خودرو در نیمه نخست امسال گران نمی‌شود

علی ابراهیمی- خبرنگار

ثبات نسبی نرخ ارز از نیمه‌دوم سال گذشته منجر به تثبیت یا سیر نزولی قیمت‌ها در بازار شب عید خودرو شد؛ اما از ابتدای امسال قیمت‌ها با وجود تشدید رکود حاکم بر بازار خودرو و تثبیت نرخ دلار در محدوده 24هزار تومان قیمت برخی انواع خودروهای پرتیراژ سیر صعودی به‌خود گرفت. افزایش قیمت خودرو در فروردین‌ماه امسال در شرایطی است که هر ساله با فرارسیدن ‌ماه مبارک رمضان و افت تقاضای خرید، تثبیت یا سیر نزولی قیمت‌ها در حاشیه بازار خودرو را شاهد بوده‌ایم. فعالان صنفی از تأثیرپذیری بازار خودرو از سه گانه زمزمه‌های افزایش رسمی نرخ خودرو طی سه ماهه نخست امسال، قیمت‌سازی‌ بالای خودرو در فضای مجازی و تعطیلی نمایشگاه‌های فروش خودرو به‌دلیل شیوع موج چهارم کرونا و تداوم عرضه قطره‌چکانی خودرو به شیوه قرعه‌کشی خبر می‌دهند. باوجود این، افزایش حدود 4درصدی قیمت اخیر خودروهای پرتیراژ را کوتاه‌مدت تلقی و تأکید می‌کنند که حداقل طی نیمه‌نخست امسال چشم‌انداز بازار خودرو تثبیت یا سیر نزولی قیمت‌ها خواهد بود. در گفت‌وگوی همشهری با سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودروی تهران دلایل افزایش اخیر قیمت خودروهای پرتیراژ و چشم‌انداز بازار خودرو طی نیمه‌نخست امسال را مطرح کردیم که می‌خوانید.

چه عواملی در افزایش اخیر قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی مؤثر بوده است؟
باید توجه کرد که بازار خودرو نیز همانند بسیاری از بازار کالاهای سرمایه‌ای و حتی مصرفی از برخی اتفاقات و اظهارنظرها تأثیر مثبت یا منفی می‌پذیرد، در بازار خودرو نیز دیدگاه چندی پیش رئیس شورای رقابت مبنی بر لحاظ افزایش‌نیافتن قیمت رسمی خودرو در زمستان سال گذشته و انتظار این شورا برای اعلام نرخ تورم‌بخشی توسط بانک مرکزی و احتمال افزایش بیش از 30درصدی قیمت خودرو‌های پرتیراژ داخلی در بهار امسال موجب وارد‌آمدن شوک قیمتی به بازار و افزایش 4 تا 5درصدی قیمت خودروهای داخلی طی هفته گذشته شد. گرچه وی در ادامه از صحبت‌های قبلی خود عقب‌نشینی کرد و از افزایش رسمی قیمت خودروهای داخلی در نیمه‌نخست سال1400 خبر داد اما این رویکرد موجب وارد آمدن شوک به بازار خودرو و افزایش نسبی قیمت‌ها شد. حتی اکنون با ثبات نسبی بازار خودرو، قیمت‌های درج شده در فضای مجازی واقعی نبوده و حداقل 10 تا 15درصد بیشتر از قیمت‌های واقعی بازار است. با این روند کسانی که برای فروش خودرو از طریق درج آگهی در فضای مجازی اقدام می‌کنند، قیمت خودروهایشان را بالا اعلام کردند، گرچه اکنون نیز خریداری در بازار خودرو وجود ندارد اما قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در فضای مجازی بعد از صحبت‌های رئیس شورای رقابت سیر صعودی به‌خود گرفت ولی از شنبه هفته گذشته قیمت‌ها تا حدودی متعادل شد.
اما هنوز هم قیمت‌های اعلام‌شده برای فروش خودروهای پرتیراژ در فضای مجازی به‌مراتب بیش از نرخ واقعی این خودروها در بازار است، علت چیست؟
گرچه بازار خودرو تعطیل است اما قیمت‌های اعلام‌شده در فضای مجازی نیز از ابتدای هفته گذشته نسبت به هفته قبل از آن سیر نزولی داشته به‌نحوی که قیمت پژو206 تیپ2 مدل1400 که در ابتدای امسال حدود 205میلیون تومان بود با اظهارنظر رئیس شورای رقابت با قیمت‌های متفاوت 210 الی 225میلیون تومان در فضای مجازی برای فروش آگهی شد اما در ادامه قیمت این خودرو طی هفته گذشته در آگهی فروش فضای مجازی به 207 تا 210میلیون تومان نیز کاهش یافت. این در حالی است که قیمت مدل99 این خودرو در آگهی‌های فروش فضای مجازی بازار شب عید خودرو، در محدوده 185 تا 190میلیون تومان بود.
تأثیر تعطیلی 10روزه نمایشگاه‌های فروش خودرو بر قیمت‌سازی‌ و افزایش نرخ خودروهای پرتیراژ داخلی طی چند هفته اخیر چگونه بوده است؟
تعطیلی نمایشگاه‌های فروش خودرو با اجرای ممنوعیت مشاغل و کسب‌وکارها نیز دست برخی فروشندگان و واسطه‌های خودرو برای قیمت‌سازی‌ و گرانی خودرو در فضای مجازی را بازگذاشت. با توجه به گستردگی و نبود نظارت کافی بر فعالیت فروشندگان خودرو در این شبکه‌ها، نرخ‌هایی برای فروش خودرو در آگهی‌های فضای مجازی درج شد که در بسیاری از موارد اختلاف 5 تا 10میلیون تومانی بایکدیگر داشت. با این شرایط با تعطیلی نمایشگاه‌های خودرو و نبود مرجعی برای کشف قیمت حاشیه بازار، خودروهای پرتیراژ داخلی در آگهی‌های فروش فضای مجازی چند نرخی شد؛ درواقع اعلام قیمت‌های بالا در آگهی فروش خودرو در فضای مجازی باعث سردرگمی محدود مشتریان خودرو برای کشف قیمت واقعی بازار شد. وقتی مثلا فروشنده خودرو پژو206 تیپ2 برای فروش خودروی خود به نمایشگاه‌های فروش مراجعه می‌کند و با قیمت 203میلیون تومانی پیشنهادی آنها برای خرید مواجه شده و شاهد درج قیمت 220میلیون تومانی قیمت این خودرو در آگهی‌های فروش فضای مجازی است، این موضوع موجب سردرگمی فروشندگان و خریداران خودرو می‌شود. علاوه بر آن، شیوه اعمال تعطیلی 10روزه نمایشگاه‌های فروش خودرو ابهامات زیادی برای فعالان صنفی ایجاد کرده است؛ اینکه چرا بازار غیررسمی فعال خودرو با وجود تعطیلی چند روزه کسب‌وکارهای رسمی مرتبط همچنان فعال است به بازبودن دفترخانه‌ها و بانک‌ها با وجود تعطیلی نمایشگاه‌های خودرو بر می‌گردد. در واقع اکنون صنفی که دارای مجوز فعالیت در عرصه خرید و فروش خودرو است به‌دلیل محدودیت‌های کرونایی تعطیل شده و دلال‌ها و فروشندگان فضای مجاری در بازار خودرو یکه‌تازی می‌کنند. قیمت‌سازان خودرو در فضای مجازی حتی در شرایطی که مراکز شماره‌گذاری خودرو نیز به‌دلیل ممنوعیت‌های کرونایی تعطیل شده، می‌توانند نسبت به انجام معامله ازطریق گرفتن وکالت فروش در دفترخانه اقدام کرده و در ادامه با بازشدن مراکز شماره‌گذاری، خودروهای مذکور را به‌صورت رسمی نقل و انتقال دهند.
با این روند می‌توان گفت مشکل اصلی این روزهای بازار خودرو، عرضه چند‌نرخی و کشف قیمت واقعی خودرو است؟
اکنون کشف قیمت واقعی خودروهای کارکرده و صفر کیلومتر پرتیراژ داخلی برای خریداران و فروشندگان مشکل شده است به‌نحوی که وقتی قیمت یک خودروی صفر پژو206 تیپ2 در سطح شهر حدود 205میلیون تومان است برخی افراد در آگهی‌های فروش فضای مجازی قیمت نوع کارکرده این خودرو را تا 225میلیون تومان نیز اعلام کردند. با این روند اکنون تعیین قیمت واقعی خرید و فروش خودرو در بازار سلیقه‌ای شده است. با بازگشایی نمایشگاه‌های فروش خودرو می‌توان انتظار داشت تا قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در بازار کشف شود. واقعیت این است که در بازار خودرو نیز خریدارانی که به قولی پول می‌شمارند، نرخ واقعی یک خودرو را تعیین کرده و ملاک، کشف قیمت در بازار خودرو است و قیمت‌سازی‌ کاذب در فضای مجازی برای خودروهای مختلف به‌معنای کشف قیمت این خودروها نیست. با یک جست‌وجوی ساده در برخی سایت‌های فروش فضای مجازی مانند دیوار یا باما نیز شاهد عرضه چندنرخی یک خودرو مشابه هستیم. با وجود این از یکشنبه هفته گذشته تعیین قیمت توافقی خودروهای پرتیراژ به آگهی‌های فروش اینگونه خودروها در فضای مجازی بازگشته است؛ این در حالی است که تا پیش از این تعیین قیمت خودرو در اینگونه سایت‌ها به‌صورت سلیقه‌ای و دلبخواه و بدون هیچ‌گونه نظارتی صورت می‌گرفت.
افزایش اخیر قیمت در خودروهای مونتاژی یا پرتیراژ بیشتر بوده است؟
قیمت‌سازی‌ و درج نرخ‌های غیرواقعی درآگهی‌های فضای مجازی بیشتر برای خودروهای پرتیراژ داخلی مانند پرایدها و انواع پژو206 آن هم در مدل‌های1400 مصداق داشته است؛ چرا که عرضه این مدل خودروها توسط شرکت‌های خودروسازی محدود به سال گذشته بوده و امسال مدل1400 این خودروها کمتر عرضه شده است. از سوی دیگر متقاضیان خرید این مدل خودروها در بازار بیشتر است و کسانی که در سال گذشته خودروهای خود را فروخته بودند نیز قصد دارند تا خودروهای خود را در سال جدید با محصولات مدل روز جایگزین کنند. با این روند، متقاضی برای خرید مدل‌های 1400 خودروهایی مانند پراید و تیبا، پژو206 تیپ2، پژو405، پژو پارس و انواع سمند بیشتر است. با وجود این حتی نوسان قیمت خودروهای مذکور نیز محدود به 3 تا 5درصد بوده و به‌طور کلی می‌توان گفت که طی 4‌ماه گذشته بازار خودرو با وجود نوسانات جزئی متاثر از افزایش نرخ ارز، برخی اتفاقات سیاسی و یا اظهارنظرهای منفی یا مثبت، آرام بوده است. درصورتی که ثبات نسبی نرخ ارز و افزایش عرضه خودرو را شاهد باشیم به‌نظر نمی‌رسد حتی برخی اظهارنظرهای تنش‌زا نیز موجب افزایش قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در درازمدت شود. علاوه بر تأثیرپذیری بازار خودرو از برخی اظهارنظرهای تنش‌زا، نکته قابل توجه این است که از ابتدای امسال خودرویی شماره‌گذاری نشده، با کاهش عرضه خودروهای مدل روز نیز نیاز بازار به این خودروها تامین نشده و وقتی عرضه خودرو در بازار کم شود، منجر به تنش قیمتی می‌شود. هیچ آمار دقیقی از میزان عرضه خودرو از ابتدای امسال توسط شرکت‌های خودروسازی وجود ندارد اما احساس می‌کنیم که عرضه مدل‌های روز خودرو نسبت به تقاضای نسبی بازار برای خرید اینگونه خودروها کم است.
تأثیر شیوع بخت‌آزمایی برای فروش محصولات خودروسازان در شکل‌گیری انتظارات تورمی بازار خودرو چقدر بوده است؟
باید شیوه عرضه خودرو اصلاح شود؛ چرا که با فروکش کردن میزان نوسانات ارزی میزان تقاضای کاذب و خرید برای سرمایه‌گذاری در بازار خودرو نیز کمتر شده و خرید و نگهداری خودرو از بازار آزاد برای کسب سود بیشتر نیز مقرون به‌صرفه نیست اما هنوز خرید خودرو از شرکت‌های خودروسازی حتی با شرکت در قرعه‌کشی همچنان مقرون به صرفه است؛ در واقع فاصله زیاد قیمتی خودروهای ثبت‌نامی با نرخ خودرو در بازار آزاد موجب بالا ماندن انگیزه برای خرید خودرو از طریق ثبت‌نام حتی با عرضه محدود توسط شرکت‌های خودروسازی شده است. وقتی هزاران نفر برای خرید تعداد محدودی خودرو از طریق قرعه‌کشی ثبت‌نام می‌کنند این امر نشان‌دهنده وجود تقاضای بالا برای خرید اینگونه خوروها به‌دلیل سودآوری ناشی از شکاف قیمتی کارخانه و بازار است. اما به هر صورت برای ساماندهی بازار خودرو باید این فاصله قیمتی با رشد عرضه خودرو از بین برود؛ چراکه فاصله قیمتی 70 تا 80درصدی برخی خودروها از کارخانه تا بازار به‌دلیل کاهش عرضه و به هم‌خوردن نظام عرضه و تقاضای خودرو در بازار طی سال‌های گذشته بوده است. جایگزینی عرضه خودروهای کوئیک به مشتریان ساندرو و تندر90 در شب عید امسال توسط سایپا گواهی بر این ادعاست؛ چرا که رشد عرضه انواع کوئیک در این چارچوب موجب افت قیمت فروش کوئیک اتوماتیک در بازار تا حدود 32میلیون کمتر از قیمت رسمی فروش این خودرو توسط کارخانه شد. بدان معنا که قیمت رسمی فروش این خودرو توسط کارخانه حدود 232میلیون تومان بود اما با رشد عرضه، قیمت فروش کوئیک اتوماتیک در بازار شب عید تا 198 تا 200میلیون تومان کاهش یافت و حتی اکنون نیز که قیمت خودرو بالا رفته است کوئیک اتوماتیک به نرخ 210میلیون تومان یعنی حدود 22میلیون تومان کمتر از قیمت مصوب کارخانه در حاشیه بازار فروخته می‌شود. علت این افت قیمت، رشد عرضه کوئیک اتوماتیک در بازار طی اسفندماه با اجرای طرح جایگزینی این خودرو با ساندرو توسط سایپا بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که اگر در بازار کنونی خودرو تیراژ عرضه افزایش یابد، فاصله قیمتی کارخانه و بازار انواع خودروها روزبه روز کمتر و کمتر خواهد شد.
تأثیر ثبات نسبی نرخ ارز بر قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در حاشیه بازار چگونه بوده است؟
با ثبات نسبی نرخ ارز طی چند‌ماه گذشته اکنون سرمایه‌گذار چندانی در بازار خودرو نداریم و دلال بازی و واسطه‌گری کم شده است اما هنوز هم برخی مالکان که قبلا خودرو را خریداری و دپو کرده‌اند تلاش می‌کنند تا با سوءاستفاده از برخی اظهارنظرهای تنش‌زا، با قیمت‌سازی‌ در فضای مجازی این خودروها را با قیمت بالاتری به معدود مشتریان عرضه کنند. همانطور که با اظهارنظر چندی پیش رئیس شورای رقابت، این فروشندگان خودرو احساس کردند که احتمال افزایش رسمی قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در آینده نزدیک وجود دارد و به همین دلیل با عرضه چند نرخی و قیمت‌سازی‌ در آگهی‌های فروش خودرو به افزایش نرخ خودرو درحاشیه بازار دامن زدند. از سوی دیگر با این اظهارنظر، برخی فروشندگان به امید افزایش بیشتر قیمت‌ها از عرضه خودرو به بازار خودداری کردند. واقعیت این است که چه بخواهیم یا نخواهیم هنوز هم خودرو جزو کالاهای سرمایه‌ای محسوب می‌شود و همیشه صحبت‌های مثبت یا منفی در مورد چشم‌انداز قیمت‌ها در بازار خودرو در کوتاه‌مدت بر قیمت‌های حاشیه بازار خودرو تأثیر‌گذار است. اما این تأثیرگذاری درازمدت نخواهد بود و حتی درصورت کاهش نرخ ارز در طولانی مدت می‌توان انتظار کاهش قیمت خودرو در حاشیه بازار را داشت.
معمولا درماه مبارک رمضان شاهد افت تقاضا و کاهش قیمت خودرو بودیم، چرا اکنون شاهد افزایش نسبی قیمت خودرو هستیم؟
 هر ساله در ایام‌ماه مبارک رمضان تقاضای خرید خودرو کمتر شده و در تثبیت یا حتی کاهش قیمت خودرو در بازار مؤثر است اما امسال به‌دلیل برخی احتمالات در مورد گرانی رسمی خودرو شاهد افزایش قیمت‌ها بودیم اما حتی این افزایش قیمت نیز در حد چند درصد بود و زیاد نبود اما برخی سایت‌های فضای مجازی از این شرایط سوءاستفاده کرده و با قیمت‌سازی‌ به گرانی چندین میلیون تومانی برخی خودروهای پرتیراژ در حاشیه بازار دامن زدند. این سایت‌ها با فضاسازی در حالی به افزایش قیمت دامن زدند که مشتری برای خرید خودرو صف نکشیده بود و حتی درصورت رشد نسبی عرضه و ثبات نرخ ارز می‌توان انتظار کاهش قیمت خودرو در حاشیه بازار را داشت. با رشد عرضه حتی درصورتی که برخی افراد قیمت پژو206 تیپ2 در آگهی‌های فروش فضای مجازی را مثلا 400میلیون تومان نیز اعلام کنند، این امر منجر به گرانی خودرو در حاشیه بازار نخواهد شد؛ چرا که مکانیزم عرضه و تقاضا موجب واقعی‌شدن قیمت خودرو در بازار می‌شود و رشد عرضه اینگونه قیمت‌سازی‌ خودرو در فضای مجازی را نیز خنثی می‌کند. قیمت‌سازان خودرو در فضای مجازی نیز در شرایطی نسبت به افزایش قیمت اقدام می‌کنند که عرضه یک خودرو در بازار کم باشد اگر عرضه یک خودرو در بازار افزایش یابد همانند تجربه رشد عرضه کوئیک اتوماتیک در بازار، شاهد کاهش قیمت این خودروها در حاشیه بازار، حتی به کمتر از نرخ مصوب کارخانه خواهیم بود.
با این روند چشم‌انداز قیمت خودروهای پرتیراژ داخلی در بازار طی نیمه‌نخست امسال را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
طی نیمه‌نخست امسال به‌دلیل ثبات نسبی نرخ ارز نه‌تنها شاهد افزایش قیمت خودرو نخواهیم بود بلکه درصورتی که طی این مدت با تثبیت نرخ دلار در کانال 24هزار تومان کنونی، عرضه خودرو افزایش یابد یا به‌دلیل برخی توافق‌های سیاسی یا همکاری مشترک با شرکای خودروساز خارجی سیگنال‌های مثبتی به بازار خودرو داده شود، حتی شاهد کاهش قیمت خودرو در حاشیه بازار خواهیم بود.
با توجه به ممنوعیت واردات و ثبات نسبی نرخ ارز، وضعیت بازار خودروهای خارجی چگونه است؟
بازار خودروهای خارجی قفل شده و اکنون با وجود کاهش شدید عرضه اصلا خریداری در بازار وجود ندارد و به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم و قیمت‌های نسبتا بالای خودروهای وارداتی اکنون خودروهایی که از 5‌ماه پیش در اختیار برخی مالکان بوده، همچنان مانده است. گرچه قیمت اینگونه خودروها نشکسته است اما در بازار مراجعه‌کننده‌ای برای خرید این خودروها به‌خصوص محصولات دارای بیش از یک میلیارد تومان قیمت نیز وجود ندارد اما درصورت افزایش یا کاهش نرخ ارز، تقاضا برای اینگونه خودروها بیشتر شده و خریداران نسبت به خرید خودروهای خارجی اقدام می‌کنند. اما با تثبیت یا کاهش نرخ ارز برخی متقاضیان خرید اینگونه خودروها که تا‌کنون منتظر مانده‌اند، نیز تمایلی برای خرید اینگونه خودروها به‌دلیل انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها نخواهند داشت.