خط و نشان اسرائیل برای مذاکرات برجام

سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار

روز گذشته لوید اوستن، وزیر دفاع آمریکا به‌منظور ملاقات و رایزنی با سران رژیم صهیونیستی وارد تل‌آویو شد. این نخستین سفر یکی از وزرای دولت بایدن به سرزمین‌های اشغالی محسوب می‌شود؛ آن هم در حالی که 70روز از آغاز به‌کار این دولت گذشته و نشانه‌های اختلاف در سیاست‌های خاورمیانه‌ای بایدن و نتانیاهو به‌تدریج نمایان شده است. براساس بیانیه پنتاگون، بررسی حمایت‌های تسلیحاتی آمریکا از اسرائیل در صدر جدول برنامه‌های این سفر دوروزه قرار دارد. اوستن ساعاتی پس از ورود به تل‌آویو با بنی‌گانتز، همتای خود در رژیم صهیونیستی دیدار کرد. اگرچه برگزاری این ملاقات با توجه به پروتکل‌های دیپلماتیک رخدادی طبیعی و متعارف است، اما رقابت‌های انتخاباتی بنی‌گانتز و نتانیاهو معنای خاصی به آن می‌بخشد. این در حالی است که به روایت رسانه‌های معتبری همچون واشنگتن ‌پست و الجزیره، بنی‌گانتز در لغو سفر انتخاباتی نتانیاهو به ابوظبی نیز نقش داشته است؛ سفری که با مخالفت دولت اردن برای عبور هواپیمای حامل نتانیاهو از آسمان این کشور ناتمام ماند. اوستن پس از ملاقات با همتای خود از پایگاه هوایی نفاطیم بازدید کرد و به گفت‌وگوی مستقیم با برخی فرماندهان ارتش رژیم صهیونیستی پرداخت. دیدار با نتانیاهو، حضور در مراسم یادبود هولوکاست و سفر به شهر قدس هم از دیگر برنامه‌های سفر دوروزه وزیر دفاع آمریکا به سرزمین اشغالی عنوان شده است.‌ اگرچه در عناوین رسمی این برنامه‌ها هیچ نامی از ایران و یا مذاکرات برجامی دیده نمی‌شود اما به گزارش رسانه‌های منطقه، بخش عمده رایزنی‌های اوستن در این سفر به «مذاکرات وین» مربوط می‌شود. روزنامه هاآرتص در این‌باره می‌نویسد: «جزئیات منتشرشده از مذاکرات اوستن و بنی‌گانتز نشان می‌دهد این سفر نخستین گام دولت بایدن برای اطمینان بخشیدن به متحدان آمریکا در خاورمیانه درباره مذاکرات وین و بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای است.»  در مقابل، نخست‌وزیر اسرائیل و شخصیت‌های نزدیک به او تا‌کنون مواضع بسیار تندی نسبت به مذاکرات برجام و یا هرگونه طرحی برای لغو تحریم‌های ایران داشته‌اند. نتانیاهو هفته گذشته در مراسمی موسوم به سالگرد هولوکاست با لحنی تهدیدآمیز گفت: «مصالحه با ایران و لغو تحریم‌های این کشور بدون اصلاح اشتباهات موجود در توافق پیشین، راه را برای حرکت تهران به‌ سوی سلاح هسته‌ای هموار خواهد کرد. ما در صورت احساس تهدید از سوی هر نیرویی، آرام نخواهیم نشست.» تمام اینها در حالی است که به ‌نظر می‌رسد اردوگاه مخالفان نتانیاهو موضع معتدل‌تری نسبت به توافق هسته‌ای و مشخصا سیاست‌های دولت بایدن در منطقه خاورمیانه اتخاذ کرده‌اند. پیش از این شبکه الجزیره در گزارشی مدعی شده بود دولت بایدن به‌طور غیرمستقیم از گزینه رقیب نتانیاهو برای ریاست دولت جدید اسرائیل حمایت می‌کند. بر این اساس می‌توان گفت رقابت‌های فشرده سیاسی در رژیم صهیونیستی طی یک ‌ماه آینده برای تعیین نخست‌وزیر، نقش تعیین‌کننده‌ای در تحولات پیش‌روی خاورمیانه خواهد داشت.

نتانیاهو حاضر به عقب‌نشینی نیست
روزنامه عبری معاریو، روز گذشته همزمان با سفر وزیر دفاع آمریکا به سرزمین‌های اشغالی در گزارشی به نقل از منابع آگاه مدعی شد نخست‌وزیر اسرائیل به صراحت با برنامه جدید آمریکا برای بازگشت به برجام و کاهش تنش با ایران مخالفت کرده است. در این گزارش آمده است: با وجود تأکید وزیر دفاع آمریکا بر در نظر گرفتن ملاحظات امنیتی تل‌آویو در مذاکرات وین، نتانیاهو از روند فعلی مذاکرات ابراز نارضایتی کرده است. به نوشته معاریو، نتانیاهو در این ملاقات دو شرط ذیل را به‌عنوان خط قرمز رژیم صهیونیستی نسبت به پرونده توافق هسته‌ای اعلام کرده است: 
1- محدودیت‌های هسته‌ای ایران در توافق جدید، همیشگی و بدون سقف زمانی باشد.
2- دایره بازرسی‌های دقیق از مراکز هسته‌ای و نظامی ایران به‌مراتب نسبت به توافق پیشین گسترده‌تر باشد.
معاریو همچنین در تحلیل خود از این تحولات می‌نویسد: حمله به کشتی ایران در دریای سرخ، پذیرش تلویحی مسئولیت این حمله از سوی مقامات اسرائیلی و حادثه مشکوک اخیر در نیروگاه هسته‌ای نطنز، نشانه‌هایی مبنی بر مقاومت دولت نتانیاهو مقابل سیاست‌های جدید بایدن برای خاورمیانه است. در این گزارش هیچ اشاره‌ای به واکنش وزیر دفاع آمریکا به شروط مطرح شده از سوی نتانیاهو برای مذاکره با ایران نشده است.

چرخش‌های واشنگتن در معامله قرن
نارضایتی‌های دولت اسرائیل از سیاست‌های بایدن تنها مربوط به توافق هسته‌ای ایران نیست و پرونده‌های دیگری ازجمله معامله قرن یا همان توافق صلح عربی-اسرائیلی را هم در بر می‌گیرد. به گزارش شبکه الجزیره، دولت بایدن همزمان با ارسال پیام‌های اطمینان‌بخش برای تل‌آویو، مذاکرات خود را با تشکیلات خودگردان فلسطین از سر گرفته است. به‌گفته منابع آگاه، این مذاکرات شامل رایزنی درباره «ازسرگیری حمایت مالی از تشکیلات خودگردان» و «تاسیس کنسولگری آمریکا در قدس شرقی» است. باید توجه داشت که هردوی این عناوین به‌طور اساسی با معامله قرن ترامپ در تناقض هستند. دولت ترامپ طی 4سال گذشته از یک‌سو تمام حمایت‌های خود از نهادهای سیاسی و حقوق بشری فلسطین را قطع کرده و از سوی دیگر، در اقدامی جانبدارانه و غیرقانونی شهر قدس را به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت شناخت. اگرچه این اقدامات، موضع‌گیری تند و بی‌سابقه تشکیلات خودگردان علیه آمریکا را به‌دنبال داشت اما به‌نظر می‌رسد وضعیت روابط دو کشور پس از روی کار آمدن دولت بایدن تغییر کند.