برزخ با پایان باز

یاور یگانه- روزنامه‌نگار

اگر کرونا نبود، پنجشنبه این هفته که احتمالا عید فطر است، یکی از اکران‌های مهم سینما محسوب می‌شد و تهیه‌کنندگان و دفاتر پخش فیلم از مدت‌ها قبل داشتند با شورای صنفی نمایش سر اینکه کدام فیلم اکران شود مذاکره می‌کردند. اگر کرونا نبود، چهارشنبه که روز آغاز اکران فیلم‌های جدید است، سردر سینماها عوض می‌شد و پوسترها و عکس‌های تازه می‌آمد جای پوسترها و عکس‌های فیلم‌های قدیمی را می‌گرفت و همه‌چیز مهیا می‌شد که آخر هفته یکی از گزینه‌های تفریح برای عده‌ای از مردم سینما رفتن باشد. حتی با وجود گران شدن بلیت سینماها در سال جدید، اگر کرونا نبود، احتمالا فیلم دیدن در سینما هنوز برای بعضی‌ها از خیلی تفریحات مشروع دیگر ارزان‌تر و مقرون به‌صرفه‌تر است. اما حالا که کرونا هست، خبری از تقلا برای گرفتن نوبت اکران عید فطر بین صاحبان فیلم‌ها نیست. شورای صنفی نمایش هیچ دردسری از بابت تعداد فیلم‌هایی که پشت خط اکران مانده‌اند، ندارد. سینماروها دوتا دوتا یا خانوادگی راه نمی‌افتند که به سینما بروند و با ذرت بوداده و تنقلات وارد سالن شوند. هیچ خبری نیست؛ اما این بی‌خبری اصلا معنای خوش‌خبری ندارد. با اینکه طبق اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا، سینماها ـ که جزء ردیف شغلی دو هستند ـ از دیروز آغاز به‌کار کرده‌اند، خیلی بعید است که تنور سینماها داغ شود. تقریبا می‌شود با اطمینان گفت نه اکران عید فطر و نه نوبت‌های بعدی اکران تا اطلاع ثانوی با استقبال مواجه نمی‌شوند. در گزارش پیش رو دلیل این وضع را بررسی کرده‌ایم.

یک بازگشایی نباتی
تهران هنوز قرمز است اما طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا مشاغل گروه‌های یک و دو می‌توانند در وضعیت قرمز فعال باشند و سینماها که جزء مشاغل گروه دو هستند، از دیروز می‌توانستند درهای‌شان را به روی تماشاگران باز کنند. اما مشکل اینجاست که تماشاگری وجود ندارد که خواهان سینما رفتن در این وضع باشد. پس بازگشایی سینماها فقط می‌تواند هزینه‌های آنها را افزایش دهد، بی‌آنکه مشتری داشته باشند. محمدرضا فرجی، مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش فیلم‌سازمان سینمایی، به مهر گفته بود از ابتدای همه‌گیری کرونا هیچ سینمایی «ملزم» به بازگشایی نبوده بلکه هر سینمایی مایل باشد می‌تواند فعال باشد مشروط بر اینکه بتواند ضوابط و مقررات مربوط به دوران کرونا را رعایت کند چون شاید برخی از سینماها امکانش را نداشته باشند. جدا از اینکه برخی سینماها امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی را ندارند، چیزی که باعث می‌شود سینماروها حتی به سینماهایی که مدعی رعایت تام و تمام پروتکل‌ها هستند اعتماد نکنند و تمایلی به سینما رفتن نشان ندهند، این واقعیت است که کرونا هنوز فروکش نکرده و بودن در فضایی محصور و سربسته به همراه افرادی که احتمالا اغلب‌شان واکسینه نشده‌اند و معلوم نیست که ناقل کرونا هستند یا خیر، منطقی نیست. هر غفلتی می‌تواند هزینه جانی و مالی گزافی داشته باشد و حتی به قیمت جان افراد تمام شود. پس، نه سینماداران، نه صاحبان آثار و نه مدیران سینمایی انتظار ندارند که با این بازگشایی اتفاق خاصی بیفتد و سینماها رونق بگیرند. این بازگشایی بیشتر در حکم وصل کردن بیمارِ مرگ مغزی به دستگاهی است که او را به‌صورت نباتی زنده نگه‌می‌دارد تا شاید معجزه‌ای شود و نشانه‌های حیات واقعی در پیکر بیمار دیده شود.

ثبات، راه نجات سینما
پیش‌بینی اینکه چه آینده‌ای در انتظار سینمای ایران است چنان دشوار شده که حتی کسی مثل علی سرتیپی هم که سال‌ها در بخش‌های مختلف سینما کار کرده، نمی‌داند با بازگشایی سینماها چه اتفاقی خواهد افتاد. سرتیپی که رئیس «کانون پخش‌کنندگان فیلم» و مدیر پردیس سینمایی «کورش» است، به همشهری می‌گوید:«واقعا در برزخیم که چه اتفاقی می‌افتد. آیا با این شرایط مردم از بازگشایی سینماها استقبال می‌کنند؟ اگر قرار به باز و بسته شدن مکرر سینماهاست، باز بودن سینماها خیلی اثر ندارد. سینما فقط وقتی نجات پیدا می‌کند که ثبات باشد و این ثبات به واکسینه شدن مردم نیاز دارد. شاید اگر همه واکسینه شوند، وضع سینماها هم بهتر شود.» شرایط سینمای ایران طوری است که فقط می‌توان با حدس و گمان درباره آن صحبت کرد. سرتیپی هم حدس می‌زند که وضعیت سینماها حداقل تا مهر و آبان همینطور خواهد ماند و تغییر محسوسی نخواهد کرد. سرتیپی می‌گوید: «همه‌چیز به وضعیت اپیدمی کرونا بستگی دارد. ان‌شاالله وعده‌های مسئولان در واکسیناسیون بیشتر جمعیت کشور تا مهر و آبان عملی شود تا روند عادی‌سازی امور ازجمله وضعیت سینماها آغاز شود.»

لطمه کرونا به «کورش»
در دوره کرونا تعدادی از سینماهای قدیمی و کوچک که مدت‌ها بود نفس‌های آخرشان را می‌کشیدند، از نفس افتادند و تعطیل شدند. اما کرونا حتی به سینماهای بزرگ مثل پردیس‌ها هم کم لطمه نزده است. سرتیپی در این‌باره می‌گوید: «کرونا مثل سایر سالن‌ها به پردیس کورش هم خسارت زیادی زده و متأسفانه هیچ حمایتی از سینماها نشده است. بیش از 800میلیون تومان در‌ ماه حقوق پرسنل و شارژ پردیس کورش است که در شرایط کنونی هزینه بسیار سنگینی است. ما ناچاریم که این هزینه را برای حفظ نیروها در دوره کرونا و نگهداری از سالن‌ها بپردازیم، درصورتی که درآمدی نداریم.»  از سرتیپی می‌پرسیم به‌نظرش انتخابات ریاست‌جمهوری و آمدن رئیس‌جمهور جدید تأثیری در وضعیت سینما دارد که در جواب می‌گوید:«واقعا نمی‌دانیم. باید دید چه‌کسی و از کدام جناح‌ها می‌آید و چه نگاهی به سینما دارد. ما سینماهایی‌ها‌ همیشه در یک شرایط ناامن و ناپایدار به سر می‌بریم و مسائل مختلف می‌تواند روی کار ما اثر بگذارد.»

فیلم‌هایی که «بفروش» نیستند
فیلم‌های «هفته‌ای یک‌بار آدم‌باش» ساخته شهرام شاه‌حسینی، «خورشید» ساخته مجید مجیدی، «تکخال» ساخته مجید مافی، «خون شد» ساخته مسعود کیمیایی و «لاله» اسدالله نیک‌نژاد در عید نوروز اکران شدند و تا امروز به همین ترتیبی که نام‌شان آمد، از بیشترین تا کمترین فروش را داشته‌اند.
به‌نظر نمی‌رسد که این فیلم‌ها ظرفیت بیشتری برای جذب مخاطب داشته باشند. حتی چندباری خبرهایی درباره اکران آنلاین بعضی از این فیلم‌ها منتشر شد که رنگ واقعیت نگرفت اما نشان داد که برخی از صاحبان این فیلم‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که فیلم‎شان در اکران سینما توجهی بیش از این برنمی‌انگیزد و چه بسا اکران آنلاین راه نجات سرمایه‌شان باشد.