واکسن برای اغنیا؛ ویروس برای فقرا

سازمان بهداشت جهانی، به‌شدت از «نابرابری شوکه‌کننده» در توزیع واکسن کرونا بین کشورهای ثروتمند و فقیر انتقاد کرده است؛ اتفاقی که تنها پیامد آن می‌تواند طولانی‌تر شدن دوره همه‌گیری کرونا باشد.
به گزارش بی‌بی‌سی، یکی از اهداف اصلی این سازمان این بود که تمامی کشورها واکسیناسیون را تا شنبه همین هفته شروع کرده باشند که این هدف، به‌خاطر سیستم ناعادلانه توزیع واکسن، محقق نشده است. سازمان بهداشت جهانی از مدت‌ها پیش خواستار توزیع عادلانه واکسن
کووید-19بوده، اما هشدارهای این سازمان، چندان جدی گرفته نشده و کارشناسان بهداشتی هشدار داده‌اند که دود این نابرابری، احتمالا به چشم تمام دنیا، چه اغنیا و چه فقرا خواهد رفت.
این سازمان، سازوکار کوواکس را که برای فراهم کردن و توزیع عادلانه واکسن میان همه کشورها به‌خصوص کشورهای فقیر است، رهبری می‌کند. تا حالا 38میلیون دوز واکسن از طریق سازوکار کوواکس به بیش از 100کشور تحویل داده شده است. کوواکس امیدوار است که در کمتر از یک سال، بیش از 2میلیارد دوز واکسن را به مردم در 190کشور دنیا برساند. هدف این سازوکار به‌صورت مشخص این است که دسترسی 92کشور فقیر دنیا به واکسن را همزمان با کشورهای ثروتمند تضمین کند.
تدروس آدهانون گبریسوس، رئیس سازمان بهداشت جهانی درباره وضعیت پیش‌آمده گفته است: «در توزیع واکسن، نابرابری شوکه‌کننده‌ای همچنان وجود دارد. به‌صورت میانگین در کشورهای ثروتمند، تقریبا یک‌نفر از هر 4نفر واکسن کووید-19دریافت کرده است. در کشورهای فقیر، این میزان یک نفر در هر 500نفر است.»
او درباره عقب بودن کوواکس از برنامه توزیع 100میلیون دوز واکسن بین کشورها تا انتهای مارس گفته است: «امیدواریم بتوانیم در‌ ماه آوریل یا مه ‌(اردیبهشت و خرداد) آن را جبران کنیم.» او همچنین از کشورهایی که خارج از سازوکار کوواکس به‌دنبال فروش و اهدای واکسن هستند، انتقاد کرده است. او گفت: «برخی کشورها و شرکت‌ها برنامه‌ریزی کرده‌اند هدایای خود را خارج از کوواکس به طرف‌های مورد نظر بدهند و کوواکس را دور زده‌اند؛ دلیل آن هم انگیزه‌های سیاسی و تجاری است. این توافق‌های دوجانبه خطر شعله‌ور شدن نابرابری در توزیع واکسن را بیشتر می‌کند.»
او چند‌ماه پیش هشدار داده بود که دنیا شاهد یک سقوط اخلاقی فاجعه‌بار در مسئله نابرابری واکسن است. او گفته است که رویکرد «اول من» خودویرانگر خواهد بود؛ چون باعث طولانی‌تر شدن همه‌گیری خواهد شد.
واکسن‌هایی که در انگلیس، آمریکا، اروپا، روسیه و چین تولید شده‌اند تا حالا به‌صورت گسترده در سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با این حال، واکسن‌ها به‌صورت عادلانه بین کشورها توزیع نشده‌اند. کشورهای با درآمد بالا 4.6میلیارد دوز تأیید شده در اختیار دارند؛ درحالی‌که کشورهای با درآمد پایین، تنها 670میلیون دوز در اختیار دارند.

ناسیونالیسم واکسن، علیه سلامت جهانی
بخشی از پیچیدگی توزیع واکسن، چیزی است که از آن با عنوان ناسیونالیسم واکسن یاد می‌شود. این رویکرد که سازمان بهداشت جهانی هم درباره آن هشدار داده است، باعث تغییر نگاه برخی کشورها به مسئله واکسن شده و بسیاری به این فکر افتاده‌اند که در فضای به‌شدت پرتردید، خودشان به فکر تولید و تامین واکسن باشند.
به گزارش رویترز، دولت‌‌ها در بیشتر نقاط دنیا اختیاری بر شرکت‌های تولیدکننده ندارند و به همین‌خاطر موجی از مشارکت دولتی برای ساخت واکسن شروع شده است؛ برای نمونه آلمان از شرکت‌های بومی خود حمایت می‌کند تا از تولید واکسن حمایت کنند. برخی کشورهای دیگر ازجمله استرالیا، برزیل، ژاپن و تایلند هم با شرکت آسترازنکا قراردادهایی برای مشارکت در تولید بسته‌اند. در دیگر نقاط دنیا، ایتالیا از حمایت دولتی برای ساخت یک مرکز تولید واکسن خصوصی-دولتی خبر داده و اتریش، دانمارک و اسرائیل هم برنامه‌ریزی کرده‌اند تا مرکز توسعه و تحقیقات راه‌اندازی و برای تولید نسل بعدی واکسن با هم همکاری کنند.
مسئله‌ای که کشورها را به فکر انداخته خودشان به فکر تولید واکسن باشند، مورد اتحادیه اروپاست. کمیسیون اروپا به‌عنوان مسئول تامین واکسن، قراردادهایی با شرکت‌های آسترازنکا بسته بود، اما شرایط پیچیده همه‌گیری باعث شد تا واکسن کشورهای عضو اتحادیه با تأخیر تامین شود و بحرانی عمیق در بیشتر کشورهای اروپا ایجاد شود. این تجربه نشان داد که شرکت‌های چندملیتی می‌توانند مشتری‌هایشان را در موارد بحرانی، ‌درست مثل شرایطی که کرونا ایجاد کرده، ‌آسیب‌پذیر کنند و همین باعث شد تا کشورها خودشان به فکر تولید باشند. ناسیونالیسم واکسن همچنین باعث شده است تا کشورهایی که روابط حسنه و نزدیکی داشته‌اند و برای دهه‌ها هم‌پیمان هم بوده‌اند  تصمیم‌های عجیبی گرفته و برای تامین واکسن خود، طرف مقابل را نادیده بگیرند.
این البته نخستین‌بار نیست که چنین شرایطی پیش می‌آید و در سال 1976و همه‌گیری ویروس آنفلوآنزا، آمریکا با بلوکه کردن صادرات واکسن به کانادا، در این کشور یک بحران ایجاد کرد. کانادا اما درس خوبی از این ماجرا گرفت و در همه‌گیری آنفلوآنزای اچ‌وان ‌ان‌وان در سال 2009، به جای اتکا به آمریکا، از شرکت‌های تولیدکننده بومی برای تولید واکسن حمایت کرد و توانست همه‌گیری را با موفقیت پشت‌سر بگذارد.
اینکه واکسن به چه روشی تولید و به چه روشی توزیع می‌شود، البته در این واقعیت تأثیری ندارد که همه‌گیری کرونا فقط با عزمی جهانی از بین می‌رود. توجه کشورها به واکسیناسیون خودشان به‌تنهایی کافی نیست و برای ریشه‌کنی ویروس کرونا، تمامی کشورهای دنیا، چه کشورهای فقیر و چه کشورهای غنی باید همزمان واکسینه شوند.
به گزارش مدیکال نیوز تودی، با نرخ فعلی واکسیناسیون در دنیا، احتمالا 4.6سال طول خواهد کشید تا ایمنی گله‌ای در سراسر دنیا ایجاد شود. این فاصله احتمالا به‌گونه‌های جدید ویروس اجازه خواهد داد تا پیشرفت و سرایت کرده و واکسیناسیون فعلی را بی‌اثر کنند. به همین‌خاطر است که در مسئله واکسیناسیون، باید نگاهی جهانی داشت و کشورها باید برای حفظ سلامت داخل مرزهایشان، فراتر از مرزها را هم درنظر بگیرند.