اول هفته، روز بدون پسماند

راحله عبدالحسینی

  «تفکیک زباله باید از سینک ظرفشویی آغاز شود.» این جمله را یک دهه پیش شنیدیم؛ درست وقتی طرح جداسازی زباله خشک و تر از سوی شهرداری تهران مطرح شد. آن روزها جمله‌ای دور از ذهن بود. اما حالا به واقعیت نزدیک شده‌است. آمارها می‌گوید که در پایتخت روزانه 7هزار تن زباله تولید می‌شود و از این تعداد فقط ۶‌درصد از مبدأ، تفکیک و۵۰‌درصد هم بازیافت می‌شود. برای رسیدن به استاندارد تفکیک زباله از مبدأ طرحی با عنوان «شنبه‌های بدون پسماند» در محله‌های ناحیه 3 منطقه یک در حال اجراست. در این طرح آموزشگران بازیافت شهروندان را با موضوع کاهش پسماند، چگونگی تفکیک زباله خشک و تر و تفکیک پسماند خشک آشنا می‌کنند. در این گزارش «رها سلطانی» کارشناس بازیافت ناحیه از زیر و بم این طرح می‌گوید.  
شهروندان ناحیه 3 منطقه یک روزهای شنبه منتظرند تا پسماند خشک تفکیک شده را به خودروهای بازیافت تحویل دهند. پیش از اینکه بیماری کرونا شیوع پیدا کند، شهروندان پسماند خشک را به غرفه‌های بازیافت تحویل می‌دادند. اما وقتی در اثر پاندمی بیماری کرونا، کرکره‌ غرفه‌های بازیافت پایین آمد و زباله‌های خشک همراه با زباله‌های تر به سطل زباله رفت، انگار همه آن فرهنگسازی‌ها در این زمینه به فراموشی سپرده شد. حالا بعد از یک سال و از سر گرفته‌شدن تفکیک زباله‌های خشک و تر، طرح جدیدی هم از سوی شهرداری تهران اجرا شد. سلطانی، کارشناس بازیافت ناحیه 3 می‌گوید: «طرح شنبه‌های بدون پسماند با اینکه مدت کوتاهی است در ناحیه در حال اجراست، از سوی شهروندان به خوبی مورد استقبال قرار گرفته و تفکیک پسماند را در برنامه زندگی خود قرار دادند. ضمن اینکه این بار به دلیل جمع‌آوری پسماند از منازل شهروندان به راحتی می‌توانند پسماند را تحویل دهند.»روزهای شنبه شهروندان می‌توانند پسماند خشکی را که در طول هفته جمع‌آوری کرده‌اند از طریق اپلیکیشن‌های «پاک‌زی» و «جاروب» در اختیار پیمانکاران شهرداری بگذارند. تحویل پسماندهای خشک به غرفه‌های بازیافت و خودروهای ملودی‌دار سازمان پسماند و قراردادن پسماند جلو منازل تا ساعت ۹ صبح از دیگر روش‌ها برای مشارکت در این طرح است. سلطانی می‌گوید: «مراجعه به غرفه‌های بازیافت هدف اصلی ماست. به‌طوری که شهروندان مانند سابق پسماند خشک را به غرفه‌های بازیافت محله خود تحویل دهند. اما با شرایطی که این روزها به دلیل بیماری پیش آمده، احتمال اینکه کمتر از خانه خارج شوند و زباله‌های خشک و تر را بدون تفکیک رها کنند زیاد است. به همین دلیل برای ترغیب شهروندان به ادامه این کار و تفکیک پسماند، روزهای شنبه پسماند خشک از در منازل آنها جمع‌آوری می‌شود.» راه دیگری که برای جمع‌آوری پسماند خشک پیش رو شهروندان است، نصب اپلیکیشن جاروب و سازه است. سلطانی ادامه می‌دهد: «شهروندان با نصب این اپلیکیشن می‌توانند بعد از اینکه پسماند به حجم قابل توجهی رسید که برای دریافت آن خودرو ارسال شود، از طریق این اپلیکیشن نشانی خود را وارد کنند تا برای جمع‌آوری پسماند خشک به منزل آنان مراجعه شود. ممکن است برخی از شهروندان امکان استفاده از این اپلیکیشن یا مراجعه به غرفه بازیافت و تحویل پسماند خشک را نداشته باشند. در این صورت روزهای شنبه قبل از ساعت 9صبح پسماند خشک را جلو در منزل قرار می‌دهند تا خودرو ملودی‌دار بازیافت طبق قرار شنبه‌های بدون پسماند، کیسه پسماند خشک را جمع‌آوری کند.» 

مخازن 3قلوی بازیافت

مخازن 3قلوی بازیافت کنار مجتمع تجاری ارگ، بوستان سورتمه و میدان دربند در ناحیه 3 جانمایی شده‌است؛ مخازنی که پسماند خشک به تفکیک شیشه و پلاستیک، کاغذ و فلزات در آن جمع‌آوری می‌شود. سلطانی می‌گوید: «با همکاری شهروندان در مخازن 3قلو هم تفکیک پسماند انجام می‌شود و روزهای شنبه جمع‌آوری از این مخازن هم صورت می‌گیرد. برخی شهروندان که دسترسی آسان‌تری به این مخازن دارند، پسماند خشک را به‌صورت تفکیک‌شده در این مخازن می‌ریزند.» علاوه بر شهروندان ناحیه، اداره‌های مختلف و شرکت‌ها نیز به خوبی در این طرح فعالیت و مشارکت می‌کنند. سلطانی می‌گوید: «آتش‌نشانی، اداره برق، آب و فاضلاب و بانک‌ها مشارکت خوبی در این طرح دارند.» او از کوچه مسجد نام می‌برد و می‌گوید: «اهالی کوچه مسجد در خیابان عرفا در ناحیه 3 بالاترین میزان مشارکت را دارند. 90درصدخانه‌های این کوچه در طرح تفکیک پسماند با ما همراه شده‌اند.»

کاهش پسماند
«هدف اصلی ما از آموزش این طرح این است که شهروندان بتوانند حجم پسماند تولیدی را کاهش دهند.» این را سلطانی می‌گوید و در ادامه به طرح کاپ یا همان کاهش پسماند می‌پردازد: «تولید کمتر پسماند از مبدأ هدف این طرح است که در کنار طرح‌های دیگر از جمله تفکیک پسماند اجرا می‌شود. مدیریت صحیح پسماند در دنیا به این شیوه است که پسماند کمتری تولید شود. به این معنی که شهروندان با آموزش و آگاهی بدانند چه کالایی را بخرند که پسماند کمتری به جا بگذارد.» طرح «کاپ» یا همان کاهش پسماند یکی از 3 رویکرد جهانی مدیریت پسماند است که با عنوان 3R آن را می‌شناسیم:  Recycle‌ـ Recovery‌ـ Reuse بازیافت، دوباره استفاده کردن، بازیابی. این موارد می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش میزان پسماند برای دفن و به دنبال آن کاهش هزینه‌های جمع‌آوری، حمل و دفع و از همه مهم‌تر آسیب‌‌های وارد بر محیط‌زیست داشته‌باشد. 

 پسماندهای خشک را به اپلیکیشن‌ها بسپارید 
جاروب، سامانه ‌ جمع‌‌آوری پسماند خشک در محل شماست. 
ابزاری کاربردی که به سادگی امکان تحویل پسماند خشک شما را هر کجای شهر تهران که باشید فراهم می‌کند. لازم نیست دردسر حمل کیسه‌های بزرگ پسماند خشک را تا غرفه‌های بازیافت به دوش بکشید. فرقی ندارد از طریق اپلیکیشن یا سایت. می‌توانید با یک ثبت‌نام ساده پسماند خشک خودتان را طبق برنامه و در محل دلخواه به جاروب تحویل بدهید و امتیازهای متنوع و ارزشمند دریافت کنید. با اپلیکیشن «پاک‌زی» نیز می‌توانید پسماند‌های خشک تفکیک شده را به سفیر پاک‌زی تحویل بدهید و طلای کثیف یا همان پسماند خشک را دور نریزید. این اپلیکیشن‌ها برای شما گزینه‌های تشویقی نیز در نظر گرفته‌اند.