زنی در سودای رهبری سازمان ملل
سمانه معظمی- روزنامه‌نگار
آرورا آکانکشا، زن جوان هندی-کانادایی که اخیرا برای نامزدی پست دبیر کل سازمان ملل متحد پیشقدم شده، این روزها در فضای مجازی خبرساز شده است. کارمند جسور 34ساله سازمان ملل قرار است با آنتونیو گوترش، دبیر کل فعلی این سازمان رقابت کند. گوترش که 2برابر آکانکشا سن دارد، یک سیاستمدار با تجربه پرتغالی است و در گذشته به‌عنوان کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان فعالیت داشته است. اگر آرورا موفق شود، نه‌تنها جوان‌ترین فرد بلکه نخستین زنی خواهد بود که به دبیرکلی سازمان ملل می‌رسد.
نیویورک تایمز نوشته که آکانکشا با 30هزار دلار بودجه تبلیغاتی با شعار «برای یک سازمان ملل تازه» قدم در این مبارزه انتخاباتی گذاشته و رسما درخواست خود را برای دوره 5ساله دبیر کلی سازمان ملل از 2022تا 2027اعلام کرده است.
آرورا متولد هند است. پدر و مادرش که هر دو پزشک هستند وقتی او 6ساله بود به عربستان‌سعودی مهاجرت کردند. 3سال بعد دوباره به هند برگشتند و او را به مدرسه شبانه‌روزی فرستادند. آرورا در 18سالگی توانست یک بورسیه تحصیلی از دانشگاه یورک کانادا بگیرد. او بعد از دریافت مدرک کارشناسی خود در همان‌جا مشغول به‌کار شد. تا اینکه سال 2016به نیویورک رفت و فعالیت خود را به‌عنوان حسابدار در برنامه توسعه سازمان ملل آغاز کرد.
جرقه یک تغییر
آرورا مدت کوتاهی بعد از حضور در سازمان ملل با یک تاکسی تصادف کرد و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شد. او معتقد است که این تصادف دیدش را به زندگی تغییر داد. آرورا به الجزیره گفته است: «خیلی خوش‌شانس بودم که از آن تصادف جان سالم به در بردم. با خودم گفتم خدا حتما به دلیلی مرا نجات داده است. از خودم پرسیدم من چه کار مفیدی برای دنیای اطرافم انجام داده‌ام؟ همان‌جا بود که فهمیدم باید تغییری ایجاد کنم.»
حسابدار جوان بعد از مدتی حضور در سازمان ملل احساس کرد که این سازمان در کمک به افرادی که با هدف حمایت از آنها تشکیل شده، موفق نبوده است. در نهایت به این نتیجه رسید که بهترین راه برای ایجاد تغییر در این سازمان، به‌عهده گرفتن مدیریت آن است. آرورا می‌گوید: «سازمان ملل مردم را ناامید کرده و به افرادی که باید کمک کند، خدمت‌رسانی نکرده است. بزرگ‌ترین دشمن این سازمان، ناتوانی خودش است. مشکل در تصمیم‌گیری نیست، بلکه در اجراست. این موضوع باعث بی‌اعتمادی و آسیب دیدن اعتبار این سازمان شده است.»
او در یکی از ویدئوهای تبلیغاتی‌اش ادعا کرده که فقط حدود 30درصد از درآمد سالانه 56میلیارد دلاری سازمان ملل صرف امور ضروری و رسالت واقعی این سازمان می‌شود. به‌گفته او، این سازمان بیشتر درآمد خود را صرف امور غیرضروری مانند برگزاری کنفرانس‌ها و تهیه گزارش‌ها می‌کند و رسالت اصلی خود را فراموش کرده است.
نداشتن تجربه دیپلماتیک
آرورا تجربه‌ای در حوزه دیپلماسی ندارد و به‌نظر می‌رسد این بزرگ‌ترین مانع بر سر راه او برای جلب حمایت کشورهای عضو سازمان ملل و رقابت برای تصدی بالاترین پست در این نهاد باشد. اما معتقد است تجربه دیپلماتیک چیزی نیست که فقط در کنفرانس‌ها و جلسه‌های سیاسی به‌دست بیاید: «دیپلماسی یعنی درک مردم، احترام به آنها و پذیرش و استقبال از تفاوت‌ها». او می‌گوید که تجربه زندگی مستقل، کار در کافه از سنین پایین تا تدریس اقتصاد و آمار در دانشگاه و سپس خدمت در سازمان ملل به او فرصت اکتساب مهارت‌های اساسی زندگی و آشنایی با فرهنگ‌ها، انسان‌ها و مذهب‌های مختلف را داده است.
اولویت با پناهندگان
مبارزه با بحران پناهندگی، اولویت نخست آرورا خواهد بود. او گفته پدربزرگ و مادربزرگش پناهنده بوده‌اند و به همین دلیل این قشر را به خوبی درک می‌کند. به اعتقاد آرورا، سازمان ملل باید حامی پناهندگان باشد. بر اساس آمار کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR)، دست‌کم 79.5میلیون نفر در سراسر جهان مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند. در بین آنها حدود 46میلیون آواره هستند و تقریبا 26میلیون نیز به کشورهای دیگر پناهنده شده‌اند که نیمی از آنها زیر 18سال هستند. او می‌گوید: «سازمان ملل باید پناهندگان را در اولویت قرار بدهد. این قابل‌قبول نیست که تعداد زیادی انسان، آواره شده‌اند و یک‌دهه است که در کمپ‌ها زندگی می‌کنند.»
پرداختن به آب‌وهوا، تحصیل، فناوری و احیای اقتصاد پساکرونا از اولویت‌های بعدی آروراست. او معتقد است که باید کار زیادی در حوزه توانمندسازی زنان در سازمان ملل و در سطح جهانی انجام شود. اولویت دیگر حسابدار جوان، مبارزه با سوءتغذیه است. او در تابستان سال2016 در مأموریتی که به اوگاندا رفته بود، کودکانی را دید که برای رفع گرسنگی گِل می‌خوردند؛ وضعیتی که او را تکان داد. اما وقتی به نیویورک بازگشت و این موضوع را با یکی از مقام‌های ارشد سازمان ملل در میان گذاشت، از پاسخی که شنید بیشتر متئاتر شد: «گِل، آهن دارد.»
حضور زنان در سازمان ملل
تابه‌حال در عمر 75ساله سازمان ملل هیچ زنی به‌عنوان دبیر کل آن انتخاب نشده است. در آخرین انتخابات که 5سال پیش برگزار شد، 7نفر از 13نفری که نامزد شده بودند، زن بودند. هم‌اکنون، امینه محمد که یک بانوی نیجریه‌ای است، معاون دبیر کل سازمان ملل است. آرورا می‌گوید: «دیگر وقت آن است که نشان بدهیم مدیریت زنان چه دستاوردهایی برای جهان خواهد داشت. زنان باید خیلی زودتر از اینها به سازمان ملل راه پیدا می‌کردند. نامزد شدن من فقط آزمونی برای سنجش توانایی من نیست، بلکه آزمونی برای این سازمان هم هست. آیا آنها واقعا به برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان اعتقاد دارند یا فقط شعار می‌دهند؟ مهم این است که به آنچه گفته می‌شود، عمل بشود.»
به‌نظرمی‌رسد آرورا طی هفته‌های اخیر طرفداران زیادی در فضای مجازی به‌ویژه بین زنان و پناهندگان پیدا کرده است. خیلی از آنها معتقدند که او تنها فردی است که چنین دغدغه‌هایی دارد و به همین دلیل از او حمایت خواهند کرد. انتخابات سازمان ملل قرار است در ماه اکتبر (اوایل پاییز) برگزار شود. دبیرکل سازمان از سوی اعضای دائم شورای امنیت یعنی کشورهای انگلیس، چین، فرانسه، روسیه و آمریکا انتخاب می‌شود. آرورا امیدوار است که اعضا به یک «دیدگاه و ایده تازه» فرصت عرض‌اندام بدهند. اما هنوز هیچ کشوری از نامزدی او حمایت نکرده و درخواستش پاسخ رسمی از سازمان ملل دریافت نکرده است. خیلی‌ها معتقدند آرورا خودش هم می‌داند که شانسی ندارد و فقط می‌خواهد تریبونی برای بیان دغدغه‌هایش پیدا کند. با این حال دوستان و همکارانش می‌گویند او بسیار جسور است و از اینکه خودش باشد، حتی در مقابل مافوقش، ترسی ندارد.
روی کاغذ، گوترش شانس بالایی برای ماندن در پست فعلی‌اش دارد، اما به هر حال جسارت آرورا ممکن است تغییر بزرگی در سازمانی که 193کشور عضو آن هستند و سال‌هاست رهبر آن در یک فرایند نه‌چندان شفاف انتخاب می‌شود، ایجاد کند.