با ما به دیدن زیبایی‌های لائوس بیایید
موزه زنده
رامین حاجیان فرد
لائوسیا با نام رسمی جمهوری دمکراتیک خلق لائوس کشوری است در جنوب‌شرقی آسیا در شبه جزیره هندو چین که با کشورهای میانمار، چین، ویتنام، کامبوج و تایلند هم مرز است. لائوس ازجمله کشورهای محصور در خشکی است که به آب‌های آزاد راهی ندارد ولی چندین رود ازجمله رود مکونگ در این سرزمین همراه با اقلیمی مناسب به آن چهره‌ای سرسبز داده تا جایی که در برخی از توصیفات به آن همچون تکه‌ای از بهشت نام نهاده‌اند. در سنت‌های کهن این سرزمین سه فصل سرد، گرم و بارانی برای آن درنظر گرفته شده است. جمعیت لائوس در حدود هفت میلیون نفر و پایتخت آن شهر «وینتین» و از شهرهای مهم دیگر آن می‌توان به «لوآنگ پرابانگ»، «ساواناکهت» و «پاکسه» اشاره کرد. لائوس در چندین سال گذشته افزایشی بسیار بالا در جذب جهانگردان خارجی داشته به‌طوری که تعداد دیدارکنندگان خارجی از این کشور از حدود هشتاد هزار نفر در سال 1990به بیش از یک میلیون و هشتصد و پنجاه هزار تن در سال 2010میلادی رسیده است. براساس آمارهای انجام گرفته در سال 2010از هر یازده شغل موجود در لائوس یکی به صنعت جهانگردی اختصاص یافته است. آنچه بیشتر خارجی‌های جهانگرد از این سرزمین در نخستین نگاه با آن مواجه می‌گردند سادگی و بکر بودن طبیعی و ژرفای فرهنگی الهام‌گرفته از آموزه‌های بودایی است. در واقع در هر گوشه از این کشور می‌توان معبد بودایی شکوهمند و زیبایی را مشاهده کرد، گویی اینجا موزه‌ای زنده از معماری زیبای معابد بودایی است که برای علاقه‌مندان به چنین سازه‌هایی بهترین و بکرترین مقصد به‌حساب می‌آید.
لائوس ازجمله کشورهایی است که ایرانیان بدون گرفتن روادید(ویزا) می‌توانند به آن سفر کنند. روادید گردشگری لائوس در فرودگاه و به‌مدت سی روز صادر می‌شود. برای رفتن به پایتخت لائوس یعنی شهر وین نین پرواز مستقیمی از ایران وجود ندارد و ناچارید با پروازهای خارجی و با توقف فرودگاهی رهسپار این شهر شوید. پروازهای منظم به وین تین بیشتر از بانکوک در تایلند صورت می‌گیرد. بنابراین می‌توانید مسیرتان را طوری انتخاب کنید که مستقیم یا غیرمستقیم در بانکوک توقفی داشته باشید و سپس از آنجا راهی وین تین شوید. همچنین می‌توانید از خطوط هوایی قطر و امارات نیز استفاده کرده و پس از توقفی در دوحه یا ابوظبی رهسپار بانکوک شوید و پس از آن به وین تین پرواز کنید. اگر عازم مالزی هستید نیز می‌توانید از خطوط هوایی ایرآسیا استفاده کنید. البته در ایران تورهای ترکیبی لائوس، کامبوج و ویتنام به عرضه خدمات برای مسافرت به این مناطق می‌پردازند، ولی توری اختصاصی برای لائوس هنوز برپانشده است.
غذای اصلی در سفره لائوسی‌ها برنج چسبناک یا برنج گلوتینوس است. این نوع برنج نسبت به برنج معمولی چسبندگی بیشتری دارد و در جنوب‌شرقی آسیا بسیار رایج است. مشهورترین خوراک لائوسی‌ها «لارب» نام دارد که شامل گوشت، مرغ یا ماهی خوابانده شده در مایعی حاوی ادویهجات بوده که با سبزیجات، فلفل، قارچ، آب‌لیمو و نوعی برنج کوبیده شده سرخ‌شده سرو می‌شود.یکی دیگر از خوراک‌های رایج در لائوس نوعی غذای آبکی به نام «نام توک» است که معمولاً حاوی گوشت قرمز است و گاهی با نودل همراه است. البته اگر به نودل علاقه‌مند باشید انواع گوناگونی از خوراک‌های حاوی نودل را می‌توانید در اینجا بیابید.اگر در کنار غذای‌تان سس قرار دارد حتماً آن‌را پیش از اضافه کردن به غذای‌تان بچشید؛ چون برخی از این سس‌ها تند بوده و ممکن است باب طبع شما نباشد. نوعی سالاد تهیه‌شده از میوه استوایی پاپایاکه در لائوس بسیار محبوب است « تام ماک هونگ» نام دارد که کمی تند بوده و حاوی ادویهجات معطر است. دقت کنید که برخی از غذاهای لائوسی با گوشت خام یا نیم پخته تهیه می‌شود که این امر چندان خوشایند و مطابق ذائقه ایرانی نیست. بنابراین قبل از سفارش از حلال بودن و خوب پخته بودن گوشت خوراک‌تان اطمینان حاصل کنید. طعم شیرین و ترش در غذاهای لائوسی چندان رایج نیست و در عوض برخی از غذاهای اینجا طعمی متمایل به تلخی دارند. لائوسی‌ها شیرینی را زیان‌آور و در عوض تلخی را مفید می‌دانند.حضور استعمار فرانسه در لائوس باعث شده که پس از خروج آنها از این سرزمین غذای فرانسوی در اینجا همچنان مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین در گوشه‌وکنار شهرها رستوران‌ها و خوراک فرانسوی را می‌توانید به‌راحتی پیدا کنید. در اینجا قاشق معمولاً برای سوپ و چوب‌های باریک برای نودل استفاده می‌شود و در شیوه سنتی، برنج و سایر غذاها را با دست می‌خورند.
سای بات یکی از مراسم سنتی مذهبی رایج در شهر لوآنگ پرابانگ است که توسط راهبان بودایی در صبح زود برگزار می‌شود.این آیین از دیرباز در این دیار صورت می‌گرفت و در چند سال اخیر به یک جاذبه جهانگردی تبدیل شده است. این مراسم در خیابان‌های اصلی و فرعی و داخل معابد به آرامی و با رعایت موازین سنتی آیین مزبور صورت می‌گیرد
سانگ تاو
سانگ تاو همان وانت-تاکسی‌هایی است که در این کشور و همچنین برخی از نقاط تایلند رایج است. سانگ تاوها معمولاً دارای دو ردیف نیمکت روبه‌روی هم بوده که از در عقبی مسافران داخل و خارج شده و برای سفرهای درون‌شهری و حومه شهری مناسب هستند. دقت کنید که اگر خواستید یک سانگ تاو اختصاصی برای رفتن به مکانی اجاره کنید از قبل با راننده قیمت را هماهنگ کنید. در غیراین‌صورت ممکن است مجبور شوید قیمتی معادل تاکسی بپردازید.
اتوبوس
رفت‌وآمد به فرودگاه وینتین توسط اتوبوس امکان‌پذیر و ارزان‌ترین گزینه موجود است. کاروان حمل‌ونقل اتوبوس شهری وینتین در سال‌های گذشته با کمک کشور ژاپن گسترش یافته است. ترمینال مرکزی اتوبوس‌های پایتخت در مجاورت بازار صبحگاهی قرار داشته و عزیمت به نقاط دورتر همچون پل دوستی لائوس-تایلند با اتوبوس‌های دارای 45صندلی و رفت‌آمد به نقاط نزدیک‌تر شهری با اتوبوس‌های دارای 25صندلی صورت می‌گیرد.
توک توک
برای رفت‌وآمد درون شهری در لائوس بهترین و در دسترس‌ترین وسیله موتورهای سه‌چرخی است که شبیه همان ریکشاوهای هندی است که در این دیار به آن توک توک گفته می‌شود. مدیریت و کنترلی متمرکز از سوی نهادی دولتی بر عملکرد این وسایل نقلیه اعمال می‌شود. اگر قصد گرفتن توک توک را دارید بهتر است که قبل از عزیمت به نقطه مورد نظرتان از کسی حدود قیمت کرایه را بپرسید چون این قیمت قابل چانه‌زنی و می‌توانید قبل از سوارشدن با راننده توک توک مورد نظر بر سر آن به توافق برسید.
قایق
قایق‌هایی برای تفریح و انتقال جهانگردان روی رودخانه‌ها و دریاچه‌های مختلف لائوس درنظر گرفته شده که در پاره‌ای از موارد گزینه برتر به‌حساب می‌آید؛ چون با آنها هم امن‌تر و راحت‌تر می‌توان به مقصد می‌رسید و هم از زیبایی طبیعی بیشتری بهره‌مند گردید.
موتور سیکلت
هر چند موتورسواری در اینجا همچون سایر مکان‌ها خالی از خطر نیست ولی یکی از گزینه‌های پیش‌روی جهانگردان برای رفت‌وآمد محسوب می‌شود. به همین منظور بنگاه‌های متعددی برای اجاره کردن موتور سیکلت در مناطق و شهرهای مورد توجه جهانگردان به ارائه خدمات مربوطه مشغول‌اند. یکی از شهرهای مورد توجه برای این منظور پاکسه است که می‌توانید برای رفتن به برخی از جاذبه‌های حوالی شهر همچون دهکده‌ها و آبشارهای معروف آن موتورسیکلت اجاره کنید. در شهر لوآنگ پرابانگ نیز بنگاه‌های اجاره موتورسیکلت به آسانی در دسترس بوده و با سؤال از مسئول هتل یا اقامت‌گاه‌تان می‌توانید نزدیک‌ترین آنها را بیابید و برای رفتن به برخی از نقاط درون و خارج شهر از آن استفاده کنید.
دوچرخه
دوچرخه سواری در شهر و برخی از جاده‌های هموار در حاشیه شهر ازجمله کارهایی است که هم به‌عنوان وسیله‌ای برای رفت‌وآمدبه‌حساب آمده و هم باعث سرگرمی و ورزش می‌شود.
دشت خمره‌ها
دشت خمره‌هادر دشت زیانک وآنگ در شمال لائوس مکانی باستانی است که هم یادگارهایی از دوران کهن و هم دوران معاصر در آن یافت می‌شود. از دوران کهن که مربوط به دورانی بین پانصد سال قبل از میلاد تا پانصد سال پس از میلاد بوده تعداد زیادی سازه‌های خمره‌مانند یافت می‌شود که بر سطح مکانی که امروزه به آن دشت خمره‌ها گفته می‌شود قرار گرفته‌اند. این خمره‌ها توسط ساکنان این منطقه که هنوز چیز زیادی از فرهنگ و تمدن‌شان نمی‌دانیم ساخته شده و گمان می‌رود که برای دفن مردگان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در واقع باستان‌شناسان در داخل برخی از این خمره‌هابقایایی از استخوان‌های آدمی و ظرف‌های حاوی خوراکی پیدا کرده‌اند. در مجموع در حدود 90مکان در این دشت پهناور یافت شده که در هر کدام آنها تعداد زیادی از این خمره‌ها به‌چشم می‌خورد.
در بخشی از این دشت، غاری وجود دارد که از آن به‌عنوان کارگاهی برای ساخت این خمره‌ها از آن استفاده می‌شد. ارتفاع برخی از این خمره‌ها از اندازه یک انسان ایستاده نیز بلندتر است. خمره‌های مزبور دارای درپوش‌هایی هستند که روی برخی از آنها کنده‌کاری‌هایی حاوی برخی از نقش‌های نمادین به‌چشم می‌خورد. از سویی دیگر در بخش‌هایی از این دشت حفره‌هایی در داخل زمین به چشم می‌خورد که مربوط به بمباران نیروهای آمریکایی در جنگ با این کشور است. تعداد بمب‌هایی که در این منطقه فروریخته شده به اندازه‌ای زیاد است که برای رفتن به اینجا باید تنها از مسیرهای مشخص و پاک‌سازی شده استفاده کرد؛ چون در گوشه و کنار دشت هنوز بمب‌های منفجر نشده زیادی هست که کار خنثی‌سازی آنها ادامه دارد.
از بین جاذبه‌های گوناگون پایتخت لائوس می‌توان به این موارد اشاره کرد:
کلونی فرانسوی‌ها
این منطقه که آن را می‌توان «شانزه لیزه» وینتین نیز نام نهاد جایی است برای دیدار از ساختمان‌هایی که در دوران استعمار فرانسوی‌ها در این منطقه ساخته شده است. در کافه‌های این منطقه می‌توان عطر و طعم قهوه فرانسوی و شیرینی‌های دلچسب هلالی‌شکل فرانسوی را در فضایی ویژه تجربه کرد.
پاتوسای
پاتوسای سازه‌ای است به‌شکل طاق نصرت در شهر وینتین که به‌عنوان نمادی ملی نزد لائوسی‌ها شناخته‌می‌شود.این بنا اشاره به پیروزی این مردم بر نیروهای استعمارگر و دستیابی به استقلال دارد. اطراف این بنای بسیار زیبا آب‌نما و باغچه‌های زیبایی ساخته شده است.
پارک بودا
پارک بودا که در زبان محلی به آن «سیان خُوان» گفته می‌شود در بیست و پنج کیلومتری جنوب‌شرقی وین تین قرار گرفته است. در این پارک بیش از دویست پیکره آیینی مرتبط با ادیان بودایی و هندویی قرار دارد که ساخت آنها از سال 1958به همت یک فعال فرهنگی، دینی و هنری لائوسی صورت گرفت. ازجمله پیکره‌های مشهور این پارک می‌توان به بودایی اشاره کرد که در حالت درازکش روی زمین درحالی‌که با یک دست بر زیر چانه‌اش به آرامی لمیده اشاره کرد که طول آن حدود 40متر است. بهترین نقطه برای عکس‌برداری در این پارک بر بالای عمارتی به شکل کدو حلوایی است که از طبقه سوم آن چشم‌انداز مناسبی بر نقاط مختلف پارک وجود دارد. یکی دیگر از پیکره‌های مشهور این پارک خدای هندوی ایندرا بوده که سوار بر فیلی سه‌سراست. در انتهای این پارک در کنار ساحل رود مکونگ رستوران و کافه‌ای هست که می‌توانید خستگی‌تان در کنار این ساحل زیبا از تن به‌در کنید. این پارک هر روز از ساعت هشت صبح تا شش عصر باز است.
واحد پول کشور لائوس «کیپ» است که تقریباً هر یک دلار آمریکا معادل 8200کیپ است. بزرگ‌ترین اسکناس لائوس یکصد هزار کیپ است که چندان کاربرد ندارد ولی اسکناس‌های پانصدی، هزاری، دوهزاری، پنج‌هزاری، ده‌هزاری و بیست‌هزاری برای معاملات روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. به میزان محدودی در برخی از مناطق توریستی از دلار آمریکا یا بات تایلند نیز برای خرید می‌توان استفاده کرد. برای تبدیل ارز به کیپ لائوس از شعباتی متعلق به سامانه بانکی که به این کار اختصاص یافته‌اند مانند شعبات تبدیل ارز بانک‌های BCELT و BFL می‌توان استفاده کرد.اگر دنبال خرید کالایی بومی هستید که به‌عنوان یادگاری از سفرتان به این کشور همراه داشته باشید کالاهای پارچه‌ای را به شما پیشنهاد می‌کنیم. پارچه‌های ابریشمی در لائوس به‌شیوه سنتی در خانه‌های روستاییان بافته می‌شود و رنگ‌هایی درخشان و طرح‌هایی بسیار زیبا و جذاب دارند. روی بسیاری از این پارچه‌ها و سایر محصولات سنتی نقش گل چامپا را که دارای پنج گلبرگ بوده می‌توان دید. این گل در واقع گل ملی لائوس به‌حساب می‌آید. یکی دیگر از صنایع‌دستی رایج در لائوس سبدهای‌بافته‌شده از نی یا همان بامبو بوده که به شکل‌ها و اندازه‌های مختلف تولید می‌شود. از سوغاتی‌های دیگری که در این دیار می‌توانید به سراغ‌شان بروید زیورآلات‌نقره‌ای همچون گردنبند و دستبند و همچنین انواع پیکره‌های کوچک از بودا است. اگر علاقه‌مند به اشیاء تزیینی چوبی باشید نیز در بازارهای کوچک و بزرگ اینجا محصولات متنوع و زیبایی از اشیاء چوبی کنده‌کاری شده را می‌توانید پیدا کنید. دقت کنید که برخی از مغازه‌ها هنگام ظهر به‌مدت یک ساعت برای استراحت و ناهار می‌بندند، البته نه رستوران‌ها!
وانگ وینگ یک دهکده گردشگری در استان وینتین بوده که در حدود یکصد و شصت کیلومتری شمال پایتخت قرار داشته و سفر به آن از پایتخت توسط اتوبوس حدود چهار ساعت به درازا می‌کشد
سای بات
سای بات یکی از مراسم سنتی مذهبی رایج در شهر لوآنگ پرابانگ است که توسط راهبان بودایی در صبح زود برگزار می‌شود.این آیین از دیرباز در این دیار صورت می‌گرفت و در چند سال اخیر به یک جاذبه جهانگردی تبدیل شده است. این مراسم که به لائوسی به آن «سای بات» یا صدقه صبحگاهی گفته شده بین ساعات پنج و نیم تا شش و نیم صبح بین ماه‌های مارس تا اکتبر و ساعات شش تا هفت صبح بین ماه‌های نوامبر تا فوریه صورت می‌گیرد. سای بات در خیابان‌های اصلی و فرعی و داخل معابد به آرامی و با رعایت موازین سنتی آیین مزبور صورت می‌گیرد. جهانگردانی که در این شهر قصد تماشای این مراسم را دارند باید به چند نکته توجه داشته باشند. مهم‌ترین نکته این است که آرامش و سکوتی را که لازمه انجام این مراسم بوده رعایت کنند. اگر قصد صدقه دادن ندارید بهتر است که در فاصله‌ای مناسب از کسانی که قصد انجام این کار را دارند و همچنین راهبانی که به آرامی در خیابان در گذر بوده قرار گیرید تا جلوی دست و پای آنها را نگیرید. اگر قصد شرکت در این امر خیریه آیینی دارید از روز قبل مقداری برنج خریداری کنید. برای گرفتن عکس سد راه راهبان نشوید و با صدای فلاش دوربین‌های‌تان نظم این مراسم را برهم نزده و از تماس فیزیکی با راهبان پرهیز کنید. لباس‌های پوشیده و مناسب بر تن داشته باشید و مطمئن باشید که صف بسیار آرام و منظم راهبانی که همگی در لباس‌های زعفرانی رنگ و درخشان در صبح‌گاه در خیابان به راه می‌افتند، صحنه‌ای رؤیایی و فراموش نشدنی و تجربه‌ای منحصر به فرد برایتان خواهد بود.
وانگ وینگ
وانگ وینگ یک دهکده گردشگری در استان وینتین بوده که در حدود یکصد و شصت کیلومتری شمال پایتخت قرار داشته و سفر به آن از پایتخت توسط اتوبوس حدود چهار ساعت به درازا می‌کشد. البته این زمان ارزش رفتن به اینجا را دارد وگرنه به یک مکان جذاب برای جهانگردان تبدیل نمی‌شد. در واقع طبیعت زیبا و بکر این مکان عامل اصلی اهمیت آنکه به‌ویژه برای جهانگردان عاشق طبیعت یک مکان رؤیایی محسوب می‌شود. همواره جهانگردانی را از سراسر دنیا می‌توان یافت که با یک کوله‌پشتی مجهز راهی طبیعت زیبا و وحشی اینجا هستند. رود نامسونگ در این ناحیه مکانی بسیار مناسب برای ورزش‌های آبی همچون تیوب‌سواری و کایاک است. در اطراف این رودخانه رستوران‌ها و کافه‌های زیادی با قیمتی مناسب به عرضه کالاهای‌شان- که بیشتر ارگانیک هستند- مشغول‌اند. اینجا مکانی مناسب برای دوست‌داران صخره‌نوردی نیز به‌شمار می‌آید. در نزدیکی این دهکده چندین غار که نزد بودائیان مقدس بوده وجود دارد که می‌توانید علاوه بر طبیعت زیبا از آنها نیز بازدید کنید.
در پنج کیلومتری این دهکده بازاری قرار دارد که در آنجا پارچه‌های دستباف محلی و برخی از صنایع‌دستی را می‌توانید خریداری کنید. به‌دلیل حضور قابل‌توجه جهانگردان در این منطقه در سال‌های گذشته تعداد زیادی میهمان‌خانه و مکان‌های استراحت و اقامت در اینجا یافت می‌شود. حضور جهانگردان جوان و جویای چالش و رویارویی با مواهب طبیعی ناپیدا در شهرهای بزرگ به اندازه‌ای چشمگیر بوده که در یکی از روزنامه‌های معروف نیوزلندی نوشته شده بود که اگر قرار بود دنیا توسط نوجوانان رهبری شد به جایی شبیه به وانگ وینگ تبدیل می‌شد. همه این موارد باعث گردیده تا دولت لائوس هم در راستای حفظ ارزش‌های فرهنگی و اصیل این منطقه و مردم آن و هم جهت آشنایی بیشتر جهانگردان عازم به اینجا در لزوم رعایت و حفظ اصالت و ارزش‌های محلی اقداماتی را ترتیب دهد.
مردم لائوس در مجموع آرام و میهمان‌نوازند و به ارزش‌های فرهنگی‌شان بسیار پایبندند. دست دادن به علامت آشنایی و احترام در اینجا رایج است. آنها با این‌که به‌احتمال زیاد از ظاهر شما متوجه می‌شوند که خارجی هستید ولی اگر هنگام رویارویی با آنها سلام به لائوسی را که عبارت است از «سابای دی» ادا کنید با لبخند و روی باز از شما استقبال خواهند کرد.
پاکیزگی و بهداشت فردی برای این مردم بسیار مهم بوده و بوی عرق تن برای‌شان اصلاً خوشایند نیست. حمام روزانه و استفاده از مواد بهداشتی برای جلوگیری از عرق زیر بغل بسیار توصیه می‌شود.
اگر وارد خانه‌ای شخصی می‌شوید حتماً به‌یاد داشته باشید که کفش‌های‌تان را روی پله‌ها یا جلوی در ورودی در آورید.
اگر در خانه‌ای میزبانان روی زمین بنشینند بهتر است که میهمان نیز روی زمین بنشیند. بنابر این سعی در پیدا کردن صندلی یا نیمکتی که بالاتر از میزبان شما را بنشاند نکنید و با آنها در یک جایگاه قرار گیرید تا احساس صمیمیت بیشتری با شما داشته باشند.
وقتی وارد اتاقی می‌شوید که مخصوصاً یک شخص سالمند در آنجا روی زمین نشسته بهتر است قبل از نشستن روی زمین و هنگام راه رفتن به علامت احترام به او خم شوید و خیلی راست و عمودی راه نروید.
لائوسی‌ها عادت دارند که هنگام حضور میهمان در ابتدا به او آب تعارف کنند. اگر حتی تشنه نیستید آب را قبول کنید که این امر خوشایند آنهاست. هر چند که اگر تمایل به نوشیدن آب نداشتید، می‌توانید به‌آرامی آن‌را کناری بگذارید.
زیاد سعی نکنید که توجه دیگران را به‌خود در مجامع عمومی جلب کنید. هر چند که عادی‌تر برخورد کنید اقبال بیشتری برای تعامل مثبت‌تر خواهید داشت.
هنگام دیدار از معابد دقت بیشتری در پوشیدن لباس‌های مرتب و آراسته و تمیز به خرج دهید. پوشیدن کفش در خارج از اتاق معبد و حیاط مشکلی نیست ولی در محوطه داخلی باید بدون کفش وارد شد.
بر خلاف برخی از کشورهای جنوب‌شرقی آسیا همچون مالزی و تایلند، اینجا در لائوس زبان انگلیسی در همه جا رایج نیست و به‌ویژه در مناطق خارج شهری خیلی از لائوسی‌ها انگلیسی نمی‌دانند. بنابراین خود را برای مواجهه با چنین موضوعی آماده کرده و انتظار نداشته باشید که با پرسیدن یک موضوع به زبان انگلیسی حتماً جوابی بشنوید.
اگر قبل از سفر چند جمله کاربردی محاوره‌ای لائوسی را یاد بگیرید بسیار مورد توجه لائوسی‌ها قرار گرفته و کارهای‌تان سریع‌تر و بهتر پیش خواهد رفت.
هنگام خرید از مغازه‌ها و فروشگاه اگر جنسی حاوی برچسب قیمت باشد چانه‌زنی روی قیمت آن کار مناسبی نیست. اما اگر کالایی فاقد برچسب باشد می‌توان تا اندازه‌ای با روی خوش و با لبخند تقاضای تخفیف کرد که شاید به نتیجه‌ای که مورد رضایت هر دو طرف باشد منتهی گردد.
پرداخت انعام در لائوس رایج است و بد نیست برای خدماتی که دریافت می‌کنید مبلغ اندکی را برای این منظور درنظر بگیرید.
دقت داشته باشید که به‌ویژه در آیین بودایی لائوسی‌ها که بسیار بدان پایبندند سر، عضوی شریف و پا از نظر جایگاه در تضاد با آن قرار می‌گیرد. بنابراین لمس دست و شانه افراد و همچنین اشاره به مکانی با پا امر خوشایندی در فرهنگ این مردم نیست و از انجام این امور پرهیز کنید.
