از همراهی با سوگواران تا ردیابی بیماران

زینب زینال‌زاده- خبر‌نگار

 هفته سلامت با شعار «ساخت جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر» درحالی شروع شده که سایه سنگین کووید‌-9 همچنان روی سلامت شهروندان خیمه زده است؛ به‌گونه‌ای که براساس آخرین آمارهای رسمی، بیش از 2میلیون و 300هزار مبتلا و نزدیک به 68هزار قربانی در کشور داشته است. در این بین سعید خال، مدیرعامل سازمان بهشت‌زهرا نیز نکته‌ای را اعلام کرد که قابل تأمل است: «آخرین روز فروردین‌ماه امسال، سخت‌ترین روز کاری برای همکاران من بوده است؛ ۱۵۰متوفی کرونایی و ۲۰۰ متوفی غیرکرونایی. در 50سال گذشته چنین آمار فوتی در یک روز نداشتیم؛ حتی در ۸سال دفاع‌مقدس.»
به هر ترتیب پزشکان و پرستاران که از ابتدای شیوع کرونا در خط مقدم خدمت‌رسانی حضور داشتند، سال سختی را سپری کردند و به‌گفته سعید نمکی، وزیر بهداشت، کادر درمان به‌شدت خسته و فرسوده شده‌اند. در چنین شرایطی اختصاص عنوان مدافعان سلامت شاید کمترین کاری بود که در سپاس از زحمات آنها انجام شد. البته در این میان بودند افرادی که هر چند در خط مقدم سلامت نبودند، اما حضورشان باری از روی دوش کادر درمان برمی‌داشت و در اصطلاح، کمک‌حال پرستاران و پزشکان در روزهای کرونایی شده‌اند و خدمت‌رسانی‌شان در محله‌ها چون سدی شد در برابر شیوع بیشتر کوویدـ 19.

خدمت‌رسانی اجتماعی و روانی
کرونا علاوه بر اینکه سلامت شهروندان را تحت‌الشعاع قرار داد، ابعاد اجتماعی هم در پی داشت؛ از این‌رو لازم بود علاوه بر خدمت‌رسانی در بخش سلامت و درمان، موضوعات اجتماعی هم مدیریت شود؛ بنابراین شهرداری تهران نخستین نهادی بود که پیشقدم شد و با ظرفیت‌هایی که در اختیار داشت، تلاش کرد خدمت‌رسانی در حوزه سلامت و اجتماعی را همزمان به شهروندان ارائه دهد.

حمید چوبینه، مدیرعامل شرکت شهر سالم در این رابطه گفت: «شیوع ناگهانی کرونا همه را غافلگیر کرد و لازم بود برای جلوگیری از اپیدمی گسترده اطلاعات مربوط به ضرورت و چگونگی رعایت پروتکل‌های بهداشتی، فاصله‌گذاری اجتماعی و دستورالعمل‌های خودمراقبتی، در اختیار مردم قرار گیرد که این کار با آموزش‌های مجازی و بعضاً حضوری انجام شد. البته در وهله اول غربالگری کارکنان شهرداری انجام شد؛ چراکه براساس مسئولیت‌ها و وظایفشان در مواجهه با مردم بودند و با این کار میزان شیوع و انتقال به حداقل می‌رسید. در گام‌های بعدی غربالگری شهروندان در مراکز درمانی شرکت شهر سالم انجام شد و همچنان ادامه دارد.»

مشاوره با سامانه 1842
ارائه مشاوره تلفنی بهترین نوع خدمت‌رسانی در روزهای کرونایی است تا از تردد شهروندان در شهر جلوگیری شود. مدیرعامل شرکت شهر سالم گفت که سامانه 1842به این کار اختصاص داده شد: «از طریق همین سامانه خدمات پزشکی و مشاوره‌های روانشناسی ارائه شد. همچنین از ظرفیت پزشک در منزل و پزشک خانواده هم برای خدمت‌رسانی به کارکنان و شهروندان استفاده کردیم و اگر لازم بوده نسخه الکترونیک صادر شده است.» فعالیت مرکز سلامت روان در روزهای کرونایی بسیار گسترده بوده و نیروهای این مرکز همواره آماده خدمت‌رسانی بودند. چوبینه با بیان این مطلب گفت: «کرونا تعداد زیادی از شهروندان را دغدار کرد، اما شرایط حاکم اجازه نداد سوگواری کنند و از این‌رو تحمل این داغ برایشان سخت بود و به لحاظ روحی و روانی آسیب‌های جدی دیدند. مرکز سلامت روان را برای کمک به شهروندان داغدار فعال‌تر کردیم و با حضور تیم‌های تخصصی مشاوره‌های غیرحضوری ارائه شد.»

پذیرش در 19مرکز درمانی
19مرکز درمانی در اختیار شرکت شهر سالم است که به‌گفته مدیرعامل آن از همان روزهای اول اپیدمی کرونا این مراکز آمادگی پذیرش بیماران مشکوک به کرونا را داشته و دارند. چوبینه گفت: «سال گذشته در راستای خدمت‌رسانی بیشتر به مردم مراکز درمانی در مناطق 9، 10و22راه‌اندازی شد و برای ایجاد نقاهتگاه هم اعلام آمادگی کردیم که خوشبختانه شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که نیازی به این نقاهتگاه نشد. راه‌اندازی 2مرکز جامع سلامت روان و طب کار و پایش هم در راستای حمایت از سلامت شهروندان صورت پذیرفت و در اختیار مردم قرار گرفت.» به‌گفته این مقام مسئول، پیش‌نویس تفاهمنامه میان شهرداری تهران و وزارت بهداشت تهیه شده که پس از امضای دوطرف برخی از وظایف وزارت بهداشت در راستای پشتیبانی به شهرداری تهران واگذار می‌شود.

2شرط برای ورود به بحث واکسن
در تمام دنیا دولت‌ها مسئول تهیه و توزیع واکسن کرونا هستند، اما در کشور ما به‌دلیل مشکلات دیپلماتیک و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها این کار امکان‌پذیر نیست؛ از این‌رو بحث واگذاری بخشی از کار از سوی دولت به بخش خصوصی به میان آمده است. شرکت شهر سالم هم برای ورود به این موضوع اعلام آمادگی کرده، اما چوبینه، مدیرعامل شرکت گفت که انجام این کار 2شرط دارد: «از یک سو لازم است شورای شهر اختیارات و بودجه لازم را در اختیار مدیریت شهری قرار دهد و از سوی دیگر دولت روند واردات واکسن را تسهیل کند. همچنین باید ابعاد مختلف ورود مانند قیمت و توزیع و... کاملاً شفاف شود.»

خدمت‌رسانی با استفاده از ظرفیت‌های محلی
اداره سلامت شهرداری تهران هم ازجمله بخش‌هایی است که پس از شیوع کرونا به موضوع ورود کرده و با استفاده از ظرفیت‌های 352خانه‌سلامت در محله‌ها و کانون‌های زیرمجموعه خدمات سلامت‌محور به شهروندان ارائه داده است.

زینب نصیری، مدیرکل سلامت شهرداری تهران در تشریح خدمات به همشهری گفت: «افراد سالمند و کسانی که بیماری زمینه‌ای دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به کرونا هستند و از این‌رو از زمان شیوع کرونا در شهر، خدمت‌رسانی به این افراد در اولویت کارهای اداره سلامت قرار گرفت. کانون‌های معلولان، دیابتی‌ها و سالمندان، حدود 24هزار عضو دارند که قطعاً نیازمند خدمات هستند؛ بنابراین با استفاده از ظرفیت کانون‌های پزشکان و جوانان این کار به‌خوبی شروع شد و همچنان هم ادامه دارد.» او در ادامه به طرح سلامتیار هم اشاره کرد و گفت که لازم بود با توجه به شرایط کرونایی از خروج اعضای کانون‌های معلولان، سالمندان و دیابتی‌ها جلوگیری شود و به همین‌خاطر نیروهای اداره سلامت طی تماس تلفنی نیاز اعضای این کانون‌ها را احصا و پس از تهیه درب منازلشان ارسال می‌کردند. نصیری ادامه داد: «در راستای حمایت از 24هزار معلول، سالمند و مبتلایان به دیابت تحت پوشش نیز، تاکنون در چندین نوبت بسته‌های بهداشتی و معیشتی و حتی میوه تازه با کمک شورایاران و ظرفیت‌های محلی تأمین و در اختیار خانواده این افراد قرار گرفته است.»

در کنار کادر درمان و همدردی با داغداران
کادر درمان پس از شیوع کرونا روزهای سختی را سپری کردند و تا‌کنون حدود 300پرستار و پزشک جان خود را فدای سلامت شهروندان کرده‌اند. به‌گفته مدیرکل اداره سلامت شهرداری تهران در راستای تقدیر از زحمات کادر درمان طرح سپاس در 22بیمارستان معین اجرا شد. او به غربالگری شهروندان هم اشاره و عنوان کرد: «مهم‌ترین کاری که سال گذشته انجام شد و همچنان ادامه دارد، مشارکت با مجموعه وزارت بهداشت در غربالگری و بیماریابی سریع و تست کرونا بود. فاز اول این مشارکت 6‌ماه اول سال از طریق طرح غربالگری تلفنی شهروندان با استفاده از سامانه 4030انجام شد و برای این کار 241خانه سلامت به سیستم وزارت بهداشت متصل و به 220هزار تماس تلفنی پاسخ داده شد. فاز دوم هم طرح ردیابی ارتباطات بیماران کرونایی بود که در راستای طرح ملی شهیدسلیمانی اجرایی و تست‌های تشخیص رایگان کرونا در 85خانه سلامت و مراکز درمانی شهرداری تهران انجام شد.»
کرونا تغییراتی در مناسبات اجتماعی افراد ایجاد کرد. همدردی با کسانی که عزیزانشان را از دست می‌دهند تسکین‌دهنده است و سبب می‌شود افراد داغدار با موضوع مرگ و سوگ بهتر کنار بیایند، اما کرونا مانع برگزاری مراسم سوگواری و همدردی شد و از این‌رو آسیب‌های روحی و روانی زیادی به کسانی که داغدار عزیزانشان در این روزها شدند، وارد کرد. در چنین شرایطی یکی از راه‌ها مشاوره تلفنی بوده است؛ بنابراین طی یک سال اخیر شهرداری تهران با مشارکت سازمان نظام روانشناسی و مؤسسه «مدت» بیش از 22هزار خدمات مشاوره تلفنی به شهروندان ارائه داده است.
طبق آمار بهشت‌زهرا حدود 18هزار خانواده در تهران به‌دلیل کرونا سوگوار شدند.  نصیری در این رابطه گفت: «با توجه به اینکه امکان برگزاری مراسم عزاداری نبود، مراسم سوگواری آنلاین با استفاده از ظرفیت سراهای محله و مساجد برگزار شد.» کمپین «آه از آن رفتگان بی‌بازگشت» هم در راستای حمایت از خانواده‌های عزادار راه‌اندازی و 18هزار بسته توسط شهرداری تهران تهیه کرد تا از طریق شرکت پست برای خانواده‌های سوگوار ارسال شود. دسترسی به خدمات مشاوره و روانشناسی رایگان بخش دیگری از اقدامات بوده است.»


ادای احترام آزادی به مدافعان سلامت
ویدئومپینگ (نورپردازی سه بعدی) شهدای مدافع سلامت با هدف قدردانی و گرامیداشت این شهدا همزمان با نخستین روز هفته سلامت دیشب روی بدنه برج آزادی اجرا شد. بر همین اساس، تصاویر 300شهید سلامت که در راه مقابله با کرونا جان باختند روی برج آزادی نقش بست. در مجموعه شهرداری تهران نیز تاکنون 65نفر بر اثر کرونا جان باخته‌اند. به همین خاطر اسفند سال گذشته  به یاد 62 نفر از نیروهای شهرداری که تا آن زمان جان خود را در مسیر مقابله با کرونا و خدمت‌رسانی به مردم تهران از دست داده بودند نهال‌هایی کاشته شد.