شرط‌های تعادل بازار مرغ تا پایان هفته

مصرف‌کنندگان ایرانی در حالی امسال به استقبال نوروز رفتند که کمبود و افزایش قیمت برخی اقلام خوراکی و کالاهای اساسی، فشار مضاعفی را بر سفره آنها وارد کرده بود. فشار کمبود و گرانی روغن نباتی تا گوشت قرمز، میوه، مرغ و تخم مرغ در شرایطی افزایش یافته که متولیان تنظیم بازار با تشکیل جلسات متعدد از کفایت ذخایر کالایی و کاهش یا تثبیت قیمت این اقلام در بازار نوروز خبر می‌دادند. مرغ و تخم مرغ ازجمله محصولات پروتئینی هستند که سیر صعودی قیمت آن از 3 ‌ماه پایانی سال گذشته آغاز شده و اکنون در آستانه ‌ماه مبارک رمضان هنوز این روند ادامه دارد. قیمت خرده فروشی مرغ در برخی نقاط کلانشهر تهران در ماه‌های اخیر حتی تا مرز هر کیلوگرم 50هزار تومان بالا رفت. در تعطیلات نوروزی صف‌های طولانی خرید در مقابل مراکز عرضه مرغ به نقل محافل خصوصی شب عید خانوارها تبدیل شد. با وجود تشکیل پایگاه ساماندهی بازار مرغ و تخم مرغ و واگذاری صفر تا صد وظایف تولید و عرضه و تنظیم بازار این محصولات به وزارت جهاد کشاورزی، هنوز هم قیمت خرده فروشی هر کیلوگرم مرغ تازه در فروشگاه‌های سطح شهر تهران در محدوده 40تا 50هزار تومان قرار دارد. با غلامعلی فارغی، رئیس دوره هشتم کمیسیون کشاورزی و صنایع غذایی اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی ایران و عضو هیأت مدیره انجمن شرکت‌های زنجیره‌ای تولید گوشت مرغ کشور در مورد دلایل کمبود و گرانی مرغ در بازار گفت‌وگو کرده‌ایم.

چه عواملی در کمبود و افزایش قیمت مرغ در بازار شب عید امسال مؤثر بود؟
پی بردن به چرایی کمبود و گرانی مرغ و تخم‌مرغ  در سال99 و ایام نوروز نیازمند کالبدشکافی مشکلات تولید، تنظیم بازار و عرضه این اقلام است. می‌توان گفت نابسامانی بازار این محصولات بیش از هر چیز تابع تصمیمات نادرست یا بی‌تصمیمی برخی مسئولان بوده است. پیش از پایان سال 99مقرر شده بود با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های تولید، نرخ مرغ اصلاح شود، اما متأسفانه ستاد تنظیم بازار با این موضوع مخالفت کرد و در نتیجه مرغدارانی که با قیمت مصوب 20هزار و 400تومانی مرغ، زیان ده شده و برای جبران به بازار شب عید چشم داشتند، با مشکل مواجه شدند.
یعنی این قیمت منصفانه تعیین نشده بود؟
در طول سال گذشته ستاد تنظیم بازار نرخ مصوب فروش نهاده‌های تولید مانند کنجاله سویا و ذرت را افزایش داد. همزمان مدت زمان تامین و عرضه سهمیه این نهاده‌ها افزایش یافت و مرغداران شاهد گرانی سرسام آور نهاده‌ها در بازار آزاد بودند. می‌توان گفت پایین بودن قیمت و ناهمخوانی هزینه تمام‌شده تولید با نرخ مصوب فروش مرغ و تخم مرغ نخستین عامل نابسامانی بازار بود. دومین عامل بازدارنده و تأثیر‌گذار در نابسامانی بازار مرغ اقدامات ستاد تنظیم بازار استانی بود. آنها از خروج مرغ مازاد استان‌های خود به سایر نقاط کشور جلوگیری کردند که این امر باعث شد تا در استان‌هایی که مصرف روزانه مرغ مثلا 100تن بود میزان عرضه به 200تا 250تن افزایش یابد، اما باز هم صف‌های طولانی خرید مرغ تشکیل شد. طبیعی است که این میزان مرغ که مرغدار به نرخ مصوب به کشتارگاه‌ها عرضه می‌کرد، مصرف نمی‌شد، پیامد این سیاست، سفته بازی شدید بود؛ در نتیجه نرخ مرغ در برخی استان‌ها از هر کیلوگرم 23هزار تومان فراتر نرفت و به‌دلیل سرازیر نشدن مرغ مازاد تولید استان‌ها به تهران، قیمت مرغ در خرده فروشی‌های سطح استان تهران هیچ‌گاه از 30هزار تومان کمتر نشد. به‌طور خلاصه عامل نابسامانی کنونی بازار مرغ، قیمت غیرکارشناسی، دستوری و پایین این محصول و دخالت ستادهای استانی تنظیم بازار مرغ برای جلوگیری از خروج مرغ تولیدی مازاد مراکز استان‌ها به سمت تهران و اتخاذ نشدن تصمیم‌گیری‌های بموقع و کارآمد برای حل مشکلات بوده است.
چرا با وجود افزایش نرخ مصوب هر کیلوگرم مرغ از 20هزار و 400به 24هزار و 900تومان، باز هم کمبود و افزایش قیمت مرغ تا مرز 50هزار تومان را شاهد هستیم؟
با تشکیل قرارگاه ساماندهی بازار مرغ و تخم مرغ و اصلاح و متعادل شدن نرخ مرغ به محدوده 25هزار تومان فاصله نرخ مصوب و بازار مرغ تا حدودی کاهش یافته و عرضه دو یا چندنرخی مرغ در بازار کمتر شد، اما درصورتی که این ستادها در زمینه ورود و خروج مرغ به استان‌ها دخالت نکنند، حداکثر تا پایان هفته جاری قیمت مرغ در تهران نیز مانند برخی شهرستان‌های کشور متعادل خواهد شد.
برخی کاهش تولید و عرضه ناشی از کمبود و گرانی نهاده‌های تولید را عامل گرانی مرغ می‌دانند، نظر شما چیست؟
با توجه به جوجه ریزی 130میلیون قطعه‌ای در مرغداری‌های گوشتی کشور و وجود مرغ مورد نیاز برای تامین بازار شب عید، نباید کاهش عرضه و افزایش بی‌رویه قیمت مرغ در خرده فروشی‌های سطح کلانشهر تهران را شاهد بودیم. با توجه به شرایط خوب تولید به‌رغم مشکلات تامین و گرانی نهاده‌ها نباید کمبودی در بازار مرغ طی ایام نوروز مشاهده می‌شد، اما اصرار مسئولان ستاد تنظیم بازار بر نرخ مصوب دستوری و غیرواقعی قبلی و ممانعت خروج مرغ از مراکز استان‌ها و ورود آن به تهران زمینه‌ساز کمبود، گرانی و عرضه چندنرخی مرغ با رشد نسبی تقاضا در بازار شب عید شد. اکنون از نظر تولید مرغ مشکلی نداریم و به شرط آنکه فاکتورهای مؤثر در قیمت تمام‌شده نهاده‌های تولید مرغ مانند ذرت و کنجاله و سویا، داروهای مکمل یا واکسن، تغییری نداشته باشد می‌توانیم در انتظار اصلاح نرخ بازار آزاد و متعادل شدن قیمت و عرضه مرغ در آستانه‌ ماه مبارک رمضان باشیم.
 سهم مرغداران از تأخیر در عرضه مرغ تولیدی و نگهداری آن به‌مدت بیش از 45روز برای وزن‌گیری بیشتر در کمبود و گرانی مرغ چقدر بوده است؟
متأسفانه بی‌توجهی به حل مشکلات تولید و عرضه مرغ موجب تشکیل صف‌های طولانی در اغلب نقاط ایران برای خرید مرغ شد که در این بین مرغداران را به‌عنوان متهم اصلی کمبود و گرانی مرغ معرفی کردند؛ درحالی‌که اگر شرایط تامین نهاده‌ها و قیمت مصوب مرغ منطقی و واقعی بود، هیچ دلیلی برای تعلل مرغداران برای عرضه مرغ تولیدی به بازار در موعد مقرر وجود نداشت زیرا نگهداری مرغ بیش از دوره 45روزه و وزن و سایز مناسب برای مرغداران به صرفه نیست و واحدهای تولیدی می‌توانستند با فروش مرغ طی دوره زمانی منطقی نسبت به جوجه ریزی مجدد و رشد تولید و عرضه مرغ به بازار اقدام کنند.
تأثیر انتظارات تورمی و احتکار خانگی بر بازار شب عید مرغ چگونه بوده است؟
وقتی که در کشور شرایط روانی برای صف بستن و خرید برخی اقلام کالایی مانند کالاهای اساسی فراهم می‌شود یا به‌عبارت دیگر در جامعه عرضه دو یا چندنرخی رواج پیدا می‌کند و اختلاف نرخ مصوب و حاشیه بازار به 30درصد می‌رسد، اینگونه مسائل در 40سال گذشته بارها و بارها اتفاق افتاده و همواره نتیجه نامطلوب در برداشته است، می‌توان علت اصلی کمبود و گرانی و تشکیل صف‌های خرید مرغ را مشکلات روانی ناشی از انتظارات تورمی دانست که موجب افزایش احتکار خانگی مرغ و برخی دیگر از کالاهای اساسی در بازار شب عید امسال شد. با این روند صف‌های طولانی خرید مرغ حتی در شهرهایی که مرغ به وفور عرضه می‌شد نیز به‌وجود آمد.