شوراها؛ انتخابات و اختیارات

موفقیت یک شهر به عوامل مختلفی بستگی دارد. به‌گفته مجمع جهانی اقتصاد، توانایی در پروراندن راهکارهای فناورانه، میزبانی از استارت‌آپ‌ها یا داشتن زیرساخت‌های دانش‌محور یکی از این عوامل است. کشف نبوغ نهفته حین جذب نیروی کار عامل مهم دیگری است. البته این به آن معنی نیست که تنها کارگران تحصیل‌کرده و با تجربه کارآمد هستند بلکه شهرها به نیروهای کاری با طیفی از مهارت‌های حرفه‌ای و تخصص نیاز دارند تا تنوع و فراگیر بودن را ارتقا بخشند. همچنین سرمایه‌گذاری روی زیرساخت‌ها برای موفقیت یک شهر کاملا کلیدی است؛ زیرا رشد آن را تضمین می‌کند. زیرساخت‌ها می‌توانند شامل گزینه‌های متعددی باشند، از سامانه حمل‌ونقل عمومی کارآمد، ارزان‌قیمت و حتی رایگان گرفته تا شبکه‌ای متصل و قابل‌اتکا از ارتباطات دیجیتال یا سکوهای شارژ خودروهای برقی در سراسر شهر. حفظ شفافیت در سازوکار شهر (مانند برگزاری جلسات شورای شهر لندن در اتاق‌های شیشه‌ای)، هوشمند بودن شهر، مقرون‌به‌صرفه بودن زندگی در شهر و پاک بودن محیط‌زیست از دیگر مواردی هستند که به موفقیت شهرها کمک می‌کنند اما مهم‌تر از تمامی این موارد، یک شهر موفق نیازمند یک دولت محلی موفق و قدرتمند است. تأثیر این گزینه در رشد و توسعه شهر، جذب سرمایه‌گذاری، جلوگیری از فساد و جذب نیروهای کارآمد در مسیر تحقق توسعه، از تمامی موارد دیگر پراهمیت‌تر به‌نظر می‌آید. با بررسی این عوامل، سالانه رتبه‌بندی‌هایی در جهان از شهرهایی که به بهترین شکل مدیریت می‌شوند منتشر می‌شود. برای مثال مجمع جهانی اقتصاد در سال2017 بهترین شهرها بر اساس برترین مدیریت شهری را به‌ترتیب شهرهای لندن، نیویورک، پاریس، سنگاپور، توکیو، هنگ‌کنگ و سئول معرفی کرده بود زیرا این شهرها هوشمند و آینده‌نگر بودند، افراد، کسب‌وکارها و سرمایه‌گذارهای بسیاری را برای سکونت به سمت خود جذب کرده‌اند و به‌گفته این مجمع، تمامی این ویژگی‌ها بدون وجود مدیریت شهری کارآمد ممکن نبود. در ادامه روند انتخابات و عملکرد شوراها در چند شهر کمترشناخته‌شده جهان که در سطح ملی عملکردی عالی از خود نشان داده‌اند را بررسی می‌کنیم و درعین حال نگاهی گذرا داریم به شیوه‌های عجیب برگزاری انتخابات شوراها و تبلیغات نامزدهای انتخاباتی شوراها و شهرداری‌ها.

   تعدادی از موفق‌ترین شوراهای شهر نه چندان مشهور جهان
موفق‌ترین شوراهای شهر در جهان را کمابیش در میان کشورهایی می‌توان یافت که مجمع جهانی اقتصاد 4سال پیش و قبل از آغاز همه‌گیری کرونا انتخاب کرده بود. در واقع شاید رتبه‌ها و نام شهرها به واسطه تفاوت معیارهای سنجش جا‌به‌جا شده‌ باشند اما کشورها تقریبا مشابه هستند. از این‌رو در ادامه به چند مورد از بهترین شوراهای شهر از میان همین کشورها اشاره خواهد شد، شهرهایی که شاید به نسبت شهرهای مشهور جهان کمتر نامشان را شنیده باشید، اما در زمینه مدیریت شهری موفق‌تر از شهرهای شناخته‌شده عمل کرده‌اند.

   شورای شهر نامپا( آیداهو، آمریکا)
بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط پایگاه اقتصادی والت‌هاب از عملکرد دولت‌های شهری، شورای شهر نامپا متشکل از شهردار و اعضای شورای شهر، به‌صورت ویژه در دوران همه‌گیری کرونا عملکرد بسیار قابل‌قبولی را در میان دیگر شهرهای آمریکایی داشته است. در این بررسی میزان تأثیرگذاری و نوع عملکرد دولت محلی یا شهری در مبارزه با همه‌گیری و چگونگی مدیریت شهری و صرف بودجه و دارایی‌های شهر به واسطه مقایسه کیفیت خدمات ارائه شده به شهروندان به نسبت سرانه بودجه‌ای که شهر در اختیار دارد به‌عنوان معیار در نظر گرفته شده‌اند و شهرداری و شورای شهر نامپا به‌عنوان برترین دولت محلی در آمریکا معرفی شده‌ است. شورای شهر نامپا از 6عضو، شهردار و 5عضو شورای شهر تشکیل شده است. شهردار و هریک از اعضای شورا برای دوره‌ای چهارساله در انتخاباتی عمومی برگزیده می‌شوند. معاون اول شهردار به‌صورت سالانه توسط شهردار و شورای شهر برگزیده می‌شود. شورای شهر نامپا همچنین مسئولیت انتخاب اعضای کمیسیون‌ها، کمیته‌ها و هیأت‌های شهری را به‌عهده دارد. شهر بویز در ایالت آیداهو دومین شهر در ایالات متحده آمریکاست که از نظر مدیریت شهری نسبت به دیگر شهرهای آمریکایی برتری دارد. وجود کمیسیون برنامه‌ریزی و منطقه‌بندی، کمیته نظارت و بازبینی فاضلاب، کمیسیون هنر و محافظت از آثار تاریخی، کمیته مشاور دوچرخه‌سواران و عابران‌پیاده، شورای سالمندان، شورای مسکن، کمیسیون فرودگاه، کمیته مشاور محافظت از محیط‌زیست و دیگر زیرمجموعه‌های شورای شهر که در راستای توسعه شهری فعالیت دارند، محدوده اختیارات شورای شهر آیداهو  را مشخص می‌کند.
  
شورای شهر لسیسترشایر(بریتانیا)
اعضای شورای شهر لسیسترشایر به تازگی به واسطه مشارکتشان در مهار همه‌گیری کرونا مورد قدردانی قرار گرفته‌اند و این نشان از کارآمدی شورای این شهر در مدیریت بحران و به‌طور کلی مدیریت شهری دارد. پایگاه آی‌ام‌پاور در رتبه‌بندی سال2019 برترین شوراهای شهر بریتانیا، نام شورای شهر لسیسترشایر را در رتبه اول قرار داده‌است. شورای شهر لسیسترشایر از 55عضو تشکیل شده است و حزب محافظه‌کار بریتانیا با داشتن 36درصد از کرسی‌های این شورا اکثریت را در اختیار دارد. اعضای شورای این شهر هم هر 4سال یک‌بار در انتخاباتی عمومی برگزیده می‌شوند. شورای شهر لسیسترشایر از 7شورای منطقه‌ای هم تشکیل شده است که مسئولیت برنامه‌ریزی محلی، نظارت بر ساخت‌و‌ساز، نظارت بر جاده‌های محلی، مدیریت سلامت محیط‌زیست، نظارت بر بازارها و بازارچه‌ها، بازیافت پسماند، مدیریت قبرستان‌ها، مدیریت اوقات‌فراغت، توریسم و پارک‌ها را بر‌عهده دارند. با این همه مسئولیت‌های اصلی شورای این شهر شامل تامین مراقبت‌های اجتماعی از سالمندان و کودکان، پشتیبانی و حمایت از مدارس، مدیریت بزرگراه‌ها و حمل‌ونقل عمومی، محافظت از سلامت عمومی، مدیریت بازیافت پسماند، ارتقای توسعه اقتصادی، مدیریت کتابخانه‌ها و موزه‌ها، برنامه‌ریزی استراتژیک برای شهر، تدوین استانداردهای داد‌و‌ستد، مدیریت پارک‌ها و فضاهای سبز شهری، ثبت تولد، ازدواج و مرگ، و مدیریت جامعه نام برده شده‌اند که با توجه به رتبه اولی که شورای شهر لسیسترشایر به‌دست آورده است، اینگونه به‌نظر می‌رسد که عملکرد این شورا در اکثر این بخش‌ها فراتر از قابل‌قبول بوده است.

   شورای شهر کرایست‌چرچ(نیوزیلند)
اگرچه نام کشورهای منطقه اقیانوسیه در فهرست کشورهای معرفی شده توسط مجمع جهانی اقتصاد نیست، اما شهرها در کشورهای منطقه اقیانوسیه همواره در میان بهترین شهرهای جهان قرار‌داشته‌اند و برتری مدیریت در این شهرها در دوران همه‌گیری کرونا هم به خوبی خود را نشان داد. در سال2020 شورای شهر کرایست‌چرچ به‌عنوان برنده برترین طرح شهر هوشمند منطقه آسیا/پاسیفیک انتخاب شد. این برد به واسطه طرح شورای شهر در بخش امنیت عمومی، مدیریت واکنش به بحران و شرایط اضطراری و مدیریت زلزله به‌دست آمد. به‌عنوان یک دولت محلی، شورای شهر کرایست‌‌چرچ از 18عضو که از 18منطقه مختلف انتخاب شده‌اند، به ریاست شهردار که در انتخاباتی عمومی برگزیده می‌شود تشکیل شده است. انتخابات هر سه سال یک‌بار و به‌صورت پستی انجام می‌شود و در هر دوره ممکن است تعداد اعضای برگزیده متفاوت باشد. تأثیرگذارترین نهاد بر انتخابات شورای شهر کرایست‌چرچ مجلس نمایندگان نیوزیلند است و احزاب سیاسی به‌صورت مجزا تأثیرگذاری چندانی بر این انتخابات ندارند. معاون اول شهردار توسط شورای شهر انتخاب می‌شود. این شورا از قدرت صلاحیت عمومی برای تامین رفاه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی شهر برخوردار است. به‌صورت خاص می‌توان مسئولیت‌هایی مانند مدیریت جاده‌ها، مدیریت آب، فاضلاب، جمع‌آوری پسماند‌ها، مدیریت پارک‌ها و فضاهای سبز شهری، مدیریت کتابخانه‌ها و توسعه شهری را در فهرست مسئولیت‌های اعضای شورای این شهر مشاهده کرد.  همچنین یکی از اصلی‌ترین مسئولیت‌های این شورا کنترل و نظارت بر ساخت‌وساز و تأیید مجوز ساخت بوده است. مسئولیت اعطای مجوز ساخت‌وساز اما از سال2013 به بعد از این شورا گرفته شد.

   شورای شهر اوزاکا(ژاپن)
ژاپن ازجمله کشورهایی است که قدرتمندترین و موفق‌ترین و البته پیچیده‌ترین دولت‌های شهری را در خود ایجاد کرده است؛ چه از نظر جذب سرمایه‌گذاری و نوآوری و چه از نظر مدیریت شهری و ایجاد شفافیت. در واقع ژاپن به‌طور کلی از دولتی سه‌لایه برخوردار است؛ دولت ملی، استانی و شهری. کشور از 47استان تشکیل شده است و هر استان دارای شهرداری‌های متعددی است، در مجموع هزارو719شهرداری در ژاپن وجود دارد که این شهرداری‌ها خود به 4گروه شهرهای بزرگ، شهرهای کوچک، روستاها و بخش‌ها تقسیم می‌شوند. همین وضعیت است که توضیح دولت‌های شهری ژاپن را کمی پیچیده نشان می‌دهد. یکی از دولت‌های شهری مهم ژاپن که در منطقه‌ای صنعتی و مشهور از این کشور نیز هست، شورای شهر اوزاکاست که مسئولیت تصویب، اصلاح یا لغو مصوبات شهری، تصمیم‌گیری درباره بودجه شهر، مدیریت امور مالی مهم از جمله تملک و واگذاری دارایی‌های شهر را به‌عهده دارد. این شورا از 83عضو تشکیل شده است اما با حضور 42عضو، جلسات آن به حدنصاب می‌رسد. انتخابات برای گزینش این اعضا هر چهارسال یک‌بار انجام می‌گیرد. شهر از 24بخش انتخاباتی تشکیل شده است و تعداد اعضای انتخاب شده با جمعیت هر بخش در ارتباط است. شهروندان ژاپنی که برای 3ماه متوالی در اوزاکا سکونت داشته‌اند اجازه رأی دادن را خواهند داشت. 6کمیته در شورای شهر اوزاکا فعالیت دارند: امور مالی، امور آموزشی و اقتصادی، رفاه و سلامت عمومی، برنامه‌ریزی و اطفای‌حریق، ساخت‌وساز و امور بندرگاهی و حمل‌ونقل و امور آبرسانی که محدوده اختیارات شورای شهر را به خوبی آشکار می‌سازند.

   مورد عجیب انتخابات شهرداری در ایتالیا
انتخاب اعضای شورای شهر معمولا در تمامی نقاط جهان بر اساس رأی مستقیم مردم انجام می‌گیرد اما در تعدادی از شهرها، برای مشارکت مردم از تمامی اقشار جامعه، نمایندگانی از تمامی بخش‌های شهر برای حضور در شوراها برگزیده می‌شوند؛ برای مثال در شهرهای نیویورک، پاریس و لندن، مردم باید از تمامی مناطق شهری نماینده داشته باشند. در لندن حتی ابتدا برای انتخاب اعضای شورای شهر در تمامی مناطق رای‌گیری عمومی انجام می‌شود و پس از آن نفرات برگزیده شوراهای منطقه‌ای وارد شورای شهر می‌شوند. به این ترتیب اعضای شوراها بر اساس نیازهای حقیقی مردم برگزیده خواهند شد. جز شهرهای فرانسوی که  هر 6سال یک‌بار انتخابات شوراها در آنها برگزار می‌‌شود، بیشتر کشورها 3 تا 4سال یک‌بار این انتخابات را برگزار می‌کنند و اعضای شورای شهر در بهترین حالت تنها برای 2دوره اجازه شرکت در انتخابات را دارند. به بیانی دیگر، در کشورهای توسعه‌یافته‌ محدودیت‌های فراوانی وجود دارد که مانع از حضور طولانی‌مدت افراد در مسند قدرت شهری می‌شود و به این شکل فضا برای قدرت‌طلبی احتمالی از بین خواهد رفت. بااین‌همه و با وجود استانداردهای کلی که برای برگزاری انتخابات و حضور نامزدهای انتخاباتی وجود دارد، تبلیغات و برگزاری انتخابات شهرداری یا شوراها در شهرهای مختلف جهان همیشه آنقدر که به‌نظر می‌آید جدی برگزار نمی‌شود و گاه جنبه‌های طنزگونه‌ای هم می‌توان در دل آنها پیدا کرد. برای مثال انتخابات شهرداری در شهر کوچکی به نام کوکفیلد در ساسکس انگلستان با برگزاری مهمانی‌هایی شبانه همراه است و رای‌دهندگان در این شب برای رأی‌دادن به صرف  غذا در مهمانی‌ها شرکت می‌کنند و در ازای هر رأی که به صندوق می‌اندازند هم باید یک پنی پرداخت کنند. در واقع انتخابات در این شهر به یک رسم محلی تبدیل شده است که چند سال یک‌بار با هدف دورهم جمع شدن مردم برگزار می‌شود. در شهری دیگر، به نام ساراسوتا واقع در فلوریدای آمریکا، انتخابات شهرداری و شوراها در ‌ماه‌مارس انجام می‌شود؛ ماهی که تمامی دیگر انواع انتخابات در ایالت به پایان رسیده است و مردم دیگر انگیزه‌ و شور و شوقی برای رأی دادن ندارند، از این‌رو تنها 20درصد از جمعیت شهر در انتخابات شهردار مشارکت دارند. کم‌بودن سطح مشارکت مردم این شهر در انتخابات شهرداری به روالی عادی تبدیل شده‌است.
نوع تبلیغات شوراها و شهرداری‌ها به واسطه محلی‌تر بودن نوع انتخابات، گاه جالب‌تر و عجیب‌تر از تبلیغات دیگر انتخابات‌هاست؛ برای مثال در انتخابات شهرداری‌های سال2019 ایتالیا تبلیغات عجیب و غریب به وفور به چشم می‌خورد؛ از آنجا که استفاده از نام اشیاء یا رنگ‌ها به ‌عنوان اسم فامیل در ایتالیا امری مرسوم است، نامزد‌های انتخاباتی از معانی نام‌های خود برای جذب رای‌دهنده استفاده فراوان کرده‌اند؛ برای مثال نامزدی به نام جورجیو پالا در پوستر انتخاباتی خود با بیلی در دست دیده شد. با این شعار که سیاست بد را خاک می‌کنیم. نکته اینجاست که پالا در زبان ایتالیایی به معنی بیل است یا نامزدی دیگر با نام مَرونه (به معنی قهوه‌ای) در شعار تبلیغاتی‌‌اش از مردم خواسته تا در برگه رأی نام رنگ قهوه‌ای را بنویسند. استفاده از لباس ابرقهرمان‌ها یا شخصیت‌های افسانه‌ای هم بین نامزد‎های زن انتخابات شهرداری‌های سال2019 دیده شده است. در این دوره از انتخابات شهرداری‌ها در ایتالیا نامزد‌های انتخاباتی با شات‌گان یا درحالی‌که شمشیر نورانی مشهور فیلم «جنگ ستارگان» را در دست دارند یا حتی در حالی‌ که سگ خانگی‌شان در کنار آنها ایستاده از خود عکس تبلیغاتی گرفته‌اند و مردم را با شعارهای انتخاباتی مختلف دعوت به مشارکت کرده‌اند.