وقتی از دو حرف می‌زنیم/ پارکی برای دویدن نه ویراژ دادن
آزاده بهشتی
«همیشه تعداد افرادی که همه‌‌چیز را در دنیا بدتر می‌کنند، بیشتر از انسان‌هایی است که کمک می‌کنند»؛ این جمله را به نقل از نویسنده شهیر ژاپنی، هاروکی موراکامی در جایی خواندم و هر صبحی که در پارک پردیسان می‌دوم، از طرف راننده‌هایی که بی‌توجه به دوندگان و آدم‌های تو پارک ویراژ می‌دهند به چشم خودم می‌بینم.
راننده‌هایی که بهترین سطح آسفالتی پارک ۲۷۵ هکتاری شهر را با اتوبان و بزرگراه اشتباه گرفته‌اند و بی‌توجه به تعریف صحیح از یک بوستان جنگلی با ماشین‌های خود در این پارک می‌تازند. از نظر من دونده این افراد همان انسان‌هایی هستند که دنیای کوچک پارک ما را برای یک ساعت راحت دویدن، بدتر کرده‌اند و حضورشان قطعا مزاحم و آزاردهنده است. آرامش و لذت دویدن و قدم زدن در بهترین پارک شهر با حضور کارمندانی که به تاخت با ماشین‌های خود به سمت ساختمان مرکزی سازمان محیط‌زیست که در دل این پارک بنا شده، می‌روند، از ساعت 6صبح به‌هم می‌خورد. چهره‌های حق به جانب، با چشم‌های پر از غضب که اعتقادی به پدال ترمزی که زیر پایشان قرار دارد، ندارند. از نظر راننده‌ها، آنهایی که در این پارک قدم می‌زنند و می‌دوند باید حواسشان به ماشین‌ها باشد. این درحالی است که پارک‌ها، ملموس‌ترین قسمت یک شهر برای شهروندان است که بتوانند به‌راحتی در آن راه بروند، بدوند، بازی کنند؛ بدون مزاحمت هر نوع وسیله نقلیه. در پارک پردیسان همه‌‌چیز برعکس است.
اگر بپذیریم که پارک به‌عنوان یک فضای شهری صرفا یک فضای کالبدی نیست و جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی آن ارجح به سایر کارکردهای آن است آن‌وقت حضور چند ساختمان در دل پارکی به بزرگی پردیسان برای شما هم تعجب‌برانگیز می‌شود.
در تعریف فضای شهری، فضاهای ورزشی گونه‌ای فضای اجتماعی در سکونتگاه‌های انسانی هستند که حضور آزادانه انسان‌ها در آنها یک حق طبیعی است. در پارک‌ها حضور همزمان و متراکم انسان‌ها، گذران اوقات فراغت و تفریح شهروندان، ارتباطات چهره به چهره یا حتی برگزاری مسابقات و رقابت‌های ورزشی بین گروه‌های جمعیتی قطعی و حتمی است، با توجه به این تعریف؛ گنجاندن ساختمان سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران در قسمت جنوبی این بوستان، تعرض و دست درازی به فضایی است که مختص آدم‌های شهر است.
ایده اولیه احداث پردیسان به‌عنوان یک مجموعه علمی، آموزشی، پژوهشی و تفرجگاهی از اوایل دهه ۵۰ در دستور کار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفت. ایان مک هارگ، یکی از معماران برجسته جهان و بنیانگذار دپارتمان معماری منظر در دانشگاه پنسیلوانیا بود که موفق شد به‌همراه همکارانش طراحی پارک پردیسان را در مسابقه‌ای به‌عهده گیرند.
ایده این گروه این بود که با توجه به ناهمواری‌ها و مسائل زیست‌محیطی، تمام زیست‌بوم‌ها از توندرا گرفته تا جنگل‌های گرمسیری را با تمام تنوع گیاهی و جانوری در یک مجموعه به نمایش درآورند. مک هارگ همچنین با درنظر گرفتن فرهنگ و معماری ایرانی، چهارباغ بوستان را طراحی کرد. پس از تأیید ایده اولیه احداث این پارک توسط اسکندر فیروز، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست، شرکت WMRT آمریکا به‌عنوان مجری این طرح انتخاب شد.
با توجه به آنچه در ذهن ایان مک هارگ به‌عنوان طراح شکل گرفت و بعدها ساخته و پرداخته شد، این پارک برای توجه به تفکر شهر انسان محور احداث شد؛ همان چیزی که این روزها با جولان ماشین‌ها زیر پا گذاشته شده است و با عبور هر ماشین در این پارک شاهد حکومت مطلق ماشین در یک فضای انسانی هستیم.
