جهان‌نما
تقلای عربستان برای خروج از یمن
عربستان به امید یک پیروزی سریع، جنگ علیه حوثی‌ها را شروع کرد اما نه‌تنها به این هدف نرسید که حالا مجبور است تسلیم هم بشود. به گزارش الجزیره، واقعیت، بسیار از آنچه ریاض هنگام شروع عملیات نظامی در‌ماه مارس سال2015 در ذهن داشت دور شده است. آنها فکر می‌کردند با بمباران هوایی در چند هفته به پیروزی خواهند رسید اما حالا جنگ به هفتمین سال رسیده و هدف اصلی عربستان -حمایت از دولت یمن در برابر حوثی‌ها- به تاریخ پیوسته است. عربستان به این نتیجه رسیده که با توجه به پیروزی‌های اخیر حوثی‌ها در نبرد برای فتح مارب، نمی‌تواند دیگر خود را پیروز جنگ بخواند. حوثی‌ها، صنعا، پایتخت یمن و بخش‌های زیادی از شمال غرب کشور را تحت کنترل دارند. علاوه بر همه اینها، حوثی‌ها بارها نشان داده‌اند که توانایی حمله پهپادی به زیرساخت‌های سعودی در داخل خاک خودشان را دارند. وضعیت فعلی جنگ، درخواست‌ها برای آتش‌بس را بیشتر از هر زمان دیگری برجسته کرده و حالا عربستان به فکر یک استراتژی خروج افتاده تا از این باتلاق خودساخته خارج شود.
اهرم فشار بر سر ریاض
پیشنهاد عربستان سعودی که فیصل بن فرحان آل‌سعود، وزیر خارجه این کشور، مطرح کرده، آتش‌بسی سراسری تحت نظارت سازمان ملل است. حین آتش‌بس، مذاکرات برای راه‌حل سیاسی پیگیری خواهد شد و عربستان برای نشان‌دادن حُسن نیت خود، اجازه خواهد داد غذا و سوخت از طریق فرودگاه صنعا و بندر حدیده وارد یمن شود. اما حوثی‌ها به‌خوبی از موقعیت خود خبر دارند و می‌دانند ممکن است خیلی زود، نیروهای نظامی عربستان و متحدانش، بدون اینکه حوثی‌ها امتیازی بدهند، میدان نبرد را خالی کنند. بنابراین اصلا تعجب‌آور نبود که حوثی‌ها پیشنهاد عربستان را رد کردند. با وجود این، محمد عبدالسلام مذاکره‌کننده ارشد حوثی‌ها، گفته است که مایل است مذاکرات بیشتری با عربستان و واشنگتن داشته باشند.
ازدست‌دادن حمایت آمریکا
موقعیت قوی نظامی حوثی‌ها، تنها مشکل عربستان نیست. عربستان، در سال‌های گذشته از حمایت نزدیک آمریکا برخوردار بود و این حمایت‌ها، در دوران دونالد ترامپ به اوج خود رسید. این حمایت تا جایی بود که در سال2019، دولت ترامپ قطعنامه مورد حمایت هر دو حزب در کنگره که مداخله آمریکا در جنگ یمن را ممنوع می‌کرد، وتو کرد. اما جو بایدن بلافاصله بعد از مراسم تحلیف، حمایت از عربستان در جنگ یمن را متوقف کرد. همچنین در دولت او، قرار است فروش تسلیحات به عربستان متوقف شود.
برخلاف ترامپ، رابطه پادشاهی سعودی با بایدن متضاد خواهد بود چون دوطرف اختلاف‌نظرهای زیادی در مواردی مانند ایران دارند. استیون هرست، رئیس دانشکده تاریخ، فلسفه و سیاست دانشگاه متروپلیتن منچستر، در این‌باره به الجزیره گفته است: «از نقطه نظر بایدن، عربستان سعودی همچنان متحد آمریکا خواهد بود اما متحدی مشکل‌ساز که دستورکار منطقه‌ای‌اش در برخی موضوعات حیاتی، با دستور کار آمریکا هم‌راستا نیست.» این تصمیم‌های دولت بایدن، می‌تواند بر معادلات یمن هم اثرگذار باشد و احتمالا عربستان بعد از قطع حمایت آمریکا برای رسیدن به صلح تقلا می‌کند.
مسیری به صلح؟
در همین حال، آمریکا، سازمان ملل و عمان که برای صلح تلاش می‌کنند، فرصتی برای مذاکره پیدا کرده‌اند. با وساطت عمان، حوثی‌ها برای چند هفته با تیموتی لندرکینگ، نماینده آمریکا، مذاکره کرده‌اند. عمان ابراز امیدواری کرد که عربستان و حوثی‌ها «خیلی زود» به توافق خواهند رسید. اما نفوذ واشنگتن برای هموارکردن راه برای صلح محدود است. هرست گفته است: «آمریکا تنها روی نیروهای نزدیک به‌خود، یعنی عربستان نفوذ دارد. آنها هیچ اهرم فشاری روی حوثی‌ها و حامیان ایرانی آنها ندارند.»
آنطور که هرست گفته، حتی نفوذ بر عربستان هم محدود است؛ «اول اینکه لغو فروش سلاح به عربستان، به این معنا نیست که ریاض نمی‌تواند نبرد یمن را ادامه دهد. دوم اینکه اوضاع در یمن آ‌ن‌قدر برای واشنگتن اهمیت ندارد که دولت بایدن بخواهد به ریاض مهلت ضرب‌الاجل بدهد که بدون هیچ پیش‌شرطی صلح را بپذیرد.»
پیشنهاد نادر هاشمی، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه دنور، تقسیم قدرت است. او به الجزیره گفته است: «ما به یک توافق برای تقسیم قدرت میان یمنی‌ها نیاز داریم تا صلح برقرار شود. این توافقنامه باید به تمامی بازیگران در میز مذاکره یک صندلی بدهد و این چشم‌انداز را تقویت کند که همگی می‌توانند به‌صورت برابر به منابع دولتی، نمایندگان سیاسی و تضمین‌های اولیه امنیتی دسترسی داشته باشند. تاکنون، مبنای طرح‌های عربستان و آمریکا، تسلیم‌شدن حوثی‌ها بوده است.»
تداوم وضعیت اسفناک مردم
اینکه آیا گروه‌های درگیر دور یک میز بنشینند یا نه، معلوم نیست اما چیزی که قطعی است این است که بهای جنگ را مردم می‌پردازند. سازمان ملل گزارش داده است این جنگ تا حالا باعث مرگ 250هزار یمنی شده است. 4 میلیون نفر از خانه‌هایشان رانده شده‌اند، 80درصد جامعه به امدادرسانی نیاز دارند و یک میلیون نفر از گرسنگی رنج می‌برند. آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل، هم درباره بدترین قحطی در یمن که در چند دهه اخیر در دنیا بی‌سابقه بوده هشدار داده است. همه‌گیری کرونا هم وضعیت را بدتر کرده و بر سیستم درمانی این کشور که قبل از آن هم شرایط بدی داشت فشار مضاعفی وارد کرده است.
