دست دلال‌ها از غرفه‌ها کوتاه شد

خدیجه نوروزی ـ روزنامه‌نگار

غرفه‌داری در میادین میوه‌و‌تره‌بار شهرداری فرصتی است برای عرضه مستقیم محصولات کشاورزی و حذف واسطه‌ها. طبق قانون باید 25درصد از غرفه‌های میادین تره‌بار از سوی شهرداری برای عرضه مستقیم محصولات در اختیار کشاورزان قرار داده شود تا بازار را تنظیم و فاصله قیمتی بسیار زیاد از تولید تا مصرف را کم کند. گرچه این اتفاق به‌گفته رئیس نظام صنفی کشاورزی کشور عملا از سوی شهرداری‌ها به‌دلیل منافع مالی نمی‌افتد؛ با وجود اینکه متقاضیان زیادی از قشر کشاورزان در سراسر کشور برای دریافت چنین غرفه‌هایی در میادین تره‌بار وجود دارد تا از این طریق بتوانند عرضه مستقیم محصول را داشته باشند.  فارغ از این موضوع با توجه به عرضه مناسب‌تر محصولات کشاورزی در میادین میوه‌و‌تره‌بار و شرایط اقتصادی کشور، اخیرا گسترش خدمات‌رسانی در این حوزه در دستور کار سازمان میادین و میوه‌و‌تره‌بار شهرداری تهران قرار گرفته است. استقبال شهروندان هم روزبه‌روز از فعالیت این میادین به‌دلیل قیمت مناسب عرضه میوه ‌و‌ تره‌بار در مقایسه با میوه‌فروشی‌های سطح شهر بیشتر شده است. همین استقبال موجب شده تا تقاضا برای داشتن غرفه در این میادین افزایش پیدا کند اما در این بین بسیاری از متقاضیان از شرایط قرارداد و نحوه واگذاری غرفه‌ها و قیمت اجاره‌بها بی‌اطلاعند.

برگزاری مزایده
مهندس‌حسین اعرابی، معاون بازرگانی و امور اقتصادی سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری درخصوص شرایط واگذاری غرفه‌های میادین میوه‌و‌تره‌بار می‌گوید:« چند سالی است که واگذاری غرفه‌ها به‌صورت مزایده‌ای است. مزایده‌ها به‌صورت سالانه و در چندین مرحله برگزار می‌شود. اطلاع‌رسانی‌ها و آگهی فراخوان هم با درج در روزنامه و پرتال سازمان صورت می‌گیرد. گاهی هم با جهادکشاورزی در استان‌ها، انجمن‌ها و اتحادیه‌ها مکاتبه می‌کنیم تا به فعالان این بخش اطلاع‌رسانی کنند».
تا چند سال پیش حرف و حدیث درخصوص دلالی در واگذاری غرفه‌ها بسیار زیاد بود اما شهرداری تهران برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده تصمیم به برگزاری مزایده گرفت. اعرابی درباره این موضوع می‌گوید:« ما برای جلوگیری از دلالی در واگذاری غرفه‌ها و دسترسی راحت و ایجاد شفافیت از سال گذشته برای نخستین بار با ایجاد سامانه‌ای مزایده‌ها را به‌صورت الکترونیک برگزار می‌کنیم تا متقاضیانی که توانایی عرضه محصولات کشاورزی را دارند در این مزایده‌ها شرکت کنند. برای متقاضیانی که در سامانه ثبت‌نام می‌کنند، دسترسی‌ها باز می‌شود و داخل سامانه فهرستی از تمام مزایده‌های فعال قابل‌مشاهده است. شرایط برای شرکت در مزایده‌ها قید شده و فهرست غرفه‌ها وجود دارد. باید سپرده را به‌صورت آنلاین واریز و مدارک خود را ثبت و پیشنهاد قیمت را برای سازمان ارسال کنند. این کار از 6ماهه دوم سال گذشته شروع شده است و بخش عمده مزایده‌ها الکترونیک است و متقاضی کل مراحل را در سامانه مربوطه بارگذاری می‌کند و مراجعات حضوری نداریم. با این اقدام امکان اینکه به‌صورت عادلانه نحوه واگذاری غرفه‌ها انجام شود و کار عرضه میوه تسهیل شود، به‌وجود آمده است».

انواع کاربری‌ها و قیمت اجاره‌بها
کاربری‌های غرفه‌ها بر اساس محصولات کشاورزی متفاوت است و برخی غرفه‌ها به اشخاص خاصی داده می‌شود؛ به‌عنوان مثال یکی از پیش‌نیازهای غرفه‌های مرکبات برای متقاضیان این است که باید تولید‌کننده باشند. شرایط واگذاری هر یک از اماکن میوه‌و‌تره‌بار (انواع میوه عادی، صیفی، سردرختی، سبزی برگی و سبزیجات غیربرگی)، عرضه محصولات پروتئینی خرده‌فروشی (انواع مرغ و تخم‌مرغ، گوشت قرمز بسته‌بندی، آبزیان، فرآورده‌های گوشتی و قارچ خوراکی)، اماکن عرضه محصولات فرآوری شده (حبوبات، آجیل و خشکبار، ظرف یک‌بار مصرف، شوینده و بهداشتی، شربت و آبمیوه، صنایع‌دستی و سوغات شهرستان، لوازم‌التحریر و گل و گیاه)، اماکن عرضه محصولات نمونه، میوه و سبزیجات غیربرگی بسته‌بندی و اماکن ارائه خدمات و حق امتیاز مانند نانوایی، پیک بادپا، خودپردازها، پارکینگ، خشکشویی، آشپزخانه و... و شرایط واگذاری اماکن مربوط به ایثارگران با یکدیگر متفاوت است. در تهران حدود 1800غرفه با حدود 57کاربری مختلف وجود دارد که هر ساله به مزایده گذاشته می‌شود. سازمان میادین میوه‌و‌تره‌بار نخستین آگهی مزایده 1400را در اردیبهشت منتشر می‌کند.
معاون بازرگانی و امور اقتصادی سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران درباره اجاره‌بها می‌گوید: «یک‌سری از کاربری‌ها فصلی است و با توجه به نوع محصول ممکن است یک تا 6ماهه اجاره داده شود؛ به‌عنوان مثال برخی محصولات کشاورزی در خرداد و برخی مانند مرکبات در مهر و شهریور‌ماه به بازار عرضه می‌شود. اما برخی محصولات پروتئینی خرده‌فروشی و فرآوری شده که وابستگی به منطقه تولید و فصل خاصی ندارند یکساله اجاره داده می‌شوند. آگهی مزایده غرفه‌های این‌چنینی معمولا در شهریور‌ماه چاپ می‌شود و دوره‌ها هم معمولا یک‌ساله است. تنوع اجاره‌بها با توجه به کاربری‌ها متفاوت است و هر کدام یک قیمت پایه دارد و معمولا بر اساس موقعیت مکانی قیمت‌گذاری می‌شوند. متقاضی بعد از ثبت‌نام در سامانه مورد‌نظر قیمت پایه را در سامانه مشاهده می‌کند و از سویی با رفتن به محل مورد‌نظر تحقیقات لازم را انجام می‌دهد. امسال هم طبق روال هر ساله منتظریم قیمت‌های پایه مصوب شورای شهر به‌دست‌مان برسد تا بتوانیم بر اساس آن جدول قیمت‌های پایه‌ای امسال را در سامانه برای مشاهده متقاضیان قرار دهیم».
یکی از اعتراضاتی که غرفه‌داران دارند پرداخت مالیات است. در این خصوص اظهار می‌کند: «غرفه‌داران موظف به پرداخت مالیات، هزینه‌های آب، برق و گاز هستند. چرا که در گذشته این موارد جزو تعرفه خدماتی محسوب می‌شد اما اکنون در ذیل تعرفه تجاری قرار‌گرفته و این موضوع مشکل‌ساز است و موجبات نارضایتی غرفه‌داران را رقم می‌زند. اما در مجموع به‌صرفه‌بودن قیمت اجاره‌بها و هزینه‌های جانبی در این غرفه‌ها به نسبت میوه‌فروشی‌های سطح شهر موجب شده تا همواره با حجم زیادی از متقاضیان مواجه باشیم. در این سال‌ها بسیاری از غرفه‌داران با وجود گله‌مندی‌هایی که گاهی ممکن است داشته باشند اما تمایل زیادی برای تمدید قرارداد برای سال‌های بعد را دارند که بسته به شرایط و خوش‌حسابی غرفه‌دار، ممکن است سازمان با تمدید برخی از قراردادها موافقت کند».

ساعت کاری غرفه‌ها
غرفه‌ها ساعت کاری مشخصی دارند. در 6‌ماه دوم سال، از اول مهر ساعت کاری میادین میوه‌و‌تره‌بار صبح‌ها از ساعت 8تا 13و عصرها از ساعت 14:30 تا 19 است. اما در نیمه‌اول سال ساعت کاری میادین تغییر می‌کند و صبح‌ها از 8تا 13و عصرها از 15تا 20خدمات ارائه می‌دهند. روزهای جمعه و سایر ایام تعطیل هم از 8صبح تا 13فعالیت دارند. این محدودیت زمانی در حالی است که مغازه‌های میوه‌فروشی سطح شهر گاهی تا ساعت24 باز هستند و خدمات ارائه می‌دهند. اعرابی درخصوص اینکه آیا این محدودیت زمانی برای غرفه‌داران نارضایتی به‌وجود می‌آورد یا خیر می‌گوید: «اولا که با بلند‌شدن طول روزها معمولا غرفه‌ها تا سقف زمانی حداکثری که 21است باز هستند و خدمات ارائه می‌دهند. اتفاقا بهره‌برداران این غرفه‌ها تمایلی به افزایش ساعت کاری بیش از ندارند؛ چرا که نیروی انسانی فعال در این مجموعه‌ها نیز نیاز به استراحت دارند. کار غرفه‌داری در میادین میوه‌و‌تره‌بار سخت‌تر از میوه‌فروشی‌های سطح شهر است؛ چرا که بعد از اتمام ساعت کاری باید غرفه‌ها را نظافت کنند و از ساعت 2بامداد برای‌شان بار میوه و‌ تره‌بار می‌آید. بنابراین نیروی انسانی این مجموعه‌ها توان کار مضاعف‌تری را ندارند و خیلی از غرفه‌داران تمایل به کاهش ساعت کاری دارند. از طرفی میوه نیاز ضروری مردم نیست که آنها بخواهند در نیمه‌های شب آنها را تهیه کنند. ساعت‌های اعلام شده هم بر اوج مراجعات خریداران است».