متهم گمنام اختلال کلاب‌هاوس

عمادالدین قاسمی‌پناه- خبر‌نگار

 باوجود اینکه روز جمعه اعلام شد که کاربران ایرانسل با سیم‌کارت‌های خود می‌توانند به کلاب‌هاوس وصل شوند، اما از ساعاتی بعد، اختلال کانکشن‌های ایرانسل هم از سوی کاربران این اپراتور بار دیگر تأیید شد. کاربران همراه اول هم که از پنجشنبه‌شب گذشته با اختلال در کلاب‌هاوس روبه‌رو شده بودند، همچنان با اختلال در این شبکه اجتماعی مواجه هستند. این در حالی است که مدیرکل حوزه ریاست همراه اول هرگونه دستور قضایی برای فیلترینگ کلاب‌هاوس یا اختلال در این اپراتور را رد و اعلام کرد که «هیچ حکم قضایی یا دستوری از کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه برای همراه اول ارسال نشده است.» این در حالی است که تا لحظه تنظیم این گزارش، کاربران همراه اول و ایرانسل رفع اختلال از این اپلیکیشن را تأیید نکرده‌اند و وزارت ارتباطات هم گزارشی از بررسی‌های جدید خود منتشر نکرده است.
شرکت ارتباطات زیرساخت هم که نظارت کاملی روی اینترنت کشور دارد، تاکنون واکنشی به مسائل پیش‌آمده برای کاربران ندارد.
شاید برای نخستین‌بار در کشور است که هیچ‌کسی مسئولیت اختلال و فیلترینگ یک پلتفرم را قبول نمی‌کند و همه به نوعی از زیر بار آن شانه خالی می‌کنند و توپ را در زمین دیگری‌ می‌اندازند.

معمای یک اختلال
میلاد نوری، برنامه‌نویسی که نسخه اندروید کلاب‌هاوس را کامل کرده است، در گفت‌وگو با همشهری ضمن بی‌اطلاعی از علت اختلال پیش آمده، می‌گوید: «من هم به‌عنوان برنامه‌نویس با همان اختلالی روبه‌رو هستم که کاربران از آن شکایت می‌کنند.» آزمایش‌ها و گزارش‌های همشهری حاکی از این است که سیم‌کارت‌های بعضی از اپراتورها که کاربران کمتری از خطوط آنها استفاده می‌کنند، مشکل ندارند و کاربران این اپراتورها می‌توانند به کلاب‌هاوس وصل شوند.
نوری در این مورد می‌گوید: «احتمالا به‌علت اینکه بیشترین کاربران کلاب‌هاوس از سیم‌کارت‌های ایرانسل و همراه اول استفاده می‌کنند، اختلال روی این خطوط ایجاد شده است. البته کاربران اینترنت مخابرات هم همین اختلال را تأیید کرده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «ایجاد این اختلال فنی به این خاطر است که مسئولیت فیلترینگ متوجه شخص یا نهادی نشود.»
روز گذشته یاشار شاهین‌زاده، کارشناس امنیت اطلاعات هم در گفت‌وگو با همشهری به این نکته اشاره کرده بود که «هنگامی که یک سایت، اپلیکیشن یا پلتفرم از سوی مسئولان فیلتر می‌شود، مقاومت عموم مردم را در پی دارد. به همین علت، این احتمال وجود دارد که از روش‌های دیگری به جز فیلترینگ استفاده شود.»
به‌گفته نوری، «به‌نظر می‌رسد که در وب‌سرویس اختلال ایجاد شده است و این اختلال می‌تواند به‌گونه‌ای باشد که یک اپلیکیشن را دچار کندی کند.»
این برنامه‌نویس می‌گوید: «تنها نهادی که می‌تواند در این مورد اظهارنظر کند، شرکت ارتباطات زیرساخت است، چراکه این شرکت آخرین نقطه برای بررسی همه موضوعات فنی است.»

فشاری وارد نشده است
با این حال، یکی از کارشناسان فناوری ارتباطات می‌گوید: «انصافا تا جایی که اطلاع دارم، اپراتورها نه حکمی دریافت کرده‌اند و نه تحت فشار بوده‌اند.»
به‌گفته او، «وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم اعلام کرده است که ما در لایه DNS همراه اول دچار مشکل هستیم که طبیعتا در اینترنت ورودی کشور هم مسئله‌ای وجود نداشته است.»
DNS یا «سامانه نام دامنه» یک سیستم سلسه‌مراتبی نامگذاری برای کامپیوترها، سرویس‌ها یا منابع دیگر است که به شبکه اینترنت یا یک شبکه خصوصی متصل هستند.
این کارشناس همچنین در مورد خودسرانه عمل‌کردن در این موضوع می‌گوید: «ما تاکنون در موضوع فیلترینگ هیچ‌گاه با چنین موضوعی روبه‌رو نبوده‌ایم. در مورد فیلترینگ همیشه فیلترینگ یا از طریق کمیته تعیین مصادیق مجرمانه یا از طریق مرجع قضایی صورت ‌گرفته است.» 

 کاربران چه می‌گویند؟
اگرچه به‌گفته شاهین‌زاده،کارشناس امنیت اطلاعات فیلترکردن یک سایت، پلتفرم یا یک اپلیکیشن با مقاومت عموم مردم روبه‌رو می‌شود اما به‌نظر می‌رسد که این بار ایجاد اختلال هم همین مقاومت، واکنش و اعتراض کاربران را در پی داشته است. از آنجا که تاکنون هیچ نهادی مسئولیت این اختلال را نپذیرفته، بعضی از کاربران از اقدام خودسرانه مدیران اپراتورهای ایرانسل و همراه اول سخن می‌گویند.
برخی هم به شوخی گفته‌اند، از آنجا که 3نماینده جمهوریخواه آمریکا خواستار حذف اکانت مسئولان جمهوری اسلامی از کلاب‌هاوس شده‌اند، خودمان پیش‌دستی کردیم تا کلاب‌هاوس را فیلتر کنیم.
همچنین سیدعلی مجتهد‌زاده، وکیل دادگستری درباره کلاب‌هاوس گفته است: «اصل سیاست فیلترینگ را اشتباه می‌دانم، اما همین سیاست اشتباه در ایران ضوابطی دارد که درخصوص کلاب‌هاوس عمل نشده و این یعنی اخلال غیرقانونی در شبکه. مواد 736 تا 738قانون مجازات اسلامی آن را جرم دانسته و برایش مجازات تعیین کرده. دادستان محترم موظف به پیگیری قضایی است.»