹ نفر به صورت امین موقت و ۱۱ نفر فرزند خوانده بودهاند. امین موقت کودکانی هستند که امکان واگذاری قطعی نداشتهاند چون امکان مراجعه سرپرستان فرزند و تحویل آنها وجود دارد و به همین دلیل حکم قطعی قضایی ندارند. تعداد کودکان پشت نوبتی همدان نیز در سال گذشته ۲۷۷ نفر بوده است. ۳ فرزند در سنین ۵ تا ۷ سال از سایر مراکز فرزندان متقاضی واگذاری دارند. کرونا هیچ تاثیری در کاهش یا افزایش واگذاری کودکان به خانوادههای متقاضی نداشته بلکه در این دوران روند واگذاری تسریع شد. فرهنگ فرزندخواندگی در همدان به خوبی جا افتاده و معمولا تعداد متقاضیان از تعداد کودکان مقیم در مراکز بهزیستی بیشتر است.
آذربایجان شرقی
فرزندخواندگی در آذربایجان شرقی تا چند ماه گذشته با روند مناسب و در حال افزایش در حال اجرا بود. در سال 99 بیش از 41 کودک به خانوادههای متقاضی فرزندخواندگی سپرده شد، اما این روند رو به افزایش متوقف شد و سامانه ملی فرزندخواندگی که به منظور پذیرش درخواست متقاضیان راهاندازی شده است، فرزند خواندگی را تغییر داده و متقاضیان باید پس از طی مراحل پیچیده حکم سرپرستی دریافت کنند؛ روندی که به گفته مسئولان بهزیستی استان با اجرای آن فقط 5 خانواده حائز صلاحیت دریافت کودک به عنوان فرزند خوانده هستند. در حال حاضر در استان 60کودک در شیرخوارگاه احسان تبریز نگهداری میشود، اما نکته جالب این است که 205 خانواده در استان درخواست فرزندخواندگی کردهاند که با مقررات جدید احتمالا به جز تعداد انگشت شمار آنها نمیتوانند صاحب فرزند شوند.
آذربایجان غربی
آذربایجان غربی در زمینه کودکان بیسرپرست و بدسرپرست یکی از استانهای خاص کشور محسوب میشود. ناپسند بودن سپردن کودک بیسرپرست به بهزیستی موجب شده است تا حدود 320کودک بدون پدر و مادر نزد اقوام درجه دو نگهداری شوند و بهزیستی ماهانه مبلغی به عنوان یارانه به آنها پرداخت کند. همین تعداد کودک در مراکزدولتی و غیر دولتی وابسته به بهزیستی نگهداری میشود. در حال حاضر 650 تا 750زوج برای دریافت فرزند خواندگی در آذربایجان غربی در نوبت هستند، اما اغلب متقاضی دختران زیر 3 سال هستند. در سال 99 حدود 40 کودک به عنوان فرزند خوانده پذیرفته شدند، اما با سخت شدن مقررات فرزندخواندگی در کل کشور امسال تعداد کودکانی که شانس پذیرفته شدن به عنوان فرزندخوانده را دارند کمتر میشود. با توجه به حجم بالای متقاضیان فرزند خواندگی در استان و تعداد زیاد کودکان بی سرپرست و بدسرپرست که خارج از بهزیستی نگهداری میشوند، کارشناسان بهزیستی از روند واگذاری توافقی و غیرقانونی کودکان به عنوان فرزندخوانده در این استان ابراز نگرانی میکنند.
خوزستان
در خوزستان حدود هزار نفر متقاضی در نوبت دریافت فرزندخواندگی هستند که از این تعداد۴۴۴ نفر در سال گذشته در سامانه ملی فرزندخواندگی ثبتنام کردهاند. سال گذشته ۵۲ کودک به خانوادههای متقاضی فرزندخواندگی سپرده شدند و حدود ۴۰ پرونده متقاضی نیز در مراحل نهایی هستند. اما چالش این استان هم مانند بسیاری از استانها مربوط به درخواست خانوادههاست. بیشتر خانوادهها متقاضی کودکان شیرخوار، سالم و با جنسیت دختر هستند و تعداد فرزندان تحت سرپرستی قابل واگذاری با این شرایط به نسبت متقاضیان انگشت شمار است. اغلب کودکان بهزیستی خوزستان تحت مراقبت در شیرخوارگاه یا خانههای نوباوگان وکودکان ونوجوانان، کودکان بدسرپرست (بدون سرپرست موثر) بودهاند و تعیین تکلیف چنین کودکانی از سوی مرجع قضایی پروسهای زمانبر و مستلزم پذیرش و تعهد والدین یا سرپرست قانونی مبنی بر واگذاری کودک است.
گیلان
میزان شیوع ناباروری در گیلان بالاست و به همین علت متقاضیان زیادی برای فرزندخواندگی وجود دارد. از این رو دوره انتظار برای فرزندپذیری بالاتر است. در حال حاضر بیش از ۲۶۰ کودک در ۲۱ خانه کودک مراکز بهزیستی گیلان نگهداری میشوند که از بین اینها ۵ درصد بدون سرپرست هستند و شرایط فرزندخواندگی را دارند. سال گذشته ۲۵ کودک در گیلان به فرزند خواندگی پذیرفته شدند، اما اغلب خانوادهها خواستار کودکان نوزاد و با جنسیت دختر هستند. شیوع ویروس کرونا تاثیری در کاهش یا افزایش فرزندخواندگی و متقاضیان نداشته است. در حال حاضر ۴۲۰ متقاضی فرزندخواندگی در گیلان هستند که از این بین با توجه به شرایط قانونی که وجود دارد، احتمالا حدود ۵۰ درصد واجد شرایط باشند.
کرمانشاه
کرمانشاه در حال حاضر ۱۸۳خانواده متقاضی فرزندخواندگی و در انتظار دارد، اما اولویت با خانوادههایی است که از هر نظر شرایط آنها نسبت به بقیه بهتر باشد. شرایط خانوادهها برای فرزندخواندگی در ابعاد مختلف تحصیلی، سلامت جسمی، سلامت روانی، وضعیت معیشتی و مالی، اعتقادات دینی و... سنجیده میشود. سال گذشته 25 نفر از کودکان تحت سرپرستی بهزیستی به فرزندخواندگی واگذار شدند. طی این مدت 103 کودک نیز به صورت امدادبگیر تحت مراقبت در خانواده بستگان درجه یک خود هستند. کرونا تاثیری بر روند کاهش یا افزایش فرزندخواندگی نداشته است چون درخواستها از طریق سامانه انجام و در مراحل بعدی مصاحبه صورت میگیرد. بسیاری از خانوادهها در کرمانشاه به دنبال فرزند با سن پایین یا شیرخوار هستند و متقاضی سن های بالاتر وجود ندارد.
مرکزی
شیوع ویروس کرونا تاثیری در افزایش یا کاهش متقاضیان فرزندخواندگی در استان مرکزی نداشته است. به گفته معاون امور اجتماعی بهزیستی مرکزی در حال حاضر 400 خانواده در نوبت دریافت فرزندخوانده هستند. سال گذشته میزان مراجعه خانوادهها به بهزیستی برای اطلاع از شرایط و چگونگی فرزندخواندگی کاهش یافت، اما در تعداد متقاضیان فرزندخواندگی تغییر محسوسی ایجاد نشد. در سال گذشته 31 فرزند بیسرپرست به خانوادههای دارای صلاحیت سپرده شد که از این تعداد 17 دختر و 14 پسر هستند. در سال 98 نیز 32 فرزند بیسرپرست به خانوادهها واگذار شده است. بیشتر خانوادهها متقاضی دختران زیر 2 سال هستند و در بخش پسران و کودکان بالای 5 سال اقبال کمتری وجود دارد. استقبال خانوادهها از فرزندخواندگی نشان میدهد که این مساله در استان مرکزی به یک فرهنگ تبدیل شده در حالی که تعداد بچههایی که شرایط واگذاری دائمی را دارند، کم است.
خراسان رضوی
خراسان رضوی رتبه اول فرزندخواندگی را در کل کشور دارد و در یک سال گذشته 298 کودک در خراسان رضوی به فرزندخواندگی داده شدهاند. ۵۰ مورد از این کودکان مقیم مراکز شبانهروزی بودهاند. تعداد فرزندان معلول یا دارای بیماری سخت در بین واگذاریهای پارسال ۶ مورد و یکی از آنها دچار اختلال دو جنسیتی جسمی بوده است. در سال گذشته 210 فرزدخواندگی غیرقانونی نیز در استان ثبت شد. پس از طی مراحل قانونی و اثبات عدم ربوده یا خریداری شدن کودک از سوی خانودهها توسط مراجع قضایی، اداره بهزیستی فرزدخواندگی این کودکان را به خانوادههای مذکور محول میکند. این تعداد کودک واگذارشده نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن، کاهش داشته است. کرونا در تمام بخشهای خدمات، محدودیت ایجاد کرده، همچنین بر فرایند واگذاری تاثیر داشته و تعداد واگذاریها را کاهش داده است. در حال حاضر ۵۰۰ نفر در نوبت فرزندخواندگی استان قرار دارند.
خراسان شمالی
در خراسان شمالی ۱۷۸ خانواده متقاضی فرزند خواندگی هستند. طی سال گذشته ۲۹ فرزند در مراکز شعبه خانواده پذیرش و 11 کودک برای فرزندخواندگی به خانوادههای متقاضی واگذار شدند که ۸۰ درصد آنها زیر یک سال هستند، زیرا بیش از ۹۰ درصد درخواستهای واگذاری کودک به سازمان بهزیستی برای کودک شیرخوار است. در خراسان شمالی همچنین دختران مجرد بالای ۳۵ سال نیز میتوانند متقاضی فرزندخواندگی از جنس مونث باشند و کودکان شیرخوار تا ۱۶ سال با قوانینی از قبیل به نام زدن یک سوم اموال یا با توافق بخشی از اموال و دیگر شرایط واگذار میشوند.
خراسان جنوبی
در یک سال گذشته 51 کودک در خراسان جنوبی به فرزندخواندگی داده شدهاند که از این تعداد ۲۱ کودک پسر و ۳۰ کودک دختر بودهاند. در حال حاضر نیز ۷کودک بیسرپرست در نوبتدهی فرزندخواندگی استان قرار دارند. این آمار نسبت به سال ۹۸ کاهش 30درصدی داشته که دلیل اصلی آن ویروس کرونا و محدودیتهای ایجادشده توسط این بیماری است. در خراسان جنوبی تعداد کودکان نسبت به خانوادههای متقاضی فرزندخواندگی همیشه کمتر از میانگین کشوری بوده است. در سال 99 تعداد ۲۲۸ و در سالهای پیش از آن ۳۶۹ خانواده متقاضی فرزندپذیری بوده است. باتوجه به رعایت تناسب سنی بین متقاضیان و کودک و اینکه خانوادهها اکثرا متقاضی نوزاد یا کودک زیر ۲سال هستند این موضوع را با تجمع پروندهها از سالهای قبل مواجه کرده است.
کرمان
در کرمان 1300 کودک در مراکز نگهداری بهزیستی حضور داشتند که با تسهیل فرایند واگذاری فرزندخوانده طی 2-3 سال اخیر تعداد کودکان مراکز بهزیستی در سال گذشته به 900 نفر رسید. در سال99 بیش از 100 کودک به خانوادههای متقاضی فرزندخواندگی واگذار شد و در حال حاضر بیش از 1200 متقاضی در استان در نوبت هستند. نگاه کرمانیها به فرزندخواندگی نسبت به گذشته بهتر و همین موجب شده خانوادهها مدت زیادی در نوبت بمانند. با وجود این، چالش فعلی استان درخواست عموم خانوادهها برای نوزادان و دختران است در حالیکه بچههای بزرگتر هم در مراکز بهزیستی حضور دارند. کرونا تاثیر مستقیم بر این جریان نگذاشته و شیرخوارگاهها هم تعطیل نشدهاند، اما به دلیل محدودیتها و مقررات جدید کرونایی در ادارهها، روند رسیدگی به پرونده متقاضیان مقداری طولانی شده است.
اصفهان
طبق آخرین آمار در اصفهان، 100 مورد واگذاری کودک به متقاضیان فرزندخواندگی در سال گذشته صورت گرفته است و 900 زوج برای طی مراحل و دریافت فرزند در نوبت قرار دارند. اصفهان 40 مرکز نگهداری از کودکان بیسرپرست دارد که بیش از 400 کودک بیسرپرست و بدسرپرست را نگهداری میکنند. اصفهان یکی از استانهایی است که بیشترین آمار متقاضیان فرزندخواندگی را در کشور به خود اختصاص داده است. 15 درصد از زوجهای این استان دچار ناباروری و نازایی هستند و این آمار در برخی شهرستانها بیشتر است که موجب افزایش آمار متقاضیان در آن شهرستانها شده. زوجهای متقاضی از اقشار مختلف و با سطح اجتماعی و اقتصادی متفاوت هستند و در بین آنها روحانی، پزشک، بازاری، معلم و استاد دانشگاه دیده میشود. در اصفهان حدود30 نوزاد شیرخوار وجود دارد و بقیه در سنین بالاتر هستند که به نظر میرسد فرهنگسازی در پذیرش کودکان بزرگتر، امری ضروری باشد.
بوشهر
با توجه به وسعت، جمعیت و شرایط موجود، بوشهر ۱ شیرخوارگاه و ۴ خانه کودک و نوجوان شبانهروزی به تفکیک سن و جنس کودکان دارد که در یک سال اخیر پذیرای کودکان و نوجوانان بیسرپرست و بدسرپرست بوده است. 80درصد از کودکان پذیرش شده در این مراکز زیر ۱۶سال و از این تعداد فقط ۲۰درصد واجد شرایط واگذاری هستند. عمده درخواست زوجین فرزندان زیر ۵ سال است که تاکنون ۱۵ درصد از کودکان به فرزندخواندگی پذیرفته شدهاند. با توجه به سیاست سازمان در زمینه کاهش مدت حضور فرزندان در خانهها و پاسخگویی به متقاضیان واجد شرایط، خوشبختانه کرونا تاثیری در کاهش آمار فرزندخواندگی این استان نداشته و میزان پذیرش و واگذاری فرزندان سیر معمول خود را طی کرده است. همچنین در نتیجه رویکرد بهزیستی برای باز پیوند کودکان به خانواده اصلی و فرهنگسازی، بوشهر با کثرت متقاضی فرزندخواندگی روبهروست در حالی که تعداد کودکان با میزان متقاضیان همخوانی ندارد.
سمنان
ثبت تقاضای فرزندخواندگی در سمنان طی سال 99 نسبت به سال 98 بنا به اظهار مسئولان بهزیستی این استان افزایش داشت. طبق آمارهای ثبت شده پارسال 78 نفر در سمنان برای پذیرش سرپرستی فرزند در سامانه ملی فرزندخواندگی ثبتنام کردند. با این حال در سال گذشته سرپرستی 22 فرزند به 22 خانواده متقاضی واگذار شد که همه زوجهای دریافت کننده سرپرستی این فرزندان از متقاضیان سالهای پیش از 99 بودند. سمنان از نظر آسیبهای اجتماعی، جزو استانهای کمآسیب کشور محسوب میشود و به همین دلیل تعداد فرزندان قابل واگذاری به خانوادههای متقاضی در این استان اندک است. یکی از چالشهای موجود در ثبت تقاضای فرزندخواندگی دیر اقدام کردن متقاضیان و ثبت درخواست در سنین بالاست که موجب میشود از اولویت واگذاری سرپرستی خارج شوند.
فارس
سال گذشته با راهاندازی سامانه فرزندخواندگی در فارس روند به سرپرستی گرفتن کودکان در این استان 10درصد افزایش پیدا کرد و ۷۸ کودک صاحب خانواده شدند. در حال حاضر هم بیش از هزار خانواده در انتظار فرزند خوانده و البته بیشتر این خانوادهها متقاضی سرپرستی کودکان دختر هستند. شاخصهای اجتماعی، اقتصادی، وضعیت رفاهی، روانی و تاب آوری از شاخصهای مهم در دریافت فرزند خوانده توسط خانوادههاست و همه این شاخصها در سپردن فرزند به خانوادهها بررسی میشود. کودکانی که قابل واگذاری نیستند نیز مانند معلولان و کودکان بد سرپرست که والدینشان در زندان هستند در قالب اجرای طرح «مشک» به طور موقت به خانوادههای متقاضی سپرده میشوند و اهالی استان فارس از این طرح نیز استقبال زیادی کردهاند.
زنجان
در زنجان 60 کودک بیسرپرست در 5 مرکز بهزیستی نگهداری میشوند که این کودکان و نوجوانان از گروه سنی 0 تا 6سالگی در شیرخوارگاه شهید بقا ثمینتاب نگهداری میشوند و در پایان 6 سالگی به سایر خانههای کودک و نوجوان انتقال مییابند. متقاضیانی که از طریق قانونی سرپرستی کودک زیر 3 سال را بر عهده گیرند از مزایای حمایتی حق اولاد و مرخصی دوره مراقبت (معادل مرخصی دوره زایمان) بهرهمند میشوند و کودک و نوجوان تحت سرپرستی نیز از مجموعه مزایای بیمه و بیمههای تکمیلی و فق مقررات قانونی برخوردار میشوند. فرزندخواندگی در سال های گذشته با استقبال زیادی در این استان روبهرو بوده و سال گذشته 31 کودک و نوجوان به خانوادههای متقاضی واگذار شده که طبق آمار تعداد تقاضا برای فرزندخواندگی کمتر از تعداد کودکان است.
مازندران
فرزندخواندگی در مازندران طی سالهای اخیر نفوذ بیشتری بین خانوادههای بدون فرزند داشت. حتی بنا بر اظهار مسئولان بهزیستی مازندران، درخواست سرپرستی فرزند از سوی برخی متقاضیان مجرد نیز ثبت شده است. در حال حاضر 694 پرونده تقاضای فرزندخواندگی در مازندران ثبت شده است که 613 مورد از این تقاضاها در سال 99 وارد سامانه ملی فرزندخواندگی شد، اما با توجه به آغاز به کار سامانه ملی فرزندخواندگی از سال گذشته و ثبت شدن پروندههای به جا مانده از سالهای پیشین در این سامانه همه 613 تقاضای وارد شده مربوط به سال 99 نیستند. همچنین در سال گذشته 25 پرونده تقاضای فرزندخواندگی در مازندران با تحویل سرپرستی 25 کودک به سرانجام رسید. تعداد کودکان حاضر در مراکز نگهداری کودکان بیسرپرست و بدسرپرست مازندران متغیر است.
کردستان
۱۳ مرکز شبانهروزی نگهداری کودکان و نوجوانان بیسرپرست و بدسرپرست در کردستان فعال است. از این تعداد ۱۰ مرکز در سنندج، ۲ مرکز در سقز و یک مرکز در قروه قرار دارد که ۱۵۰ کودک از نوزادی تا ۱۸ سالگی در این مراکز نگهداری میشوند. امکان واگذاری کودکان و نوجوانان تا سن ۱۵ سالگی به عنوان فرزندخواندگی وجود دارد و این واگذاری با مجوز قضایی انجام میشود. دختران تا زمانی که ازدواج یا شغلی پیدا کنند در مرکز میمانند و پسران هم تا بعد از سربازی در این مراکز حضور دارند و بعد از آن هم هزینههایی به عنوان ترخیص و ایجاد شغل به آنان داده میشود. کرونا بر درخواست مردم تاثیری نداشته است و در کردستان شاهد افزایش ۱۵ درصدی درخواست فرزندخواندگی روبرو بودیم.
اردبیل
افزایش تقاضا برای فرزندخواندگی از سوی خانوادهها در اردبیل خبر امیدوارکنندهای است در حالی که آمار کودکان بدسرپرست و بیسرپرست در این استان در مقایسه با سایر استانها کم، اما تعداد خانوادههای متقاضی برای فرزندپذیری بسیار بیشتر است. سال گذشته 120 متقاضی فرزندخواندگی ثبتنام کرده بودهاند که بعد از بررسیهای تعیین صلاحیت، 18 کودک واگذار شد و در 2 ماه اول امسال هم از 35 متقاضی فرزندخواندگی 4 کودک به خانوادهها واگذار شده است. نکته جالب توجه درخواست دوم برای فرزندخواندگی است که در این استان بسیار اتفاق میافتد و خانوادههایی که یک فرزند را قبول کردهاند برای دومین فرزند هم از مراکز بهزیستی اقدام میکنند. به گفته مسئولان بهزیستی استان پایش و بررسی کودکان واگذار شده از سال 74 به بعد نشان میدهد ساماندهی شدن وضعیت واگذاری و سختگیریها در تعیین صلاحیت خانوادهها موجب شده است کودکان واگذار شده در حال حاضر از افراد موفق جامعه باشند.
هرمزگان
آمار تعداد متقاضیان فرزندخواندگی در هرمزگان با وجود شیوع بیماری کرونا همچنان روبه افزایش، اما تعداد کودکان تحت حمایت بهزیستی کم شده که این امر متاسفانه به دلیل واگذاری کودکان به صورت غیر قانونی از سوی والدین است. این روزها در هرمزگان کودکان به جای سپردن شدن به خانوادههای واجد شرایط از طریق مراجع ذی صلاح، توسط والدین بدون در نظر گرفتن شرایط و صلاحیت اشخاص در ازای مبلغی پول به صورت غیر قانونی واگذار میشوند. با توجه به اولویتها و شرایط موجود برای سپردن کودکان به خانوادهها توسط مراجع ذی صلاح، واگذاری کودک توسط والدین به صورت غیرقانونی میتواند آسیب های زیادی در پی داشته باشد. تهدید بسیاری از سوی افرادی که به صورت غیرقانونی اقدام به گرفتن سرپرستی کودکان میکنند، وجود دارد و این کودکان آیندهای نامعلومی پیش دارند که باید با تدابیر ویژه از این گونه اقدامات توسط والدینی که صلاحیت سرپرستی اطفال خود را ندارند و اقدام به فروش آنها میکنند، جلوگیری شود.
قزوین
فرآیند ثبت درخواست، رسیدگی، ارجاع، معرفی کودک و پیگیری متقاضیان برای فرزندخواندگی در قزوین به شکل الکترونیک انجام میشود و زوجینی که 5سال از تاریخ ازدواج آنها گذشته و فرزندی ندارند، زنان و دختران بدون شوهر و زنان و زوجین دارای فرزند، افرادی هستند که میتوانند با ارائه مدارک مورد نیاز فرزندی را به فرزندخوانندگی بپذیرند. با راهاندازی سامانه فرزندخواندگی در استان از بین جمعیت متقاضیان ۱۷درصد خانوادههای دارای فرزند، ۱۱درصد دختران مجرد و ۷۳ درصد خانواده بدون فرزند هستند. تمام کودکان بدون سرپرست که به هر طریقی به بهزیستی استان ارجاع میشوند طی مدت چند ماه با مجوز دادگستری به خانوادهها واگذار میشوند و در حال حاضر هیچ کودک واجد شرایط واگذاری به خانوادههای متقاضی در مراکز پرورشگاهی استان وجود ندارد و در واقع به ازای هر یک کودک ارجاع شده به مراکز پرورشگاهی استان ۱۰ نفر متقاضی وجود دارد.
همشهری ترویج فرهنگ فرزندخواندگی را در هر استان به همراه آمار بررسی کرده است
این «خوانده»های عزیز
در همینه زمینه :